Tag "oświecenie w Polsce"
Przed rokiem 1740: późny i schyłkowy barok Nie powstają teksty, które można by przyporządkować do prądów oświeceniowych. W polityce natomiast to okres dość ponury: sejm jest sparaliżowany, a władza królewska należy do królów z dynastii saskiej, którym niezbyt zależy na rozwijaniu polskiej państwowości. Pogłębia się uzależnienie od mocarstw ościennych. Historia 1697 r.: początek panowania Augusta II Mocnego z dynastii saskiej. 1699 r.: odzyskanie Podola na mocy pokoju karłowickiego. 1700 r.: początek wojny północnej między Rosją i Szwecją, odbywającej się po
Kim są bohaterowie bajek Ignacego Krasickiego? Na jakiej zasadzie są dobierani w pary? Omów kompozycję bajek. Bohaterami bajek Krasickiego są ludzie – dziecię i ojciec, mądry i głupi – lub zwierzęta: słowik i szczygieł, szkapa i rumak. Nietrudno jednak zauważyć, że nawet pod postaciami zwierząt ukrywają się ludzie. W bajkach nie mówi się jednak o indywidualnych cechach i czynach ludzi. Przedstawiane zwierzęta to uosobienia pewnych typów ludzi, ich cech charakterów. Z bajek pochodzą nasze konwencjonalne wyobrażenia o zwierzętach – na
Kto oprócz Krasickiego pisał jeszcze w Polsce bajki? Stanisław Trembecki, Adam Mickiewicz, Aleksander Fredro. Jaki to gatunek – bajka? To gatunek literatury dydaktycznej, bardzo popularny w epoce oświecenia, ale powstały znacznie wcześniej, w starożytności. Za twórcę bajki uważany jest Ezop, który żył w Azji Mniejszej w VI wieku p.n.e. Do najsłynniejszych bajkopisarzy należą: La Fontaine (XVII-wieczny autor francuski) oraz Ignacy Krasicki (który żył w XVIII wieku). Bajka to utwór pisany
Król Stanisław August Poniatowski Panował od roku 1764 do 1795, kiedy to abdykował po trzecim rozbiorze Polski. Był ostatnim królem Rzeczpospolitej, ostatnim monarchą wybranym przez szlachtę. Wiele zrobił dla kultury i sztuki polskiej, był mecenasem artystów, ośrodkiem zdarzeń w Warszawie, propagatorem reform. Z drugiej strony – ulegał wpływom carycy Katarzyny II, nie poradził sobie z sytuacją polityczną. Fakt, że to za jego rządów Polska znikła z mapy Europy, na zawsze
Czy stosowane w oświeceniowej publicystyce sposoby i środki wyrazu są kontynuowane współcześnie? Zanalizuj wybrane przykłady. Komentarz Temat w swej części „historycznej” nie wydaje się trudny – wiele o publicystyce oświeceniowej napisano i trudno tu coś szczególnie nowego wymyślić. Jeśli jednak chodzi o omówienie współczesności, to trzeba wykazać się większą dozą samodzielności, może nawet szczególną chęcią do zgłębiania tego tematu, może… zacięciem publicystycznym? Bardzo dobry temat dla przyszłych studentów dziennikarstwa, może także: politologii i stosunków międzynarodowych. Lepiej będzie, jeśli wybiorą go
Powieść Krasickiego pisana w pierwszej osobie, tym samym sugeruje, iż jest relacją pamiętnikarską, autor co jakiś czas akcentuje prawdziwość wydarzeń. Czyni tak celowo, by stworzyć nowy typ powieści, zupełnie różny od znanych do tej pory awanturniczo-miłosnych romansów. Powieść Krasickiego posiada wiele nowoczesnych, oświeceniowych elementów, jest satyrą obyczajową, ma elementy utopii, robinsonady, powieści podróży i powieści przygodowej. Treść i przesłanie utworu Pierwszą polską powieścią nowożytną są Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki Ignacego
Cechy twórczości klasycyzm, dydaktyzm, rozmaitość gatunków: bajka, satyra, poemat heroikomiczny, powieść, jasność, prostota i precyzja wypowiedzi, zaangażowanie w sprawy społeczeństwa: moralność, obyczajowość, polityka. Nurty i pojęcia związane z Krasickim klasycyzm, dydaktyzm, alegoria, parabola. Możliwe tematy Portret Polaków. Wady szlacheckie. Poezja jako wyraz obywatelskiej troski. Komizm i satyra jako sposoby naprawiania świata. Moralizatorstwo i dydaktyzm w utworach Krasickiego. Zwierzęta jako bohaterowie literaccy. Co wtedy pisać? Krasicki jest wzorem polskiego oświeconego umysłu:
