LICEUM
Akcja wydanego w roku 1834 Ojca Goriot rozgrywa się w Paryżu w latach 1819–1820. Głównymi bohaterami powieści są mieszkańcy podupadłego pensjonatu pani Vauquer, którzy jednak na ogół większą część czasu spędzają poza tym miejscem. W powieści można wyróżnić trzy główne wątki, skupione wokół trzech głównych bohaterów. Pierwszy z nich to historia Eugeniusza Rastignaca, ubogiego, lecz przebojowego studenta, który przybył do Paryża, by zrobić karierę. Początkowo prostolinijny, ambitny i rzetelny, szybko traci zapał do podążania
Na pozór sytuacja jest oczywista: mamy zbrodnię – zabójstwo lichwiarki i jej siostry, mamy też karę – osiem lat katorgi na Syberii dla Raskolnikowa. Wszystko proste, jak w powieściach sensacyjno-kryminalnych. Dokładniejsza analiza Zbrodni i kary każe się jednak zastanowić nad pojęciami zawartymi w tytule. Nie są one jednoznaczne! Świat Dostojewskiego ma charakter manichejski, co znaczy, że ścierają się w nim współistniejące siły dobra i zła. To właśnie spostrzeżenie można uczynić kluczem do interpretacji
Jednostka i społeczeństwo Relacje między wyróżniającą się jednostką a jej otoczeniem to temat często podejmowany przez realistów. Jednostkom wybitnym na kartach literatury realistycznej nie wiodło się najlepiej… Emma Bovary – wraz ze wzrostem potrzeb emocjonalnych dokonuje coraz częściej czynów, które spotykają się z potępieniem społecznym. Staje się obiektem plotek, jest wytykana palcami. Nawet samobójstwa dokonuje z lęku przed reakcją otoczenia na wieść o potwornych długach, które zaciągnęła, by zaspokoić swoje ekstrawaganckie
Hamatria, czyli wina tragiczna to nie tylko konflikt dwóch równorzędnych racji, to pewna szczególna sytuacja egzystencjalna. Wyjaśnij to pojęcie na wybranych przykładach z literatury antycznej. Słowo „hamatria” pochodzi z języka greckiego i znaczy tyle, co błąd, przewinienie, grzech. Funkcjonuje ono jako termin teoretycznoliteracki (zajrzyj do Podręcznego słownika terminów literackich pod red. J. Sławińskiego!) i określa fałszywe rozumienie przez bohatera literackiego sensu jego sytuacji życiowej. Skutkiem błędnej oceny własnego położenia są
Jaki mit wybrać? Ciekawym mitem jest historia powstania człowieka i jego twórcy Prometeusza. Interesujący wydaje się mit o Syzyfie – symbolizujący zmaganie się człowieka z przeciwnościami losu. Ale dla wielu młodych ludzi najbliższym mitem jest mit ikaryjski. Uzasadnij dlaczego. Tu możesz pójść dwiema drogami. Mit ikaryjski odzwierciedla dwie postawy wobec świata: szaloną, idealistyczną i rozważną, realistyczną. Zastanów się, która postawa jest Ci bliższa: zwariowanego Ikara czy rozsądnego Dedala. Ikar to
Jak wyglądał teatr grecki? Grecy bardzo cenili teatr, a festiwale teatralne były ważnym elementem ich kultury. Ciepły klimat Grecji pozwalał na to, by spektakle teatralne odbywały się na powietrzu. Stąd wzięła się nazwa amfiteatr. Teatry greckie miały specyficzną budowę, dzięki której widownia mogła pomieścić wiele osób, a głos aktorów był dobrze słyszalny. Tej funkcji – rezonatora dźwięku służyły również specjalne, noszone przez aktorów, maski. Oczywiście, aktorami mogli być tylko mężczyźni. Środek teatru
Temat pracy – „Do tej książki wrócę”. Jak ująć ten temat? Dlaczego właśnie ta, a nie inna książka jest godna opisania, jest „miejscem” czytelniczych powrotów? Przykład I Wstęp – informacja o książce (kto i kiedy ją napisał, jakim jest gatunkiem, jak się z nią zetknąłeś). Główna przyczyna mojej sympatii do utworu. Np żywa akcja. Ocena innych cech utworu: bohaterowie, czas i miejsce, język, styl, konstrukcja. Czy jest w tej
