LICEUM
Autor: Witold Gombrowicz (1904-1969) Dzieło: Ferdydurke Powieść wydana w Warszawie w 1937 r. Epoka Dwudziestolecie międzywojenne: kreacjonizm w literaturze (Witkacy, Schulz, Gombrowicz) – tworzenie nowych światów zamiast realistycznego odtwarzania, obecność groteski, pesymistyczny pogląd na cywilizację i kulturę (aż do katastrofizmu), nawiązania: Freud, egzystencjaliści (człowiek jest samotny!). Forma utworu Jest to powieść o fragmentarycznej kompozycji. Autor odwołał się w tym dziele m.in. do powieści edukacyjnej, w której ważnym zagadnieniem jest dojrzewanie bohatera, jego duchowa podróż, nabywanie doświadczeń życiowych.
Kiedy 16 kwietnia doktor Rieux zobaczył na schodach pierwszego martwego szczura, nie przypuszczał jeszcze, jak bardzo zmieni to życie całego miasta i jego samego. Późniejsza epidemia stała się wielkim sprawdzianem człowieczeństwa. A Albert Camus wyraźnie ostrzega nas w swojej powieści: „bakcyl dżumy nigdy nie umiera…”. Autor: Albert Camus (1913-1960) francuski pisarz i filozof, urodzony w Algierii, laureat Nagrody Nobla w 1957, początkowo dziennikarz, w czasie II wojny światowej działacz ruchu oporu. Inne ważne utwory: powieści: Obcy (1942),
Autor William Szekspir (1564-1616) – najsłynniejszy dramaturg angielski i reformator teatru. Pochodził ze Stratfordu, z rodziny mieszczańskiej, lecz dość zamożnej. Jego późniejsze dramaty dowodzą starannego wykształcenia autora, choć na uniwersytet William nie poszedł. Wcześnie się ożenił, ale gdy tylko trójka dzieci podrosła, opuścił rodzinne miasto. Czy z powodu miłości do teatru? Zanim zasłynął jako autor sztuk przeszedł wszystkie etapy teatralnej „kariery” – początkowo podobno pilnował koni gościom przyjeżdżającym do teatru.
Nawiązania do Antygony Jak się okazuje, bohaterka mitu i tragedii Sofoklesa podziałała na wyobraźnię twórców różnych epok. Oto niektóre z tych nawiązań: I. W antycznych tragediach dwa razy wątek losów Antygony podjął Eurypides (Fenicjanki), a także Ajschylos w dramacie Siedmiu przeciw Tebom. II. Późniejsze dramaty nawiązujące do Antygony: Godzina Antygony Artura Marii Swinarskiego, dramat w trzech aktach (Paryż, 1960) – konflikt między sześcioma polskimi żołnierzami walczącymi po stronie rewolucji hiszpańskiej (substytut chóru z tragedii greckiej), chcącymi
Autor Franz Kafka (1883-1924) – mieszkający w Pradze pisarz austriacki pochodzenia żydowskiego, prawnik z zawodu (był urzędnikiem ubezpieczeniowym). Utwory wydane za życia: • Wyrok, Przemiana (1916), • Kolonia karna, Lekarz wiejski (1919), • Głodomór (1924). Dzieła ogłoszone wbrew testamentowi przez Maxa Broda, przyjaciela pisarza: • Proces (1925), • Zamek (1926), • Listy do Mileny (1952), • Dzienniki 1910-1923 (1954), • Listy do Felicji (1967). Epoka – XX-lecie międzywojenne Utwór zapowiadający tendencje i problemy
Zhańbiony czy z poczuciem wolności, upokorzony czy wolny, z kainowym piętnem czy etycznie czysty? Jaki obraz człowieka stworzyła literatura XX wieku? Przedstaw i osądź. Proponowany wstęp Zachciało mu się szczęścia, zachciało mu się prawdy, zachciało mu się wieczności, patrzcie go! …………………………………………… ale wolność mu w głowie, wszechwiedza, byt ……………………………………………………. Ale jest – zawzięty. Zawzięty, trzeba przyznać, bardzo, Z tym kółkiem w nosie, w tej todze, w tym swetrze. Sto pociech, bądź
Jakie wyobrażenia człowieczeństwa pragniesz przenieść w nowe stulecie. Odwołaj się do tekstów, które wspierają Twoje przemyślenia. Fragment wiersza Czesława Miłosza „Ciebie zapraszam dziś do arki, która przez czasu potok wartki na nowe brzegi nas poniesie”. Przykładowy wstęp Pracoholik, cały swój czas poświęcający firmie, a może zabijający czas (i siebie?). Karierowicz, wspinający się sprawnie po kolejnych szczeblach i wiecznie zastanawiający się, co dobrze wygląda w CV? Biznesmen, ustawicznie kontrolujący stan swojego konta?
