MOTYWY LITERACKIE
Biblia i antyk Biblię rozpoczyna opis stworzenia świata. Zgodnie z tym przekazem natura jest piękna, harmonijna i doskonała – jak jej Stwórca. To świadectwo potęgi Boga, który powołał ją do życia i władzę nad nią oddał człowiekowi. Przyroda jednak nierzadko wymyka się spod kontroli – jeśli występuje przeciw ludziom, np. w formie potopu lub suszy, oznacza najczęściej karę Boską. Dla starożytnych Greków i Rzymian natura była tajemnicą, niekiedy zachwycającą, często także przerażającą. Za pomocą mitów
Matka Boska Ukazywano Ją jako triumfującą królową niebios lub jako kobietę cierpiącą pod krzyżem (motyw Matki Boskiej Bolesnej, Stabat Mater czy Matki Boskiej ze zwłokami Syna – różne wersje piety). To dwa kontrastowe, najważniejsze portrety Matki Boskiej w kulturze. Ten kontrast łatwo wskazać już w polskich tekstach średniowiecznych. Najstarsza polska pieśń, Bogurodzica, ukazuje Maryję jako pośredniczkę między ludźmi a Bogiem. Z kolei w Żalach Matki Boskiej pod krzyżem (Lamencie świętokrzyskim) widzimy zupełnie inny portret Maryi
Jak powinno wyglądać wzorowe pożegnanie kochanków? Najlepiej, gdyby nie było w nim łez, histerii, dramatyzmu … Gdyby dawało nadzieję na ponowne spotkanie – choćby nawet i za kilka lat. Waleta, żalu zabraniająca Takie właśnie wzorowe pożegnanie opisuje siedemnastowieczny angielski poeta metafizyczny – John Donne. Poezja metafizyczna była trudna, intelektualna, odwoływał się do najnowszych odkryć naukowych. A takim „hitem” był wówczas … cyrkiel. I tak John Donne w Walecie, żalu zabraniającej porównuje kochanków do ramion
Gatunki dramatyczne Tragedia – skojarz z Antygoną Sofoklesa Najstarszy i przez wiele lat uważany za najdoskonalszy gatunek dramatu. Stworzony w antycznej Grecji. Twórcy tragedii musieli przestrzegać wielu rygorystycznych zasad: Obowiązywała zasada trzech jedności (czasu – akcja rozgrywała się w ciągu jednego dnia, miejsca – akcja rozgrywała się w jednym miejscu, akcji – dotyczyła jednego wątku). Zasada decorum – o tematach poważnych można pisać tylko stylem podniosłym, poważnym, bohaterowie pochodzili z tzw. wysokich rodów (rodzin królewskich). O
Cechy młodości: wiara w ideały; entuzjazm, radość z życia; bunt; spór ze starszym pokoleniem: dzieci kontra rodzice spory „epokowe”, np. romantycy kontra klasycy, pozytywiści kontra romantycy; potrzeba przyjaźni i miłości; poszukiwanie autorytetów; szaleństwo. Wiara w ideały Kto? W co wierzył? Ikar. W to, że ludzkie możliwości są nieograniczone. Wzbił się ku słońcu i przypłacił to śmiercią. Prometeusz W to, że ludzie mają prawo do szczęśliwego życia. Jak się to objawiało? Przeciwstawił się bogom i został
Wieś „spokojna i wesoła” O wyższości życia wiejskiego przekonywali dwaj wybitni poeci renesansu – Jan Kochanowski i Mikołaj Rej. Fraszki Na dom w Czarnolesie, Na lipę, pieśni Serce roście, Pieśń świętojańska o Sobótce ukazują uroki życia ziemianina. Zdecydowanie lepiej być gospodarzem niż podróżnikiem, żołnierzem lub dworzaninem, ponieważ: ziemianin żyje w ścisłym związku z przyrodą; jego rytm pracy i odpoczynku jest niczym nie zakłócony, naturalnie wyznaczony przez pory roku; cieszy się powszechnym szacunkiem, o ile sam nie szczędzi wysiłku
Marzenia – idealizm Jak dobrze przyjrzeć się literaturze – przykładów do wykorzystania znajdzie się wiele; warunek jest ten, że warto by je dobrze znać, raczej z własnej lektury, nie z opracowań. Nawet w bardzo konkretnych epokach, nastawionych na jasne określanie celów i realizowanie ich, pojawia się zjawisko marzeń, idealizmu, życia – snu. Jednak generalnie zagadnienia takie raczej nie poddają się chronologii i dlatego ich opracowanie zdecydowanie wymaga podejścia przekrojowego, czyli korzystania z przykładów z różnych epok. Idealizm