Był poetą i publicystą, jednym z najważniejszych twórców polskiego oświecenia. Przez współczesnych mu nazywany był księciem poetów. Był autorem Hymnu do miłości ojczyzny, który przez długie lata, zwłaszcza w czasie zaborów, pełnił rolę hymnu narodowego. Był autorem Mikołaja Doświadczyńskiego przypadków, pierwszej polskiej nowożytnej powieści. W swoich utworach realizował postulaty epoki: kształcenie społeczeństwa, propagowanie ideału człowieka oświeconego, piętnowanie pewnych zachowań i prostowanie systemu wartości. Był twórcą gorzkim czy śmiesznym? Gorzkim i śmiesznym – z jego śmiesznych bajek wyłania
Epoka – oświecenie, wiek XVIII. Nurt – klasycyzm. Miejsca – Warszawa dwór królewski Stanisława Augusta Poniatowskiego ( jest kapelanem królewskim) i Lidzbark warmiński, gdzie obejmie biskupstwo. Rola w polskiej literaturze – bardzo ważna. To pierwsze pióro Polski osiemnastowiecznej, najzdolniejszy twórca oświecenia. Jego utwory pokazują ówczesny świat, ale przy tym są kunsztowne a w wymowie uniwersalne i filozoficzne. Krasicki jest wzorem polskiego oświeconego umysłu: wykształcony, błyskotliwy, inteligentny, utalentowany. W swoich utworach
Krótko omów kilka bajek Krasickiego. Jakie przesłanie z nich wynika? Kruk i lis Krytyka przewrotności, przebiegłości i próżności. To chyba najbardziej znana bajka wszech czasów. I najbardziej znane uosobienia wad ludzkich: lis – przebiegłość i przewrotność, kruk – próżność. U Krasickiego bajkę otwiera morał: Bywa często zwiedzionym, Kto lubi być chwalonym. Łatwowierny kruk i przebiegły, chytry lis są alegoriami. Kruk jest uosobieniem człowieka łatwowiernego, spragnionego pochlebstw, pochwał i zachwytów, lis natomiast jest uosobieniem spryciarza, wyrachowanego człowieka, który umie
Jak możesz podzielić satyry ze względu na sposób kreacji świata przedstawionego? Krótko scharakteryzuj każdy rodzaj i podaj przykłady z twórczości Ignacego Krasickiego. Satyry, których zadaniem jest piętnowanie i ośmieszanie wad ludzkich, obyczajów, charakterów, można podzielić na trzy grupy – ze względu na sposób przedstawienia treści. Pierwsza grupa to bezpośrednia wypowiedź narratora – monolog. Przykładem takiej satyry jest utwór Świat zepsuty. Sam tytuł oddaje stan, w jakim znalazła się ówczesna Rzeczpospolita – upadek obyczajów, brak
Przedstaw Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki jako pierwszą polską powieść nowożytną. Krasicki, pisząc historię Doświadczyńskiego, stworzył dzieło specyficzne zarówno pod względem fabuły, kompozycji i postaci głównego bohatera. Powieść Ignacego Krasickiego ma cechy powieści osiemnastowiecznej: pierwszoosobową, pamiętnikarską narrację – narratorem jest sam bohater utworu, dzięki czemu wydarzenia przez niego opisane zyskują wiarygodność; w tekście jest niewiele dialogów, przeważają opisy i opowiadania – w ten sposób łatwiej przedstawić np. utopijny świat Nipu; myśli bohatera są wplecione w naturalny
Ignacy Krasicki Hymn do miłości ojczyzny Święta miłości kochanej ojczyzny! Czują cię tylko umysły poczciwe*! Dla ciebie zjadłe* smakują trucizny; dla ciebie więzy, pęta niezelżywe*! Kształcisz* kalectwo przez chwalebne blizny, Gnieździsz* w umyśle rozkoszy* prawdziwe! Byle cię można wspomóc, byle wspierać, nie żal żyć w nędzy, nie żal i umierać! *poczciwy – szlachetny, prawy *zjadłe – jadowite *niezelżywe – niehańbiące *kształcisz – zdobisz, upiększasz *gnieździsz – utrwalasz Czas powstania utworu Utwór powstał w roku