Przedstaw w skrócie historię i rozwój kultury starożytnej Grecji. Kulturę grecką poprzedza kultura minojska, rozwijająca się na Krecie od początku II tysiąclecia p.n.e. Największym zabytkiem tej kultury jest pałac w Knossos, będący źródłem legendy o królu Minosie i architektach: Dedalu i Ikarze. Upadek kultury minojskiej nastąpił ok. 1400 r. p.n.e. na skutek najazdu Achajów – potomków greckich plemion, które ok. 1900 r. p.n.e. przybyły na półwysep Bałkański i stworzyły kulturę mykeńską (XVI w. p.n.e.). Sztuka mykeńska była
Genezy tragedii greckiej szukać należy, wg Arystotelesa, w dytyrambie i dramacie satyrowym. Dytyramby były odmianą liryki chóralnej, związane początkowo z kultem boga Dionizosa. W dramatach satyrowych występowali natomiast przebrani za kozły lub satyrów aktorzy. Stąd prawdopodobnie nazwa tragedii: tragon ode – to pieśń kozła. Tragedia starożytna miała bardzo ustrukturyzowaną budowę, zupełnie odmienną od tej, którą znamy dziś. Składała się z następujących części: prologos – aktor wygłasza zapowiedź treści tragedii parodos – wejście chóru na
Oceń decyzję Rolanda, który nie wzywa pomocy, lecz pragnie działać samodzielnie. Dlaczego idealny rycerz nie chciał użyć rogu? Podpowiedź Z ocenami bohaterów literackich zawsze jest ten kłopot, że są subiektywne. W tym przypadku jeszcze dodatkowo zmienione przez upływ czasu. Zapewne zupełnie inaczej oceniałby Rolanda średniowieczny czytelnik, inaczej człowiek współczesny. Trudno pochwalić rycerza, który dla własnego honoru naraża na śmierć przyjaciół, dopuszcza do przegrania bitwy i sam ginie. Można jednak tego rycerza zrozumieć
Podpowiedź Motyw – najmniejsza cząstka znaczeniowa, którą można wyodrębnić w strukturze dzieła literackiego. Może to być zdarzenie, sytuacja, przedmiot, myśl lub postać. Każdy motyw pełni określoną funkcję w utworze, ale jednocześnie odwołuje się do serii podobnych motywów występujących w tradycji literackiej – np. motyw cudownego środka, który umożliwia bohaterowi zmianę miejsca. Motywy mające charakter konwencjonalny, powtarzające się w licznych dziełach to tzw. motywy obiegowe (wędrowne). Motywy w Dziejach Tristana i
Ważne skojarzenie Niezwykle silne wydają się wpływy Koheleta na myślenie twórców barokowych. Motyw vanitas należy do podstawowych tematów epoki. Spójrzmy na Krótkość żywota Daniela Naborowskiego – Godzina za godziną niepojęcie chodzi: Był przodek, byłeś ty sam, potomek się rodzi. i potem: Dźwięk, cień, dym, wiatr, błysk, punkt – żywot ludzki płynie. lub na Odmianę Hieronima Morsztyna: Wszytko idzie za czasem Jam żyw, a śmierć za pasem. Jeden w łódź, drugi z łodzi, Ten
Stary Testament 46 ksiąg – od powstania świata do narodzin Chrystusa.Księgi HISTORYCZNE Pięcioksiąg Mojżeszowy („Tora”)Obejmuje dzieje ludzkości od stworzenia świata, dzieje patriarchów, dzieje Izraelitów do czasów Mojżesza po czasy króla Salomona, wyjście do Ziemi Obiecanej. Składa się nań pięć ksiąg: Księga Rodzaju (Genesis)Zawiera opis stworzenia świata i człowieka, historię Adama i Ewy, Kaina i Abla. W tej księdze mieści się podanie o Arce Noego i o wieży Babel, o Sodomie
François Villon był prawdziwym średniowiecznym dekadentem. Choć pochodził z ubogiej rodziny, rozpoczął studia, których prawdopodobnie nie skończył, wybierając cygański tryb życia. Wielokrotnie miał konflikty z prawem. Wreszcie, przed śmiercią, na wygnaniu, jeszcze jako młody człowiek, napisał Wielki testament – dzieło uznane za największy zabytek średniowiecznej literatury francuskiej. Pierwsza część utworu opowiada o życiu Villona, jego edukacji, zabawach i uciechach. Z tej części dowiadujemy się najwięcej o życiu samego poety – jego szemranej kompanii, spotykanych kobietach, zabawach,
