LICEUM
TEST 1. Połącz nazwiska romantyków z podanymi pojęciami. a) Fryderyk Chopin b) Caspar David Friedrich c) Johann Wolfgang Goethe d) Piotr Wysocki 1) malarstwo 2) muzyka 3) walka w powstaniu 4) literatura Odp. Poprawna odpowiedź a) 2) b) 1) c) 4) d) 3) 2. Uzupełnij tekst pojęciami wybranymi z nawiasu: Romantyzm charakteryzowało zainteresowanie kulturą ludu, co nazywamy ………………………., kulturą Wschodu, czyli …………………………….., a także historią, zwłaszcza średniowiecza, co nazywa się ………………………… Odp. (orientalizm, ludowość,
Tego się naucz! Zapamiętaj najważniejsze fakty. Musisz umieć odpowiedzieć na pytanie: Jaką filozofię propagował w swych wierszach Horacy? Które utwory podejmują (jaki ?) ważny temat? Dlaczego ta twórczość jest ważna w kulturze późniejszych pokoleń ? I. Ody Horacego są próbą odpowiedzi na odwieczne pytanie: jak żyć? Znamy już niejedną próbę odpowiedzi na to pytanie. Z antycznego dorobku do którego mógł odwołać się Horacy kojarzy się natychmiast stoicyzm, epikureizm, czy choćby pomysły
Proces stanowi znakomitą literaturę podmiotu do prezentacji tematów, takich jak: • śmierć • egzystencjalny lęk • świat jako labirynt • wina i kara • samotność • everyman • przemiany powieści Śmierć Przykład sformułowania tematu: Różne ujęcia tematu śmierci na przestrzeni wieków. Omów na wybranych przykładach. Podpowiadamy Ujęcie Kafki przedstaw jako pokrewne wobec stanowiska egzystencjalistów. Śmierć jest nieuchronna, stanowi zagadkę, budzi niepokój i człowiek pozostaje wobec niej samotny. Nie ma
Przedwiośnie jest powieścią, którą możesz wykorzystać przy opracowywaniu następujących tematów: Obrazy rewolucji w literaturze. Młodość – czas beztroskiego pożegnania z dzieciństwem, czas krystalizowania osobowości. Postać matki w literaturze. Ojczyzna – arkadia czy obowiązek? Literackie utopie i antyutopie. Różne oblicza miłości. Polska i Polacy. Historia. Trudne wybory życiowe. Tułaczka. Rewolucja Przykład tematu prezentacji Odwołując się do wybranych przykładów literackich, przedstaw i porównaj ze so‑bą różne obrazy rewolucji w literaturze XIX i XX wieku. Podpowiadamy Temat konkretny, z doborem materiału
Lekturę możesz wykorzystać przy następujących tematach: Dziedzictwo – zapisana w genach powtarzalność zachowań, postaw, słabości – wskaż na przykładach literackich. Przy takim temacie trzeba odwołać się do naturalizmu – nurtu w literaturze XIX wieku reprezentowanego przez Emila Zolę i Guy de Maupassanta we Francji. Naturaliści jako jedno ze swoich założeń głosili właśnie teorię dziedziczności – nie tylko cech fizycznych, ale psychicznych, szaleństwa, skłonności, zachowań. Z ich teorii wynika, że człowiek
Zbrodnię i karę można wykorzystać w tematach, kiedy mowa o: • etycznej tematyce literatury (dobru i złu) • problemie cierpienia • winie, karze, odkupieniu • wpływie miasta na psychikę człowieka • obecności motywów biblijnych w literaturze późniejszych epok • analizie zbrodni i jej konsekwencjach • ocalającej sile miłości • indywidualistach, ludziach wyobcowanych, żyjących w poczuciu własnej wyższości • powieści psychologicznej i polifonicznej • motywie śledztwa (pojawia się tu pierwowzór maski detektywa nieudacznika, który faktycznie
Można wykorzystać Giaura jako literaturę w następujących tematach: Bohaterowie przegrani – jakie przyczyny zdecydowały o ich klęsce? Tu można zestawić Giaura z Werterem, panią Bovary, Gustawem-Konradem, Wokulskim. Istotne – na czym polegała ich przegrana? W przypadku Giaura klęska jest dwustopniowa – najpierw traci ukochaną i nie udaje się jego plan, potem zemsta, której dokonuje, nie przynosi mu ulgi. Warto zwrócić uwagę, że w powyższym zestawie wszystkie postacie targnęły się na
