Renesans w Polsce

Przedstaw problematykę Krótkiej rozprawy między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem Mikołaja Reja.

W Krótkiej rozprawy między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem Mikołaj Rej ujawnił talent do wnikliwej obserwacji świata, wychwytywania jego sprzeczności i kwitowania ich rubasznym humorem. Utworowi nadał kształt udramatyzowanej sceny, w której występują przedstawiciele trzech stanów społecznych ówczesnej Rzeczypospolitej: szlachty, duchowieństwa i chłopstwa. „Powiadacze”, jak nazywa ich autor, wiodą ze sobą polemiczny dialog, odsłaniający napięcia klasowe, krytykujący różne sfery szesnastowiecznej rzeczywistości. Za pośrednictwem utworu pisarz manifestuje swoje antyklerykalne nastawienie,

Zaprezentuj utwory Kochanowskiego o wymowie patriotycznej

We fraszce Na sokalskie mogiły poeta wyraża pogląd, iż śmierć za ojczyznę to najbardziej szczytna i mężna śmierć. Wśród pieśni patriotycznych najbardziej znana jest Pieśń V (O spustoszeniu Podola) nawiązująca do najazdu Tatarów na Podole. Adresatem utworu jest polska szlachta, którą Kochanowski gani za niestrzeżone granice, brak stałego wojska i dbanie o własne interesy, a nie dobro kraju. Liczy na to, że sugestywne obrazy, takie jak zrabowane majątki, spustoszona ziemia,

Przypomnij znane ci już dylematy władców – porównaj z nimi decyzję Aleksandra i Priama z Odprawy posłów greckich.

Jakie to dylematy, z którymi władcy często mają problem? Literatura formułuje go jako pytanie: Czy – i na ile – władca ma prawo do prywatności? Czy może i rządzić, i kochać? Czy nie wolno mu myśleć o sobie i ulegać pokusom? Kochanowski uważa, że nie. Jeśli otrzymał władzę – nie ma już praw do zwykłych namiętności. A inni? Pierwsze zestawienie: z dylematem Kreona z Antygony Sofoklesa. Kreon broni swojego autorytetu

Czy Odprawa posłów greckich jest tragedią klasyczną?

Jan Kochanowski stworzył polską tragedię w większości utrzymując zasady ustalone przez twórców antycznych. Jest to naturalne w przypadku twórców odrodzenia – wskrzeszających dorobek starożytności. Ale Kochanowski nieco zmodyfikował schematy – dodał kilka elementów, których antyczni nie praktykowali. Zachował: temat mitologiczny – wojny trojańskiej, popularny wśród twórców antycznych; obecność chóru; podział na epizody i komentarze chóru; liczbę trzech osób na scenie; zasadę odpowiedniości stylu wypowiedzi do pozycji ważności postaci (decorum); zasadę

Jakie tematy i wartości znajdujesz we fraszkach Jana Kochanowskiego

Fraszki Jana Kochanowskiego traktuje się jako spójną całość, nie jako zbiór odrębnych utworów – wówczas widać, że prezentują pewną wizję świata, widzianą oczami poety a zapisana we fraszkach. We fraszkach Kochanowskiego można znaleźć: temat obyczajowy – satyrę na obyczaje panujące na dworach: ucztowanie, układy, intrygi (Do Mikołaja Firleja, O doktorze Hiszpanie, O kapelanie); refleksję o ludzkiej naturze – kpinę z ludzkich wad – z dewocji (Na nabożną), chciwości (O kaznodziei);

Przedstaw biografię i cechy twórczości Mikołaja Reja

Przeszedł do historii jako autor powiedzenia: „Polacy nie gęsi i swój język mają”. Ta prosta, dosadna sentencja może uchodzić za swoisty symbol całej twórczości Mikołaja Reja – było to pisanie raczej rubaszne, soczyste, niewyszukane w formie. Biografia szlachcica z Nagłowic spisana prawdopodobnie przez Andrzeja Trzycieskiego1 głosi, że pisał on spontanicznie, żywiołowo, nie kreśląc uprzednio literackich zamysłów. Bujny temperament Reja, jego skłonność do korzystania z uciech doczesnego świata oraz zainteresowanie życiem

Przedstaw obraz Boga w utworach twórców renesansowych, w Sonetach Mikołaja Sępa Szarzyńskiego i ujęciu późniejszych autorów.