I. Bardzo ważne są gatunki takie jak: epos rycerski (epika), żywoty świętych (hagiografia), kroniki (historiografia). Każda z tych dziedzin oferuje dobrze znane wzorce osobowe: rycerza, ascety, władcy. Tym samym buduje krąg średniowiecznych tematów: etosu rycerskiego (miłość, honor, odwaga, waleczność, wierność słowu), wiary w Boga (teocentryzmu) i hierarchii wartości, wreszcie modelu sprawowania władzy. II. Wiara, walka, miłość – oto tematy średniowieczne. III. A najpopularniejsze postacie? Rycerz Roland, król Karol Wielki, król Artur i rycerze okrągłego
Wybierz np. Jana Kochanowskiego i Mikołaja Sępa Szarzyńskiego Argumenty za wyborem: możliwość przywołania wielu utworów spójna, jednolita wizja Boga, świata i człowieka Argumenty przeciw: niejednolita wizja Boga, świata i własnej egzystencji (ewolucja poglądów) możliwość przywołania tylko jednego zbioru wierszy: Rytmy abo wiersze polskie BÓG w Pieśniach (w tym słynny hymn: Czego chcesz od nas, Panie…) i w tłumaczeniu Psalmów Dawidowych Kochanowski wielbi Boga – Stwórcę świata, dobroczyńcę człowieka. w Trenach –
Danse macabre to taniec śmierci, bardzo w średniowieczu popularny motyw, wykorzystywany w literaturze i sztuce. Jest to przedstawienie korowodu tanecznego, na którego czele stoi zawsze śmierć, prosząc kolejne osoby, by się przyłączyły. Śmierć jest sprawiedliwa, nie zna podziału na biednych i bogatych, na dobrze czy źle urodzonych. Każdy w swoim momencie zostanie wciągnięty do korowodu. Dlatego też opisy bądź obrazy tańca śmierci stanowią także charakterystykę średniowiecznego społeczeństwa – od najbogatszych, obdarzonych władzą, fortuną, przez księży,
Przykładem literatury hagiograficznej są Kwiatki św. Franciszka – zbiór legend o życiu św. Franciszka, filozofa i założyciela zakonu franciszkańskiego (zakonu braci mniejszych), który w wierze cenił najbardziej prostotę – miłość bliźniego i przyrody. Kwiatki św. Franciszka zostały spisane w XIV wieku przez anonimowego autora. Utwór należy do literatury hagiograficznej, nie trzyma się jednak rygorystycznie schematu. Znajduje się w nim wiele fragmentów opowiadających o cudownych i nadnaturalnych momentach w życiu Franciszka. Oczywiście, na tle sformalizowanego wzoru hagiografii, Kwiatki wydają się
Wiersz O zachowaniu się przy stole zwany także Wierszem o chlebowym stole jest poematem dydaktyczno-obyczajowym, w którym wyłożone są zasady dobrego zachowania podczas biesiad. Pierwsza część utworu poświęcona jest ucztom dworskim, które powinny być dla uczestników przyjemnością i radością. Autor przedstawia zachowanie osób wysoko urodzonych, których zachowanie powinno znacznie się różnić od obyczajów pospólstwa. Pisze o normach obowiązujących biesiadników – o myciu rąk przed jedzeniem, spożywaniu małych kęsów, powstrzymywaniu się od zabierania
Dzieje Tristana i Izoldy, oparte na legendach celtyckich, zostały spisane w XII wieku, lecz wcześniej długo krążyły w wersji ustnej. Historia ta opowiada o dziejach miłości dwojga kochanków, miłości, której żadne z nich nie chce, ale bez której nie mogą już żyć. Dzieje Tristana i Izoldy to przykład romansu dworskiego. Treść utworu jest dosyć skomplikowana – opowiada o dzielnym rycerzu Tristanie służącym u króla Marka. W pojedynku zabija on wuja pięknej Izoldy Jasnowłosej, która – nie wiedząc, że leczy
