LICEUM
Cnota (czy doskonałość) to najstarsze pojęcie etyczne znane ludzkości. Ukształtowało się w starożytności i stąd przekazywane było wiekom następnym. Szczególnie popularne stało się w epokach dawnych: w starożytności, średniowieczu. W literaturze polskiego renesansu i baroku było wręcz nadużywane. Dziś pojęcie cnoty ma bardzo wąską i ubogą przestrzeń znaczeniową. Sprowadzane do synonimu dziewictwa, traci całe bogactwo i gamę różnorodnych sensów, które nadała doskonałości wielowiekowa tradycja literacka, filozoficzna i religijna. Starożytna cnota to tyle, co dobro moralne, szlachetność, wysoka wartość etyczna.
Czy prawda i dobro zapewniają człowiekowi szczęście? Jak na to pytanie odpowiadają bohaterowie różnych epok? Przykładowy wstęp Dobro i prawda to jedyne drogi do szczęścia – tak twierdzili starożytni. Dlatego dążyli do stworzenia parenetycznego obrazu mędrca. Człowieka roztropnego opisał Platon w dialogach – był nim Sokrates. Wizerunek mądrości stworzył również w Etyce nikomachejskiej Arystoteles. Uważał on, że człowiek najbardziej miłuje prawdę i największym szczęściem dla niego jest jej rozważanie – czyli praktykowanie tzw. cnót intelektualnych,
„W życiu nie chodzi o szczęście”, lecz o dobre życie (Barbara Skarga). Rozważ myśl, odwołując się do postaw wybranych bohaterów literackich. Przykładowy wstęp Starożytni filozofowie poszukiwali szczęścia. Niektórzy z nich – np. stoicy – uznali, że szczęście i dobre życie to to samo. Jeżeli człowiek kroczy drogami cnoty, to jednocześnie jest zadowolony. Szczęście i zarazem dobre życie dla stoików było równoznaczne z wyrzeczeniem, ascezą, samozaparciem. Było czymś zupełnie innym niż tym, z czym kojarzy się przeciętnemu człowiekowi.
„Ale ten płacz Antygony, co szuka swojego brata To jest zaiste nad miarę Wytrzymałości.” (Czesław Miłosz) Literatura i sztuka wobec ludzkiego cierpienia. . Przykładowy wstęp W głębi każdego z nas istnieje przekonanie, że istota ludzka jest stworzona do radości i szczęścia. Dlatego cierpienie wywołuje odruch buntu. Nie rozumiemy go, jego istoty i źródeł, chociaż doświadczamy często w naszej życiowej wędrówce. Aktywność ludzka jest od zawsze skierowana na walkę z cierpieniem, zarówno
Dociekając, „skąd męka”, Adam Mickiewicz stwierdza: „cierpi, bo służy sobie za kata, sam sobie robi koło i sam się w nie wplata”. Ustosunkuj się do tej myśli, odwołując się do wybranych utworów literatury XIX wieku. Przykładowy wstęp Pewien filozof postawił odważną tezę. Stwierdził iż to cierpienie, które przychodzi z zewnątrz, zazwyczaj nas uszlachetnia i rozwija, zaś najbardziej bolesne i destrukcyjne jest to, którego źródłem jesteśmy my sami. Podobnie odważnie, ale i bardzo jednostronnie
Rozmowy z Bogiem w literackim przekazie wybranych epok. Omów na konkretnych przykładach. Przykładowy wstęp Bardzo wiele słów wypowiadamy każdego dnia. Rozmowy telefoniczne, plotki, dyskusje w szkole, kłótnie z rodzicami, czasami szybka wymiana zdań w biegu do tramwaju czy na jakieś zajęcia. Naprawdę jednak tęsknimy za prawdziwym dialogiem, w którym wypowiedzielibyśmy siebie: własne problemy, słabości, troski. Tęsknimy za taką rozmową, w trakcie której poczulibyśmy się rzeczywiście wysłuchani, zrozumieni, pocieszeni. Te codzienne, banalne wymiany zdań nie dostarczają