Faust znakomitą literaturą do tematów o: Szatanie i konszachtach z siłami nieczystymi. Taką prezentację wzbogacić może porównanie różnych ujęć diabła w kulturze – uwaga – nie tylko w dziełach literackich, również w podaniach i legendach ludowych. Są to portrety odmienne – rogaty diablik, zawiązujący krowom ogony i inteligentny profesor z Wittenbergi. Tu można sięgnąć do opracowań lub zbiorów ludowych legend (np. Strachy na smugu). Dobrym punktem wyjścia byłby opis biblijny, a
Z jakimi tematami można powiązać Świętoszka? moralność rodzina mieszczaństwo religijność, dewocja obłuda, dwulicowość naiwność humor komedia klasycystyczna Rodzina Przykład tematu: Przedstaw obraz rodziny mieszczańskiej, odwołując się do wybranych tekstów dramaturgicznych. Podpowiadamy Zestaw ze sobą trzy, cztery teksty z różnych epok, będziesz mógł w ten sposób porównać zmiany, jakie zaszły w światopoglądzie, mentalności, stylu życia, wyznawanych wartościach itp. na przestrzeni czasu. Wykorzystaj na przykład Świętoszka Moliera, Moralność pani Dulskiej Gabrieli
Tematy, z którymi można powiązać Boską komedię, to: • Podróż, wędrówka • Zło • Obraz stosunków społecznych • Portret kobiety • Poeta i poezja • Wyobrażenie zaświatów • Wątki autobiograficzne w literaturze • Miłość Wskazówki i komentarze Podróż, wędrówka Przykład tematu Portrety najsłynniejszych literackich i filmowych podróżników. Ukaż na wybranych przykładach. Podpowiadamy Przygotowując taką wypowiedź, wybierz kilku wędrowców z różnych epok i poklasyfikuj ich, np. zadając sobie pytanie, po
Pieśń o Rolandzie jest znakomitą literaturą do tematu o: Rycerzach wszech czasów. Do takiego tematu jest oczywiście lekturą podstawową i obowiązkową. Ideał średniowiecznego rycerza – Roland może zostać zestawiony z typem antycznym (Achilles, Hektor), ze średniowiecznymi – Tristanem, Lancelotem, Zawiszą Czarnym, z późniejszymi – Don Kichotem, trzema muszkieterami, Sienkiewiczowskimi: Skrzetuskim, Wołodyjowskim. Ciekawe zestawienie dające pole do dyskusji to zestawienie z Konradem Wallenrodem – rycerzem, który złamał kodeks w imię miłości ojczyzny, i Emrodem z Rękawiczki Schillera –
Tematy o literackich sympatiach i antypatiach przybierają różne sformułowania, ale w gruncie rzeczy zawsze chodzi o to samo: zaprezentuj, przedstaw, umotywuj swój wybór. Czasem autorzy określają pewien kierunek poszukiwań (o bohaterach komicznych, temu zazdroszczę, ten jest dla mnie wzorem itp.), czasem proponują zupełną dowolność: Mój ulubiony bohater literacki. Umotywuj wybór. Postać literacka, którą uważam za najbardziej interesującą. W liście do kolegi przedstaw swojego ulubionego bohatera literackiego i wyjaśnij, za co go cenisz. Bez nich literatura wiele by
Pojmowanie mądrości w różnych lekturach Mądrość według starożytnych filozofów Już w starożytnej Grecji rozmyślano nie tylko o tym, jak można poszerzyć swoją wiedzę, ale także o tym, jakie są nasze ograniczenia w jej zdobywaniu. Bardzo ceniono filozofów, mędrców, ludzi wszechstronnie wykształconych. W antyku nie oddzielano mądrości od wiedzy. Filozofia oznaczała właśnie umiłowanie wiedzy, mądrości. Filozof był na ogół także matematykiem i rozmyślał zarówno nad twierdzeniami geometrycznymi, jak i początkiem świata, tak jak Pitagoras. Jednym z najsłynniejszych myślicieli antyku, który
Na mapie poetyckiej dwudziestolecia międzywojennego zajął miejsce całkowicie odosobnione. Nie należał do żadnego z ówczesnych ugrupowań literackich, nie brał udziału w krzykliwym, kontestacyjnym życiu warszawskich i krakowskich środowisk artystycznych. Wtopiony w pejzaż polskiej prowincji, najpierw w Hrubieszowie, potem w Zamościu kreował swoje tajemnicze, poetyckie bezświaty, dystansując się wobec awangardowych trendów, którym hołdowali poeci ze stolicy. Debiutował w 1895 roku wierszem na łamach młodopolskiego „Wędrowca”. Pierwszy tom poezji wydał w 1912
