OŚWIECENIE

Czy w Powrocie posła zastosowane są reguły komedii klasycznej?

Tak. Przede wszystkim świadczy o tym zastosowanie reguły trzech jedności: czasu, miejsca (spotkanie rodzinne w zwykłym szlacheckim domu) akcji (prosta, uboga akcja wypełniona głównie przez dialogi). Kilka słów o Julianie Ursynie Niemcewiczu Jego piękna (i długa), prawdziwie patriotyczna biografia wkracza w czasy romantyzmu. Urodził się w roku 1758, a zmarł w Paryżu w 1841 r. – a więc w wieku osiemdziesięciu trzech lat. Był absolwentem Szkoły Rycerskiej, gorącym uczestnikiem stronnictwa patriotycznego podczas obradowania Sejmu Wielkiego, a po rozbiorach – emigrantem. Uczestniczył w powstaniu

Scharakteryzuj stronnictwa zaprezentowane w Powrocie posła Juliana Ursyna Niemcewicza.

Postacie można podzielić na przedstawicieli dwóch stronnictw politycznych. Obóz – postępowy i patriotyczny to Podkomorzy i Podkomorzyna Dobrójscy, ich syn, poseł na sejm Walery oraz wychowywana przez nich Teresa córka starosty Gadulskiego. Ich dewiza: Dom zawsze ustępować powinien krajowi. Obóz – wsteczników i egoistów to starosta Gadulski, jego żona Starościna, fircyk Szarmancki. Starosta Gadulski skupia negatywne cechy Sarmaty, to on krzyczy o liberum veto jako o „wolności źrzenicy”. Starościna i Szarmancki to kosmopolici zapatrzeni w obcą modę,

Powrót posła Juliana Ursyna Niemcewicza jako komedia polityczna

Sam autor – Julian Ursyn Niemcewicz – w liście dedykowanym Stanisławowi Małachowskiemu – marszałkowi Sejmu Wielkiego, napisał, że jego celem było: „Wpajać w umysły prawidła zdrowe i uczciwe, zachęcać do cnót publicznych i domowych”. Aby również realizować oświeceniowe hasło: „uczyć – bawiąc”, Niemcewicz napisał komedię polityczną. W tym gatunku bowiem mógł zawrzeć zarówno wątek miłosny – choć uboczny, ale zachęcający do czytania i oglądania dramatu – zabawowy, jak i polityczny: ośmieszył zacofanych Sarmatów i propagował reformy Sejmu Wielkiego.

Jakie pouczenia zamieszcza Adam Naruszewicz w satyrze pt. Chudy literat?

Chudy literat – to biedny uczony, wydawca i twórca ksiąg, który użala się swojemu rozmówcy, że obrał trudne i niedochodowe rzemiosło, gdyż ksiąg nikt nie chce ani czytać, ani kupować. Scenka z życia Warszawy jest doskonałym pretekstem do zaprezentowania stanu intelektualnego społeczeństwa doby stanisławowskiej. Nic dziwnego, że król szczególną wagę przykładał do nauki i kultury. Nie chcą czytać ani księża, ani szlachta. Literat proponuje Kazania, przekłady Tacyta, Wiersze, Polskie dzieje, dzieła traktujące o gospodarstwie i o

Na czym polega wartość twórczości Ignacego Krasickiego?

Na czym polega wartość twórczości Ignacego Krasickiego? Zapewne wypływa to z zakresu tematyki: przedmiotem refleksji i uwag jest tu odwieczna natura ludzka, kodeks moralny proponowany przez poetę nie zmienił się, filozoficzne refleksje o świecie pasują także do świata współczesnego, temat miłości ojczyzny jest ponadczasowy, krytyka wad społecznych wciąż trafia w dziesiątkę (w wielu przypadkach, bo pewne realia jednak się zmieniły), dowcip Krasickiego nadal bawi, nie zestarzały się jego żarty, najbardziej chyba te z bajek. Poza

Jaki liryczny utwór Krasickiego uważa się za wyraz patriotyzmu?

Hymn do miłości ojczyzny to dość znany i często cytowany utwór, zwłaszcza jego początek. Święta miłości kochanej ojczyzny, Czują cię tylko umysły poczciwe! Dla ciebie zjadłe smakują trucizny. Dla ciebie więzy, pęta niezelżywe. Hymn do miłości ojczyzny powstał w 1774 r. Kreuje nowy, oświeceniowy model patrioty, w pewien sposób ustosunkowując się do nowej sytuacji – początków niewoli, akceptuje „rekwizyty”, których dotąd w liryce patriotycznej nie było, jak choćby „pęta”, „więzy”. Niedługo

Omów pierwszą polską powieść nowożytną

Pierwszą polską powieścią nowożytną są Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki Ignacego Krasickiego. Można powiedzieć, że od powyższego tytułu rozpoczyna się w naszym kraju kariera tego gatunku. Nowa powieść jest silnie osadzona w realiach społecznych, ma cele dydaktyczne i wychowawcze oraz typowe cechy kompozycyjne, takie jak: fabuła, narrator, świat przedstawiony, następstwo zdarzeń, obecność opisów. Bohaterem pierwszej powieści jest, jak tytuł wskazuje, Mikołaj Doświadczyński – prowincjonalny szlachcic opowiadający o swoim wychowaniu, nauce, podróżach – słowem o przypadkach swojego życia.