Wesele w Chłopach Władysława Stanisława Reymonta Czas akcji – jedna doba (od świtu do kolejnego świtu), ostatnie dni jesieni. Miejsce akcji – wieś Lipce (mieszkanie panny młodej, droga do kościoła, izba weselna). Narrator Najczęściej narrator ujawnia się w 3. osobie – opowiada zdarzenia, jakby wszystko widział, wiedział, doskonale znał. Ale parę razy identyfikuje się z mieszkańcami Lipiec – jest jednym z gości na weselu, bierze udział w zdarzeniach. Wtedy wypowiada się w 1. osobie liczby mnogiej
MIKOŁAJ REJ (1505-1569) był jednym z najwybitniejszych polskich pisarzy okresu renesansu (to ten okres, w którym tworzył Jan Kochanowski), uczył się w różnych szkołach, ale żadnej nie skończył, dopiero w wieku późniejszym kształcił się samodzielnie (samouk), z katolicyzmu przeszedł na protestantyzm, a potem na kalwinizm, więc reformacji „doświadczył” na własnej skórze, • szlif pisarski i ogładę towarzyską zdobywał na dworze magnata Andrzeja Tęczyńskiego, jako pierwszy świadomie zrezygnował w swojej twórczości z łaciny na rzecz języka polskiego, z tego też
Bohater tragiczny w znanych ci utworach. W literaturze często spotkać można bohaterów, których życie stawia w trudnych sytuacjach. Są oni zmuszeni dokonać wyboru między kilkoma przeciwstawnymi, a jednocześnie równorzędnymi racjami. Każda jednak decyzja prowadzi ich do katastrofy, przynosi klęskę. Bohaterów, których dotknęła ta niemożność podjęcia właściwego, dającego radość i szczęście wyboru, nazywamy tragicznymi. Pierwszą tego rodzaju postacią była Antygona z dzieła Sofoklesa. W utworze tym bardzo wyraźnie przedstawiony został tragiczny konflikt interesów. Po jednej stronie
Bohaterowie naszych czasów – Judym, Kolumbowie, a może Wokulski? Kogo nazwałbyś patronem literackim naszych czasów? Judym na pewno nie. Dziś mało kto wykonałby bezinteresowną pracę, nie pytałby o pieniądze, lecz o idee. Postawa doktora Tomasza Judyma może budzić sprzeciw współczesnego czytelnika nie tylko dlatego, że bohater nie przyjmuje modnej dziś postawy dorobkiewicza. Wybór Judyma wydaje się także dyskusyjny moralnie: czy wolno mu było krzywdzić najbliższą osobę (Joasię) aż tak, w imię dobra anonimowej grupy
Czy można uznać, że tragizm wynika ze świadomości braku rozwiązania sprzeczności życia. Odpowiedz, analizując dwa, trzy przykłady literackie. Wstęp Skojarzenia związane ze słowem tragizm. Potwierdzenie tezy zawartej w temacie: tragizm wynika z uświadomienia sobie sprzeczności niesionych przez życie. Dobór materiału • Antygona Sofoklesa • Konrad Wallenrod Mickiewicza • Dziady cz. III Mickiewicza • Kordian Słowackiego pobieżny przegląd: • Dzieje Tristana i Izoldy, • Pan Tadeusz, • Lord Jim, • Początek
Które utwory preferujesz jako czytelnik: te, które kopiują rzeczywistość, czy te, które kreują nowe światy? Odpowiadając na pytanie, wykorzystaj w funkcji argumentacyjnej wybrane teksty. Zestaw lektur Kreacja nowych światów Literatura plebejska • Franciszek Rabelais – Gargantua i Pantagruel • Jonathan Swift – Podróże Guliwera • Adam Mickiewicz – Dziady • Stanisław Wyspiański – Wesele • Witold Gombrowicz – Ferdydurke • Witkacy – Szewcy • Bruno Schulz – Sklepy cynamonowe • Tadeusz Konwicki
Polscy nobliści – godni tej najwyższej nagrody literackiej czy też nie. Dlaczego? Dwudziesty wiek przyniósł nam wspaniałych poetów. Nazwiska Miłosza, Szymborskiej, Herberta, Zagajewskiego, Różewicza są dobrze znane nie tylko polskim miłośnikom poezji. Pośród mistrzów trudno też pominąć Leśmiana i Białoszewskiego – nie tak znanych na świecie, bo właściwie nieprzekładalnych na inne języki ze względu na mocne zakorzenienie w polskim języku, w polskim słowotwórstwie… O naszych poetach wciąż jednak mówi się na świecie, dwoje