Obrazy dzieciństwa w wybranych tekstach kultury. Czy zawsze „sielskie, anielskie”? Przykładowy wstęp Mickiewicz nazwał swe dzieciństwo „sielskim, anielskim”. Podobnie pokazał je w Curriculum vitae Leopold Staff: Dzieciństwa mego blady, niezaradny kwiat Osłaniały pieszczące, cieplarniane cienie. Nieśmiałe i lękliwe było me spojrzenie I stawiając krok cudzych czepiałem się szat. Jednak dzieciństwo, podobnie jak całe ludzkie życie, ma wiele wymiarów, nie tylko ten rozkoszny. Przyjrzyjmy się zatem różnym jego wymiarom. . Proponowane rozwinięcie
Arkadyjska przestrzeń, odrzucona wartość, źródło konfliktu. Do jakich przemyśleń na temat różnych obrazów domu w literaturze skłoniła Cię lektura wybranych tekstów. Proponowany wstęp „Dom jest przestrzenią zamkniętą, stanowi jednak odwrotność labiryntu. Jest zawsze przestrzenią własną, oswojoną, przyjazną. Jego zamknięcie nie tylko nie jest groźne, stanowi zarazem warunek i element bezpieczeństwa” – pisze Michał Głowiński w Mitach przebranych. Podkreśla, że w domu „nic nie zostało narzucone z zewnątrz”. W domu tworzonym przez nas
„Serce ma swoje racje, których rozum nie zna”. Udowodnij, że dewiza B. Pascala była bliska wielu bohaterom literackim. Przykładowy wstęp Starsi często powtarzają nam, żebyśmy w życiu zawsze kierowali się rozumem. Myślę, że mają dobre intencje (zależy im na naszej przyszłości), ale nie mają do końca racji. Ludzka natura jest bowiem zbyt bogata, by dała podporządkować się wyłącznie racjonalnym prawom. Nie trzeba sięgać aż do pism filozofów, żeby przekonać się,
„Bywa nieraz, że stajemy w obliczu prawd, dla których brakuje słów” (Jan Paweł II). Rozważ tę myśl w odniesieniu do utworów XX wieku i współczesnego czasu. Przykładowy wstęp Kiedyś podczas podróży pociągiem bawiliśmy się z przyjaciółmi w wyszukiwanie słów, które powinny zostać usunięte ze współczesnych słowników, bo w XX-wiecznej rzeczywistości przestały cokolwiek znaczyć. Padały głównie nazwy nieużywanych od dawna przedmiotów aż do chwili, gdy jeden z kolegów obok żaren i
Odwołując się do literatury różnych epok, pokaż, że miłość może być w ludzkim życiu siłą budującą i niszczącą. Przykładowy wstęp Kto z nas nie marzy o miłości? Wydaje się nam, że dopiero to uczucie pozwala człowiekowi poczuć się naprawdę szczęśliwym. W życiu doświadczamy jednak, że miłości zwykle towarzyszy dawka cierpienia lub chociażby niepewności – może to właśnie to przesądza o jej uroku? Miłość uskrzydla i rani, niszczy i buduje – tę prawdę musimy
Wojny, powstania, rewolucje – temat od wieków ten sam, ale pokazywany rozmaicie. Na wybranych przykładach wykaż podobieństwa i różnice. Przykładowy wstęp Wszelkiego rodzaju walki, powstania, rewolucje i wojny to wdzięczny temat dla twórcy literatury. Z jednej strony nadają utworowi rys sensacyjności i przygodowości, który zapewnia zainteresowanie czytelników, z drugiej z kolei – jest świetnym sprawdzianem artystycznej maestrii pisarza. Tylko wielcy twórcy potrafią w sposób plastyczny i – co może ważniejsze – prawdziwie przejmujący pokazywać wojenne wypadki. Wojna
„Ocalić życie to jeszcze nie wszystko”. Wpływ wojny na psychikę człowieka na podstawie wybranych tekstów literackich. Przykładowy wstęp Nigdy nie brałem udziału w wojnie, nie przeżyłem jej na własnej skórze, więc mogę pisać o tym dramacie jedynie na podstawie relacji innych, zwłaszcza twórców literatury. Wielu bohaterów podkreśla, że wojna jest koszmarem, przerażającym snem, z którego człowiek chce się obudzić w normalnym świecie. Jedna z podstawowych wartości (bodaj najważniejsza obok patriotycznej, honorowej walki do końca) to:
Czy ze zjawiskiem śmierci można się oswoić? Uzasadnij na przykładach z literatury i kultury różnych epok. Przykładowy wstęp Śmierć była zjawiskiem od wieków niepokojącym ludzkość. W różny sposób próbowano ten strach łagodzić. Wiemy, że starożytni filozofowie chcieli uwolnić człowieka od lęku przed ostatecznym kresem. Pitagorejczycy i Platon pocieszali, że właściwe życie zaczyna się w innej, idealnej rzeczywistości, do której dusza wyrywa się z więzienia ciała. Inne szkoły, takie jak stoicka i epikurejska, głosiły, że nieśmiertelności nie ma,
Od niepokoju egzystencjalnego do odnalezienia sensu życia. Refleksja o twórczości literackiej poruszającej problem śmierci. Przykładowy wstęp Niepokój egzystencjalny kojarzy nam się z problemami podejmowanymi przez rozwijającą się głównie w wieku XX filozofię egzystencjalną. Ten kierunek myślowy, związany z nazwiskiem m.in. Jeana Paula Sartre’a , Martina Heideggera, Alberta Camusa, akcentuje stałość cierpienia, nieuchronność śmierci, konflikty współżycia ludzkiego. Filozofia ta, wiążąca swoje istnienie z okresem zagłady spowodowanym przez II wojnę światową, koncentruje się na przygodności, smutnym losie
Człowiek pozbawiony korzeni kulturowych traci orientację we współczesności i gubi system wartości. Odwołując się do znanych dzieł literackich, potwierdź prawdziwość lub polemizuj z myślą. Przykładowy wstęp I. Odcinanie się od korzeni kulturowych, nie tylko narodowych prowadzić musi do wyjałowienia człowieka. Na przykład świadome odcięcie się od dorobku literackiego dawnych epok prowadzi do niezrozumienia dzieł kolejnych okresów – literatura jest przecież nieustannym dialogiem, stanowi swoistą ciągłość kulturową. A zatem człowiek, który
Literackie, filozoficzne i artystyczne wyobrażenia śmierci w świetle wybitnych dzieł różnych epok. Przykładowy wstęp Nic właściwie nie wiemy na temat śmierci. Bezpośrednio jej nie doświadczamy. Nikt z żywych nie był bajecznym Orfeuszem, który przekroczył bramy zaświatów i ponownie powrócił do życia. Każdy z nas jednak na co dzień ze śmiercią obcuje. Mamy świadomość niezwykłej krótkości naszego bytowania na ziemi. Jesteśmy niczym wędrowcy, którzy każdego dnia przybliżają się do śmierci. Poucza nas o tym niejednokrotnie filozof Seneka,
„Do Europy? – Tak, ale tylko z naszymi zmarłymi”. Rozważ sąd Marii Janion i przywołaj te utwory, które stanowiąc dziedzictwo przeszłości, kształtują poczucie narodowej tożsamości Polaków. Przykładowy wstęp Chcemy do Europy – jakże często słyszymy to zdanie wypowiadane przez polityków, ekonomistów, przedsiębiorców. Do Europy – ale jakiej? – można by zapytać. Wielu ludziom kojarzy się ona z Zachodem, a Zachód z niby-Ameryką, kapitalizmem, kulturą masową, makdonaldyzacją… Tymczasem słowa: Europa, Europejczyk
Czy wiek XX był wiekiem tolerancji? Na przykładzie z literatury i filmu. Przykładowy wstęp Z pewnością wiek XX miał być wiekiem tolerancji – o wielkich nadziejach związanych z nowym stuleciem pisali pod koniec XIX wieku twórcy polscy i obcy, m.in. Bolesław Prus. Niestety, oczekiwania nie zostały spełnione, o czym w wierszu Schyłek wieku pisała Wisława Szymborska: Miał być lepszy od zeszłych nasz XX wiek. Już tego dowieść nie zdąży. (…) Już zbyt wiele