Dlaczego Ignacy Krasicki, sam piastujący wysoki urząd kościelny, krytykował zakonników?

Dlaczego Ignacy Krasicki, sam piastujący wysoki urząd kościelny, krytykował zakonników? Związane to było z reformą szkolnictwa i powstawaniem Komisji Edukacji Narodowej. Krasicki to gorący zwolennik reformy oświaty, a przecież ówczesne szkolnictwo związane było z zakonami. Jezuici i pijarzy właśnie reformowali swoje szkoły, istniało już Collegium Nobilium Konarskiego, lecz większość klasztorów pozostawała w starym, sarmackim stanie ducha. A tu przecież trafiała młodzież szlachecka. Stąd też krytykowane ideały oświeceniowe – i dlatego książę biskup wystąpił przeciw zakonom żebraczym. Oczywiście –

Udowodnij, że Monachomachia Ignacego Krasickiego jest poematem heroikomicznym.

Udowodnij, że Monachomachia Ignacego Krasickiego jest poematem heroikomicznym. Dowód naczelny to zasada kompozycji: zderzenie komicznej treści z formą i stylem poematu heroicznego. Treść – wojna mnichów, która wybuchła między zakonami dominikanów i karmelitów, „w mieście, którego nazwiska nie powiem”. Mnisi walczą za pomocą sandałów, pasów, talerzy i szklanek wśród wielkiej wrzawy i rumoru. Godzi zwaśnionych dopiero puchar, co mógł pomieścić wiele trunku, na widok którego wszyscy walczący zakrzyknęli: „zgoda”. Forma wojnę mnichów opisuje poeta stylem

Czego dotyczy poemat heroikomiczny Myszeida?

Myszeida to poemat heroikomiczny odwołujący się do legendy o królu Popielu. W utworze współistnieje obok siebie świat ludzki i zwierzęcy, w Kruszwicy rozegra się wielka wojna pomiędzy myszami (z królem Gryzomirem) a kotami (z Mruczysławem na czele). Wszystko przez ludzi. Popiel i jego córka Duchna najpierw hołubili myszki, a potem swe łaski przenieśli na kotki, a myszy wygnano. W dodatku w bitwie poległ ulubieniec Duchny: kotek Filuś, księżniczka zażądała więc zemsty. Finał zna każde polskie dziecko: w końcu wygrały myszy i zeżarły Popiela!

Czym charakteryzuje się kompozycja poematu heroikomicznego? Podaj przykłady tego gatunku.

Istota gatunku, jakim jest poemat heroikomiczny, wynika z samej nazwy, jest to poemat „hero – i – komiczny”, czyli takie literackie małżeństwo poematu heroicznego (eposu) i komicznego (o błahej tematyce). Cały sens tego typu utworu opiera się na sprzeczności między patetycznym, wzniosłym stylem narracji, charakterystycznym dla eposu opiewającego wzniosłe czyny, a błahą, komiczną treścią. Inaczej mówiąc, są to „wielkim głosem opisane sprawy komiczne”. Ignacy Krasicki napisał trzy poematy heroikomiczne: Myszeida (wojna kotów z myszami: bohaterski

Omów satyrę Do króla. Jakiego zabiegu użył tu poeta?

Omów satyrę Do króla. Jakiego zabiegu użył tu poeta? Satyra Do króla jest satyrą ciekawie skomponowaną. W pierwszej chwili wydaje się, że jest naganą skierowaną do króla Stanisława Augusta. Przyjrzyjmy się jednak, kto ją wypowiada i jakich argumentów używa. Mówi typowy szlachcic – reprezentant antystanisławowskiej orientacji wśród ówczesnego społeczeństwa. Zarzuca królowi, że: pochodzi ze szlachty, a nie z królewskiego, dziedzicznego (choćby obcego) rodu, jest zbyt młody do piastowania urzędu, jest zbyt łagodny, a powinien być okrutny,

Jakie postacie kreuje i przedstawia Ignacy Krasicki w Satyrach?

Barwne. Opisane kąśliwie, być może chwilami z przesadą, ale trafnie. Pozwalają poznać reprezentantów ówczesnego społeczeństwa polskiego, zwłaszcza typy negatywne, przedstawione jednak z humorem. Kobieta – to „żona modna”. Książę biskup ostro piętnuje tu zgubny kosmopolityzm, snobizm i bezmyślne poddawanie się wymogom mody (Żona modna). Pamiętacie tę damę, z którą ożenił się pan Piotr? Koafiura do nieba, krynolina jak dzwon, w ręku piesek maleńki, przystrzyżony wedle francuskiej mody, na policzku muszka… Wokół dworu

Dlaczego miejsce czołowego twórcy polskiego oświecenia przyznajemy Ignacemu Krasickiemu?