Przedstaw obraz Boga w utworach twórców renesansowych, w Sonetach Mikołaja Sępa Szarzyńskiego i ujęciu późniejszych autorów. Bóg jest wartością niezwykle ważną w hierarchii pisarzy obu epok – choć postrzeganą inaczej. To jakby opozycja harmonii i niepokoju, spokojnego, ufnego humanizmu i humanizmu heroicznego. W liryce Jana Kochanowskiego Bóg jest Stwórcą, Mistrzem, Architektem konstrukcji tak misternej i skomplikowanej jak wszechświat. Struktura taka daje podstawy do zaufania, poczucia bezpieczeństwa, wiary w ład i

Światopogląd Jana Kochanowskiego

Synteza problematyki filozoficznej i moralnej podejmowanej przez Jana Kochanowskiego. Światopogląd Kochanowskiego Fraszki Ufaj Bogu! Bóg jest największym Architektem, Stwórcą, Opiekunem człowieka, Reżyserem istnienia, Budowniczym kosmosu, Artystą i Mistrzem. Obdarował człowieka życiem i wieloma darami ziemi – człowiek więc winien pracować, pielęgnować dzieło Boskie. Używaj życia! Nie odmawiaj sobie przyjemności, chwytaj dzień, baw się i ciesz darami życia, a cierpień unikaj. Pogódź się z losem – bierz to, co przynosi fortuna, bez zbytnich emocji. Przyjmij

Kostium mitologiczny („Odprawa posłów greckich”) i kostium historyczny („Konrad Wallenrod”) jako dwa sposoby mówienia o Polsce i Polakach.

Kostium mitologiczny („Odprawa posłów greckich”) i kostium historyczny („Konrad Wallenrod”) jako dwa sposoby mówienia o Polsce i Polakach. Odprawa posłów greckich Podtekst ukazanych zdarzeń Dramat Jana Kochanowskiego przywołuje zdarzenia z czasów antycznych – ukazuje jeden z epizodów mitu trojańskiego, wielokrotnie wykorzystywany przez literatów i przeróżnie interpretowany. Królewicz trojański Parys porwał Helenę – żonę władcy greckiego Menelaosa. Nic dziwnego, że Grecy żądają, by Helena wróciła do kraju. Prywatna sprawa będzie przyczyną wojny, która zrówna

Tematyka Pieśni Jana Kochanowskiego

Pieśń jest to gatunek o rodowodzie antycznym. Za jej twórcę uznaje się wielkiego rzymskiego poetę Horacego. Zwał on swe utwory carmina (łac. pieśni), stąd nazwa gatunku. Początkowo w poezji pieśni były związane z muzyką, z czasem stały się samodzielną formą literacką. Są to utwory liryczne o refleksyjnym charakterze.   Najważniejsze motywy pojawiające się w Pieśniach Będą to: motyw Fortuny, niestałej i zwodniczej, która szydzi z człowieka, motyw świata jako smutnego teatru marionetek i Boga – wielkiego reżysera, rozporządzającego

Jakie tematy podejmował w swojej twórczości Jan Kochanowski?

Zakres tematyki, jaką porusza Kochanowski, jest naprawdę bogaty i wszechstronny:  problematyka filozoficzna (dotycząca natury ludzkiej, harmonii, świata, miejsca człowieka we wszechświecie, stosunku do Boga, śmierci, spraw życia, recept na prawe życie) – w Pieśniach, Fraszkach, Trenach, poematach,  temat patriotyczny – w Pieśniach, w Odprawie posłów greckich, we Fraszkach,  tematyka moralna – (pochwała dobrej sławy, umiaru, prawości) – w Pieśniach,  temat wsi i życia wiejskiego – w Pieśni świętojańskiej o Sobótce,  pochwała natury i piękna świata, afirmacja świata – Pieśni,

Jakie wizje świata i człowieka poznałeś w literaturze renesansowej?

Pierwsza naprawdę renesansowa wizja człowieka zanurzonego w świecie spraw doczesnych, wyłania się z Dekameronu Boccaccia. Tam człowiek żyje pełnią życia! Nie obawia się przyznać, że chce korzystać z przyjemności życia, kochać – nie tylko platonicznie – dążyć do sławy i bogactwa. Bohater pozytywny Dekameronu, to człowiek energiczny, sprytny, dążący do celu rozmaitymi metodami, także intrygą, podstępem, oszustwem. Jakże daleki jest od skromnego przedstawiciela średniowiecza, który w centrum wszelkich wartości sytuował Boga i myśl o tym, co będzie

Jakie gatunki literackie uprawiano w renesansie? Które przejęto z antyku, a które ze średniowiecza?

Jakie gatunki literackie uprawiano w renesansie? Które przejęto z antyku, a które ze średniowiecza? Renesans wskrzesił duszę antyku. Nic więc dziwnego, że gatunki uprawiane przez starożytnych stały się ulubionymi formami twórców humanistycznych. Odrodzenie przejmuje następujące gatunki antyczne: Pieśni. Na przykład tłumaczenie pieśni Horacego, choćby Pieśń XXIV (Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony). Tym niemniej, czytając zupełnie oryginalne pieśni Kochanowskiego, także zauważamy zachowanie kunsztownej, tradycyjnej formy, dawniej wykonywanej przy muzyce, z czasem zupełnie

Przegląd wybranych Pieśni Jana Kochanowskiego

Tematy pieśni: pochwała Boga, relacja człowiek-Bóg, pochwała życia i świata, filozofia epikurejska i stoicka, motyw poety – ptaka (nieśmiertelności twórcy), dobra sława, moralne powinności człowieka. Przegląd pieśni Pieśń XXV – Czego chcesz od nas Panie za twe hojne dary… Pieśń ta zyskała również miano hymnu do Boga, jest pieśnią pochwalną, zawiera wspaniałą, renesansową wizję świata. Oto kosmos i ziemia to dzieło boskie, pełne harmonii i uporządkowania, człowiek czuje się dziedzicem Boga na ziemi, chwali

Dlaczego epokę renesansu polskiego nazwano „złotym wiekiem kultury polskiej”?