W jaki sposób literatura ukazuje totalitaryzm? Mała apokalipsa Tadeusza Konwickiego jako wynaturzony obraz totalitarnej rzeczywistości Główny bohater wyznaczony przez opozycję do samospalenia (na znak protestu) przed Pałacem Kultury i Nauki im. Józefa Stalina ma podjąć się tej misji nie z własnej woli i bez przekonania. Dostrzega upadek wszystkiego, ale jego ewentualny protest nie jest potwierdzony ideami, w które wierzy. To bierny protest, bierne poddanie się woli innych. Autor celowo przerysowuje wiele fragmentów obrazu Warszawy lat 70.,
Ruiny, groby, opustoszałe zamki. Omów motyw przemijania w literaturze i sztuce XIX wieku. Komentarz Temat jest bardzo ciekawy, można wręcz powiedzieć, że fascynujący. Możliwe są liczne strategie podejścia do tego tematu. Zauważ, że „przemijanie” jest terminem z pogranicza filozofii i może dotyczyć zarówno ludzkiego życia, dziejów całych społeczeństw, jak i konkretnych wydarzeń z życia jednostki. Pierwsza część tematu jednak nieco ogranicza twoje pole wyboru. Trzeba bowiem powiązać problem przemijania z określonymi motywami w literaturze i sztuce: grobami, ruinami, opustoszałymi
Portret szatana w literaturze W Biblii Pojawia się już w Księdze Rodzaju, jako wąż kuszący Adama i Ewę. Wiele imion i wiele twarzy ma ten, który zbuntował się przeciwko Bogu i stał się twórcą zła i grzechu. Od chwili buntu walczy z Bogiem o panowanie nad światem. Znienawidził człowieka, ponieważ Bóg stworzył go na swoje podobieństwo i uczynił ukochanym stworzeniem. W Biblii widzimy go nieustannie walczącego z Bogiem, jako kusiciela, niszczyciela. To on prosi Stwórcę, by sprawdził wiarę Hioba. To z nim
Wojna jest tematem, który szczególnie zaistniał w poezji w czasie okupacji. Wtedy poeci, tacy jak Baczyński, należący do pokolenia urodzonego około 1920 roku, nazywanego pokoleniem Kolumbów, mierzyli się z trudnymi wyborami życiowymi: walczyć czy normalnie żyć?, walczyć czy pisać? Ci, którzy przeżyli, po wojnie próbowali podsumować swe dramatyczne doświadczenia i opisać próby powrotu do normalnego życia. A powrót nie był łatwy. Szczególnie udokumentował to w swych wierszach Tadeusz Różewicz, były
Przyroda – ziemia, woda i powietrze wraz z żyjącymi na nich i w nich roślinami i zwierzętami – tak mówi encyklopedia. A co na to poeta? Czym dla niego jest natura? Tłem, świadkiem różnych wydarzeń, a może wyrazicielem uczuć ludzi? W jaki sposób poeci piszą o przyrodzie? Wymieńmy kilka najważniejszych tematów: piękno przyrody, przyroda jako źródło niezwykłych doznań i uczuć, moc, wielkość i potęga przyrody, znikomość człowieka wobec przyrody, nieobliczalność zjawisk zachodzących w przyrodzie, przyroda – świadek historii człowieka,
Dom to miejsce, w którym mieszkamy. Dom to rodzina. Dom to ojczyzna. W wierszach temat domu, dzieciństwa, rodziny pojawia się bardzo często… Ewa Lipska, Dom dziecka Wiersz Lipskiej jest o domu dziecka. Podmiot liryczny w pierwszej zwrotce opowiada o trzydziestu parach ciapów, fartuszków – wszystkie rzeczy są takie same – i to jest właśnie smutne, bo przecież te rzeczy należą do trzydziestu różnych osób. „Trzydzieści par wyciągniętych rączek/ ale tylko po łyżki do zupy mlecznej” –