Ludzie spieszą się do pracy, dlatego niedbale ją wykonują, spieszą się w używaniu języka, dlatego jego smaku nie odczuwają, spieszą się w odpoczynku, dlatego nie mogą wypocząć. (Antoni Kępiński) Jak w naszym pełnym pośpiechu świecie odnaleźć spokój i wewnętrzną harmonię? Propozycje wstępów 1. Spójrzmy na polskie (i nie tylko) XXI stulecie. Jest pełne ludzi, którzy ciągle dokądś dążą, żyją w ciągłym pośpiechu, stale w drodze. Ale czy żyjąc w biegu, są rzeczywiście szczęśliwi? Czy
Powinowactwa literatury i filozofii. Na wybranych przykładach przedstaw związki twórczości pisarskiej i filozofii. Jostein Gaarder, autor bestsellerowej powieści Świat Zofii, powiedział kiedyś, że literatura i filozofia są jak dwie nitki, które splatając się i rozluźniając na przemian, snują się przez całą historię cywilizacji i kultury. W powieści Gaardera połączone są wyjątkowo mocno – akcja, fabuła, bohaterowie (elementy charakterystyczne dla literatury, a nie pism naukowych). W całości podporządkowane są wyższemu założeniu – przedstawieniu dziejów myśli od starożytności po dzisiejsze
Praca – smutna konieczność, misja czy sposób na życie. Własne obserwacje poprzyj przykładami z literatury i filmu. Pan Bóg, który wygnał ludzi z raju, uprzedził ich, że będą skazani na ciężką pracę na roli (Adam) i rodzenie dzieci w bólach (Ewa). Czyżby więc praca była karą za grzechy, smutną koniecznością, udręką człowieka? „Coraz więcej czasu spędzamy w pracy i coraz częściej przenosimy do niej nasze życie prywatne” – napisano w popularnym tygodniku. Czy zatem nasze życie spędzane
Przedstaw dwóch, trzech bohaterów literackich, w których, twoim zdaniem, dzisiejszy czytelnik może rozpoznać siebie. Swój wybór uzasadnij. W dzisiejszych czasach, gdy bardzo niewiele osób sięga po literaturę, trudno jest mówić o tym, czy utożsamiamy się z bohaterami literackimi, czy próbujemy odnaleźć w nich siebie. Aż do XIX wieku dzieła literackie z całą pewnością kształtowały wzory postaw i zachowań. XX-wieczna literatura wydała wiele nurtów i gatunków, można by więc sądzić, że jest z czego wybierać. A jednak bohater literacki
„Są wszelako w księdze żywota i wiedzy ustępy takie, dla których formuł stylu nie ma i to właśnie sztuka jest niemała oddać je i zbliżyć takimi jakie są.” Odnieś słowa C.K. Norwida do twórczości wojennej. 1. „Nie wiem czy przeżyjemy, ale chciałbym, abyśmy kiedyś umieli nazywać rzeczy ich właściwym imieniem, jak czynią to ludzie odważni”. Są to słowa Tadeusza Borowskiego. Podobnie jak wielu innym przyszło mu żyć w okresie II wojny światowej. Dla nas być
„Świat bez miłości jest martwym światem” (A. Camus) Rozważania w oparciu o wybrane utwory literackie. O miłości napisano już tak wiele. Była, jest i będzie sensem życia wielu ludzi. Jest tematem, który nigdy się nie wyczerpie, który wraz z nowymi pokoleniami wyrasta z nową siła. Ludzie ciągle próbują odpowiedzieć sobie na pytanie czym jest miłość, zdefiniować ją, ująć w jakieś ramy. Jeszcze nikomu się to nie udało w pełni, chyba dlatego, że jest tak wiele
„Wojna jako tragiczna konieczność uczestnictwa” – omów zagadnienie na podstawie poznanych utworów poetyckich. „Zaprawdę, żelazne serce mieć by musiał ten, kto tyle w wojnie widząc nie wzgardziłby sięna jej wspomnienie, choćby sobie zwycięstwo obiecywał.” O poprawie Rzeczypospolitej A. Frycz Modrzewski „… wojna to najlepsze wrota do wolności…’ Jurgen Stroop w Rozmowach z katem K. Moczarskiego Przytoczyłam to dwa odmienne poglądy na temat zmagań wojennych miedzy narodami. Czy jest zaszczytem umierać za ojczyznę, dostawać