Satyra Do króla Ignacego Krasickiego – zinterpretuj ten utwór i udowodnij, że adresatem wiersza jest król Stanisław August Poniatowski. Określ, kto i o co oskarża władcę i kogo tak naprawdę gani autor tej satyry. Wyjaśnienie zadania Pracę możesz rozpocząć od wyjaśnienia pojęcia satyry. Następnym krokiem może być krótka prezentacja sylwetki Ignacego Krasickiego i czasów, w których tworzył. Inna możliwość to krótkie zaprezentowanie króla Stanisława Augusta Poniatowskiego – adresata tego utworu. Pamiętaj, aby określić podmiot liryczny
Czy Bajki Ignacego Krasickiego są nadal aktualne? I śmiech niekiedy może być nauką, kiedy się z przywar, nie z osób natrząsa (Monachomachia) Te słowa Ignacego Krasickiego nie pochodzą wprawdzie z „Bajek”, lecz świetnie ukazują siłę broni, jaką jest ośmieszenie. W „Bajkach” śmiech jest groźny, choć nie dotyczy nikogo konkretnego. Autor wyszydza pewne cechy, zachowania, zdarzenia, które, jak się okazuje, dziś także mają miejsce. Krótkie, jasne, proste a zarazem precyzyjne utwory,
Fircyk – przedstaw jego krótką charakterystykę. Franciszek Zabłocki oparł swój utwór (Fircyk w zalotach) na komedii francuskiego komediopisarza, ale nie był to dokładny przekład. Zachował on tylko kompozycję dzieła oraz intrygę. Zmienił miejsce akcji – z Francji przeniósł ją do podwarszawskiej wsi, wprowadził polskie realia i obyczaje, nadał bohaterom swojskie imiona i tytuły. Typ bohatera Tekst Zabłockiego przedstawia charakterystyczny dla epoki typ bohatera, którego określano mianem fircyka, fraczka, trzpiota, kawalera modnego. Jakie są
Satyry Ignacego Krasickiego – trafna obserwacja rzeczywistości czy krytyka polskiego społeczeństwa? Na początku… W satyrach biskupa Krasickiego znać pióro bacznego obserwatora i krytyka społeczeństwa. Wynika to nie tylko z upodobań autora, ale i ze specyfiki gatunku. Podam jego definicję. Satyra to krótki, wierszowany utwór literacki wyrażający krytyczny stosunek autora do otaczającej go rzeczywistości. Przedstawiony w satyrach świat jest zdeformowany, a piętnowane zjawiska – wyolbrzymiane. Wspomnę o historii gatunku (sięga starożytności, satyry pisywał między innymi Horacy) i podkreślę
Przedstaw krótką charakterystykę postaci występujących w Powrocie posła. Starosta Gadulski – zacofany Sarmata największa wada pieniacza – gadulstwo nie ukrywa, że majątek zdobył w sposób nieuczciwy (tytuł dożywotniego dzierżawcy dóbr królewskich) chciwy – dla pieniędzy ożenił się z kobietą, z którą nic go nie łączy; nie chce dać posagu córce, chciałby mieć syna, który wyręczałby go w pracach gospodarskich nie rozumie potrzeby reform, bo żyje mu się dostatnio i spokojnie; chwali sobie czasy saskie, kiedy żyło
Jakie środki językowe i literackie zostały wykorzystane w tekście satyry Do króla? Podpowiedź Wiersz sylabiczny 13-zgłoskowy (7 + 6) jako odpowiednik heksametrycznej miary satyr Horacego. Sentencje i aforyzmy, np. Im wyżej, tym widoczniej; Satyra prawdę mówi…, często o charakterze ironicznym, np. Król nie człowiek; Mądry przedysputował, ale głupi pobił. Stylizacja na cudzy język, cytaty, które jeszcze dosadniej mówią o głupocie wrogów króla, np. Tyś królem, czemu nie ja? Mówiąc między nami, Ja się nie będę
Franciszek Karpiński – poeta arkadii Franciszek Karpiński (1741-1825) pochodził z ubogiej szlacheckiej rodziny osiadłej na Pokuciu. W czasie nauki w jezuickiej akademii we Lwowie przeżył młodzieńczą miłość do „Justyny”, która zaowocowała kilkoma sielankami (m.in. Do Justyny. Tęskność na wiosnę). Po zakończeniu edukacji pracował jako guwerner, a potem jako dzierżawca. Już jako znany poeta przybył Karpiński do Warszawy na zaproszenie Adama Kazimierza Czartoryskiego, by pełnić u niego obowiązki sekretarza, a potem bibliotekarza. Fawory chlebodawcy zapewnił sobie poeta,