Nazwa ta pasuje do renesansu polskiego, gdyż podobnie jak złoty wiek starożytności odrodzenie polskie obfitowało w wydarzenia w dziedzinie kultury i sztuki: zarówno na polu architektury, malarstwa, muzyki, jak i literatury. Warto zaznaczyć, że początek renesansu polskiego przypada na czasy panowania rodu Jagiellonów (początek epoki datuje się na rok 1450). Wraz z żoną króla Zygmunta Starego – Boną Sforzą (czyt. Sforcą) przybywa do Polski kultura Włoch. Wśród świty królowej znajdują się uczeni, muzycy, innowacje dotyczą

Panorama renesansu polskiego

Z renesansowego kalendarza 1513 – pierwsza polska książka drukowana: Raj duszny Biernata z Lublina, 1518 – ślub Zygmunta Starego z Boną Sforzą, 1543 – ukazuje się dzieło Mikołaja Kopernika O obrotach sfer niebieskich, 1548 – rządy przejmuje ostatni król z dynastii Jagiellonów – Zygmunt August, 1569 – unia lubelska (powstaje Rzeczpospolita Obojga Narodów), 1580 – wydanie Trenów Jana Kochanowskiego, 1595 – pożar na Wawelu; wkrótce król Zygmunt III Waza przeniesie stolicę do Warszawy. Epoka

Co daje współczesnemu czytelnikowi lektura dzieł renesansowych?

Lektura literatury renesansowej przynosi informacje o ówczesnej epoce. Dowiadujemy się przecież: o podziale stanowym społeczeństwa – wójt, pan, pleban (Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem Mikołaja Reja), o ówczesnych prawach, obyczajach, szkole, urzędach (O poprawie Rzeczypospolitej Andrzeja Frycza Modrzewskiego), o życiu ziemiańskim (Żywot człowieka poczciwego Mikołaja Reja), o życiu dworskim (Dworzanin polski Łukasza Górnickiego), o rozrywkach i zabawach wiejskich (Pieśń świętojańska o sobótce), o wydarzeniach historycznych (Pieśń V Pieśń o spustoszeniu Podola

Przedstaw renesansowe koncepcje ujmowania życia i człowieka

Można pokusić się o porównanie z wiekami średnimi, ba, z antykiem, bo przecież renesans wskrzesza starożytną wizję człowieka i jego indywidualizmu. Anonimowość i skromność średniowiecza już mu nie wystarcza. Jaką pozycję chce zająć w życiu, we wszechświecie? Szukaj u: Dantego w Boskiej komedii, Boccaccia w Dekameronie, Szekspira w Hamlecie (słynny monolog „Być albo nie być”), Jana Kochanowskiego w Pieśniach, Trenach (tu zauważ kryzys światopoglądowy zawarty w Trenach IX i X), Mikołaja Reja w Żywocie człowieka poczciwego, Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego w Sonetach. Zastanów się: w których

Porównaj twórczość Jana Kochanowskiego i Mikołaja Reja

Mikołaja Reja tradycyjnie nazywa się ojcem literatury polskiej, Jana Kochanowskiego – ojcem polskiej poezji. Co ich łączy? Obaj tworzą w tej samej epoce i obaj w języku polskim. Obaj pozostawili bogaty dorobek literacki w języku ojczystym, uprawiali podobne gatunki literackie (choć nie wszystkie). Rozważając sprawy tego świata, obaj twórcy odwoływali się do starożytnej idei harmonii i umiaru, stoicyzmu i epikureizmu. Obaj wykazywali troskę o losy kraju, podejmowali tematy społeczne, spełniali obowiązki obywatelskie. Obaj tworzyli sielski obraz wsi,

Jakie konflikty społeczne ukazuje literatura renesansu?

Począwszy od twórczości Mikołaja Reja, obserwujemy, iż konflikty społeczne były w renesansie jednym z głównych tematów literatury. W przypadku  Mikołaja Reja mowa o utworze pt. Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem. Rozmowa między tymi reprezentantami różnych stanów obnaża ich wady społeczne. Widać także, że niechęć i konflikty stanów możnych: szlachty i kleru odbijają się na stanie najniższym: chłopstwie. Innym dziełem podejmującym temat konfliktów społecznych jest antysielanka Mikołaja Szymona Szymonowica pt. Żeńcy. Widać tam