Śmierć – temat trudny, bolesny. Ale częsty w literaturze, bo bardzo mocno powiązany z ludzkim życiem, wywołujący silne emocje. Śmierć bliskiej osoby to powód do rozpaczy, smutku, poczucia krzywdy. Śmierć każdego człowieka to moment zadumy, refleksji nad tym, co pozostawiamy po sobie, i nad tym, co nas czeka po śmierci. Jak można pisać o śmierci? Z perspektywy osoby umierającej lub czującej zbliżającą się śmierć. Z perspektywy obserwatora, filozofa zastanawiającego się
Miłość to temat i pojęcie, które ma tysiące literackich ujęć. W każdej epoce pojawia się głos w sprawie miłości. Co wiadomo? Miłość to uczucie, które trudno zdefiniować. W literaturze odejmowano takie próby, ale też wskazywano, jaka ona jest… Adam Mickiewicz Do M.*** Podmiot liryczny w wierszu to zakochany, który cierpi. Dlaczego? Z miłości, która jest niespełniona. Podmiot liryczny myśli o spotkaniach z ukochaną. Dochodzi do wniosku, że może nie widywać
Wiersze o człowieku dotyczą zwykle kondycji ludzkiej, miejsca człowieka w świecie i kosmosie, mają postać refleksji filozoficznej i historycznej, tak jak u Szymborskiej. Mogą dotyczyć także moralności, rozumianej jako wyzwanie i konieczność sprostania trudnym zasadom (tak jest na ogół w utworach Herbertach). Niekiedy dotyczą też wad i zalet ludzkich, zawierają proste pouczenie – morał, wytykają błędy, wychwalają zalety, uczą, jak postępować (tak jest np. w bajkach Krasickiego). Zbigniew Herbert Przesłanie Pana Cogito To jeden z najbardziej znanych wierszy-testamentów. Występuje w nim
Motyw literacki – POWRÓT Kierunki powrotów: DO ŻRÓDEŁ I NATURY DO KRAINY DZIECIŃSTWA DO DOMU I RODZINY DO WIARY DO PRZESZŁOŚCI DO DOMU DO RZECZYWISTOŚCI Motyw powrotu do domu i rodziny Tego literackiego powrotu do domu nie da się porównać z powrotem żadnego innego bohatera. Opuszczając Troję, Odyseusz liczył, że najdalej po dwóch tygodniach powróci do Itaki – stało się jednak inaczej. Aż dziesięć lat trwała jego tułaczka, której poświęcony jest
Topos labiryntu. Przedstaw różne ujęcia i funkcje motywu w wybranych utworach. Labirynt występuje w obrębie wielu kultur na oddalonych od siebie przestrzeniach Europy, Azji, obu Ameryk i wysp Malinezji. Człowiek posługiwał się tym znakiem od czasów cywilizacji megalitu po współczesność (czyli – lekko licząc: ponad cztery tysiące lat!) Rysunek labiryntu można więc zaliczyć do najbardziej rozpowszechnionych wzorów będących wspólnym dziedzictwem ludzkości. To wszystko stanowi o jego charakterze archetypowym (tzn. takim,
Materiał według powstań W jaki sposób literatura ukazuje motyw powstania? Powstanie listopadowe (1830) Powstanie listopadowe stało się podstawowym przeżyciem ideowym, a często także doświadczeniem biograficznym dla romantyków. Często w decydujący sposób zaważyło ono na charakterze twórczości literackiej okresu dojrzałego romantyzmu. Bezpośredni udział w powstaniu wzięło wielu twórców tego okresu, stąd powstanie stworzyło własną literaturę, wyróżniającą się odrębną problematyką i sposobami ekspresji. Bezpośrednią reakcją na powstanie listopadowe była poezja, która rozwijała się wraz z powstaniem i zachęcała do
Motyw literacki – małe ojczyzny Małe ojczyzny to temat modny. W dobie jednoczącej się Europy – nazywanej niekiedy Europą ojczyzn – pojęcie ojczyzny zaczyna nabierać nowego charakteru. Świat staje się coraz wyraźniej globalną wioską nie tylko dzięki nowoczesnym środkom komunikacji takim jak Internet. Coraz bardziej jednolita okazuje się kultura (przede wszystkim kultura masowa), zanikają cechy narodowe, bo też poszczególne kraje coraz mniej zaczynają się od siebie różnić. I właśnie w takim świecie