Do czego prowadzi odrzucenie wszelkich zasad i reguł? Pierwszym wrażeniem widza czy czytelnika jest poczucie chaosu. Problemy, które za moment Mrożek będzie pokazywał, zapowiada już scenografia. W pokoju panuje nieład, bohaterowie potykają się o zakurzone, bezużyteczne przedmioty. To rekwizyty przeszłości: nikt nie usunął jeszcze dziecięcego wózka Artura, choć mężczyzna skończył już 25 lat, katafalk przypomina dziadka, który zmarł dziesięć lat wcześniej. Ten pokój to jakby symbol rodziny – pomieszanie epok i stylów, ale też
Medaliony Zofii Nałkowskiej, Opowiadania Tadeusza Borowskiego, Zdążyć przed Panem Bogiem Hanny Krall W stronę dokumentu Charakterystyczną cechą prozy mówiącej o wydarzeniach II wojny światowej jest rezygnacja z fikcji literackiej. Po cóż zmyślenie, skoro rzeczywistość przerosła wyobraźnię? Omawiane tu utwory są dokumentami – opowiadają o wydarzeniach, które stały się udziałem konkretnych ludzi, ich autorzy starają się przy tym pokazywać to, co typowe, powtarzalne w wojennych losach. Są to jednocześnie dzieła niejednorodne formalnie. Medaliony łączą cechy opowiadania,
Autor: Michaił Bułhakow (1891-1940) – z wykształcenia lekarz, później poświęcił się literaturze. Autor opowiadań (Diaboliada, Fatalne jaja), powieści (Biała gwardia), sztuk teatralnych (Dni Turbinów) – zazwyczaj pokazujących rzeczywistość w sposób satyryczny, co było powodem poważnych kłopotów z cenzurą (łącznie z zakazem druku). Dzieło: Mistrz i Małgorzata Powieść powstająca w latach 1928 – 1940 (wielokrotne przeróbki). Wydana z powodu cenzury dopiero w 1973. Epoka Dwudziestolecie międzywojenne – w Związku Radzieckim to okres stalinowski, rzeczywistość totalitarna, w której królują biurokracja i zakłamanie. W literaturze
Autor: Stefan Żeromski (1864–1925) – powieściopisarz, nowelista, publicysta często podejmujący w swoich tekstach problemy niepodległości Polski i niesprawiedliwości społecznej. Autor takich powieści, jak Syzyfowe prace (1897), Ludzie bezdomni (1900), Popioły (1904), Wierna rzeka (1912). Tło historyczne powieści I wojna światowa (1914-1918). Rewolucja październikowa w Rosji (1917): rewolucja w Baku, konflikt azersko-ormiański. Odzyskanie niepodległości przez Polskę (1918). Wojna polsko-bolszewicka (1920). Pierwsze lata po odzyskaniu niepodległości: rozczarowanie kształtem odrodzonej Polski. Metaforyczny sens tytułu Tytuł powieści to nazwa
Autor: Gustaw Herling-Grudziński (1919-2000) przed wojną student polonistyki na UW, w 1940 aresztowany przez NKWD przy próbie nielegalnego przekroczenia granicy i skazany na 5 lat łagru, więzień Jercewa pod Archangielskiem, zwolniony po demonstracyjnej głodówce w styczniu 1942 (amnestia dla Polaków), żołnierz armii gen. Władysława Andersa (udział w bitwie pod Monte Cassino), po wojnie: decyzja o emigracji (Londyn, Monachium, Neapol), działalność dziennikarska – współpraca z radiem Wolna Europa i paryską Kulturą,
Autorka: Zofia Nałkowska (1884-1954) Epoka Dwudziestolecie międzywojenne: czas refleksji nad człowiekiem, jego miejscem w społeczeństwie, zagadkami psychiki. Powstaje psychologia, swoje teorie głoszą behawioryści, Freud, Jung… W literaturze czas eksperymentów, odchodzenia od tradycyjnej prozy. Choć Nałkowska odwołuje się do konwencji powieści realistycznej, inspiracją dla niej będą także dzieła Marcela Prousta (W poszukiwaniu straconego czasu) czy Jamesa Joyce’a (Ulisses). Subiektywizacja narracji będzie zresztą charakterystyczną cechą powieści XX wieku. Dzieło: Granica Powieść wydana w roku 1935.