Był to twórca wszechstronny, który walczył piórem o reformy w kraju, o moralność społeczną, wreszcie nie tylko działalnością literacką, lecz także pozycją swojego stanowiska oraz aktywnością w życiu publicznym dał wyraz patriotyzmowi i trosce o kraj. Był wszak książę biskup warmiński – współpracownik króla Stanisława Augusta Poniatowskiego – współzałożycielem Monitora, autorem bajek, satyr, pierwszej nowożytnej powieści, poematów heroikomicznych. Można go nawet nazwać osobowością renesansową.   Kilka słów o życiu i osobowości Ignacego Krasickiego Nie chciał zbytnio mieszać się

Podaj przykład komedii obyczajowej

Przykładem gatunku tego typu jest Fircyk w zalotach Franciszka Zabłockiego. Rzecz dzieje się na sarmackiej prowincji, a ostrze satyry uderza w obyczaje w owym dworku panujące. Ośrodkiem akcji jest schematyczny chwyt: „etatowy” łowca posagów, zupełnie zrujnowany, trochę bałamutny młodzieniec planuje intrygę: usiłuje zdobyć młodą wdówkę. Początkowo absolutnie interesowny, napotykając opór, zdawało się łatwego łupu, zaczyna odczuwać prawdziwe uczucie, wreszcie gorącą miłość. Finał – nie Fircyk łapie w sidła posag, lecz cnota łowi w sidła Fircyka! Pouczenie

Jakie działania w sferze reformowania oświaty doby oświecenia możesz wymienić?

Oświecenie to doba prób podniesienia poziomu oświaty w Polsce, czasy owe znamionował szereg działań ludzi światłych, którzy widzieli, że niedouczonemu, zaniedbanemu w czasach baroku społeczeństwu konieczna jest nauka – w nowoczesnej formie. Niektóre osiągnięcia w tej dziedzinie stały się wydarzeniem w skali Europy – np. Komisja Edukacji Narodowej.   Zbierzmy kolejne głosy w tej sprawie: Pierwszy wielki reformator oświaty to Stanisław Konarski, pijar, który poznał francuski model szkolnictwa. W 1740 r. założył Collegium Nobilium – szkołę dla

Rozwój teatru w dobie oświecenia

Wśród wydarzeń kulturalnych doby oświecenia możemy wymienić także powstanie w 1765 roku Teatru Narodowego w Warszawie. Powstał z inicjatywy króla jako pierwszy stały, publiczny teatr – w ten sposób zapoczątkował działalność sceny narodowej. „Dla teatrum” tworzyły najlepsze pióra epoki Franciszek Bohomolec, Julian Ursyn Niemcewicz, Franciszek Zabłocki. Ulubionym gatunkiem ściągającym liczną widownię były komedie, które realizowały hasło: „bawiąc – uczyć!”. Najważniejszą osobą teatru, dbającą o jego prawidłowe funkcjonowanie i upowszechnianie, był jego długoletni dyrektor Wojciech Bogusławski. Zobacz:

Omów rozwój prasy w oświeceniu

Czasy obfitujące w wydarzenia polityczne, próby reform i powoływania nowych instytucji. Efekt: oświecenie zaobfitowało bogatą publicystyką i… rozwojem prasy. Rozwój prasy w oświeceniu Wśród pism wydawanych wtedy należy wymienić: Monitor – powstały w 1765 roku na wzór angielskiego pisma Spectator. Przez dwadzieścia lat jego redaktorem był Franciszek Bohomolec. Monitor wychodził dwa razy w tygodniu, był główną trybuną propagowania reform, upowszechniał nowe formy publicystyczne: esej i felieton. Pisali w Monitorze: Krasicki, Bohomolec, Konarski, Naruszewicz – czyli największe

Jaka była Rzeczpospolita XVIII wieku?

Jaka była Rzeczpospolita XVIII wieku? Nadal szlachecka, wciąż pod silnym wpływem dumnej magnaterii, w cieniu zaś trzymająca mieszczan i chłopów, ale wiek XVIII w historii Polski to wiek wielkich zmian i prób reformy kraju. Należy wyróżnić rok 1764 – kiedy to królem został Stanisław August Poniatowski. Ta data stanowi granicę pomiędzy dawniejszą kulturą staropolską a nową formacją kulturalną, której ośrodkiem stał się dwór królewski. Stanisław August Poniatowski – to za jego rządów kraj zniknął z mapy

Co wiesz o artystach i sztuce Europy wieku oświeconego?

Sztuka osiemnastego wieku przywodzi na myśl zwiewne krynoliny wciąż pulchnych dam z obrazów Watteau czy Bouchera, również pejzaże Warszawy Canaletta, także idealne w proporcjach postacie z płócien Davida… Klasycyzm każe przecież zapomnieć artystom o barokowej ekspresji, a chwilami nienaturalności. Teraz malarze z upodobaniem będą tworzyć portrety, podejmować tematy mitologiczne lub współczesne, ale połączone z motywami antycznymi. Twórcy rokoka chętnie podejmą tematykę miłosną, do modnych tematów należeć będzie radość życia, marzenie,