PRACA DOMOWA
Literacki obraz dążeń i marzeń Polaków o wolności. Przedstaw temat, sięgając do konkretnych przykładów. Temat na romantyzmie się nie kończy, ale z pewnością w tej epoce się zaczyna. Utrata niepodległości czyni ten właśnie temat jednym z podstawowych w wieku XIX. Największe dzieła: Dziady, Pan Tadeusz, Kordian ujmują go – i to w różny sposób. Marzenia o powrocie świetności ojczyzny, dążenia – i przez uczestnictwo w kompanii napoleońskiej, i poprzez bunt, konspirację, spisek, zamach, wreszcie wszelkie odmiany mesjanizmu narodowego – wszystko to będą
1. Jaka jest przeciw włóczni złego twoja tarcza, człowiecze z końca wieku? Odpowiedzi współczesnych pisarzy polskich na pytanie sformułowane przez Tetmajera. Niepokoje i sposoby ich przezwyciężania przez twórców końca wieku XIX (a ludzi końca wieku XX). To dość popularny cytat, a zyskuje na ważności tym więcej, im bardziej sami zbliżamy się do końca stulecia, a nawet tysiąclecia. Nic dziwnego, że myśl o pokrewieństwie duchowym sama się narzuca, zwłaszcza wobec dylematów moralnych, poszukiwania walki ze złem.
Etos romantyka i etos pozytywisty z perspektywy współczesnego odbiorcy. Poglądy na zadania literatury i rolę artysty w dwu wybranych epokach (np. romantyzm, pozytywizm). Mity polskiego romantyzmu – ich kontynuacja, akceptacja i polemika z nimi w utworach E. Orzeszkowej, B. Prusa, S. Żeromskiego i S. Wyspiańskiego. „Każda epoka tęskni za jakimś piękniejszym światem” Johan Huizinga Refleksje młodego czytelnika nad utworami literatury romantycznej i pozytywistycznej. Indywidualizm romantyczny czy utylitaryzm pozytywistyczny, która z tych postaw ukazana w literaturze jest ci bliższa i dlaczego?
Literatura doby przedrozbiorowej – odległe utwory czy źródło aktualnych myśli o człowieku, społeczeństwie i ojczyźnie? Uzasadnij swoje poglądy na podstawie wybranych utworów literackich. Jest to temat obszerny i wielokierunkowy. Po pierwsze stawia problem do rozważenia: utwory owe (staropolskie) przebrzmiały czy nie? Po drugie ustala trzy potężne linie tematyczne: człowiek (filozofia) – społeczeństwo – ojczyzna. Właściwie można opisać każdy utwór, jaki pamiętamy ze staropolskiej, do którejś z tych rubryk musi pasować! Jest to też temat,
Wypracowanie z literatury staropolskiej (średniowiecze, renesans, barok, oświecenie) Na co zwrócić uwagę? Nie ma chyba ludzkiego problemu, o którym nie można byłoby przeczytać w literaturze staropolskiej, a jednocześnie poglądy wyrażane w tych czterech kolejnych epokach bywają całkowicie odmienne. To dobry punkt wyjścia do wszelkich syntez, pokazywania różnych spojrzeń na jakąś kwestię. Poniżej znajdziecie najczęściej pojawiające się zagadnienia z literatury staropolskiej i przykłady tematów: 1. Bóg, świat, człowiek i jego egzystencja Relacja człowiek – Bóg w literaturze staropolskiej. „Gdzieśkolwiek
Uzasadnij tezę, że literatura różnych epok uczy odróżniać dobro od zła i piękno od brzydoty. W starych, antycznych megaronach słychać było dźwięki delikatnej formingi. Już niedługo straż północna zamieni się na wypatrującą słońca i na niebie ukaże się rydwan Heliosa zaprzężony w cztery ogniste rumaki. Bogini Astrea dźwiga na swych ramionach brzemię sprawiedliwości. Czy nie zachwieje się pod nim, kiedy niknące za horyzontem promienie słońca dotkną swym światłem starej, pomarszczonej twarzy Sokratesa? „Nie
Wchodzisz w dorosłe życie. W jakim stopniu literatura nauczyła Cię dojrzale rozważać swoje miejsce w świecie? Powołaj się na przykłady z różnych epok. „Wchodzisz w dorosłe życie” – jak często słyszymy takie słowa. Osiemnaste urodziny, studniówka są zarazem wyrazem pożegnania z bezpowrotnie mijającym okresem beztroski, jak i preludium do różnie pojmowanej dorosłości. Czym jest dorosłość? Z jednej strony jest ona swoistą formą przepustki do innego wymiaru, który nazwałabym „dozwolonym od lat osiemnastu”. Ta forma dorosłości jest najłatwiejszą do
Rzeczywistość w krzywym zwierciadle. Jak twórcy różnych epok odkształcali rzeczywistość, w jakim celu i z jakim skutkiem? Podstawowym prawem artysty jest prawo do kreacji, do tworzenia świata fikcji. Autor pisze o wydarzeniach, które powstały wyłącznie w jego umyśle. Istnieją również dzieła opisujące fakty, ale są one dokumentami, choć często niepozbawionymi walorów literackich. Już w starożytności Arystoteles stworzył teorię mimesis, zgodnie z którą artyści powinni naśladować rzeczywistość, przedstawiać ją w sposób prawdopodobny. Świat przedstawiony w dziele literackim miał być taki, jak świat otaczający
Sporządź listę powinności i wartości, o których wspomina Rej we fragmencie Żywota człowieka poczciwego. Powinności, których powinien trzymać się „człowiek poczciwy” można podzielić na kilka grup: obowiązki wobec Boga n trzeba żyć pobożnie i skromnie, n trzeba się uczyć na chwałę Bogu; obowiązki wobec ojczyzny n człowiek musi być zawsze gotowy do walki dla ojczyzny, powinien mieć przygotowaną zbroję, posiadać konia, wiernego, przyzwoitego, uczciwego giermka; obowiązki wobec siebie należy zawsze postępować
Spróbuj rozpoznać treść pojęcia tragizm, analizując sytuację Antygony. Jak można określić tę sytuację? Jakie możliwości działania (wyjścia z owej sytuacji) ma główna bohaterka? Co stoi na przeszkodzie jej poczynaniom? Jaki jest finał zapoczątkowanego przez główną bohaterkę rozwoju zdarzeń? Antygona znalazła się w sytuacji bez wyjścia. Jako kochająca siostra czuje się zobowiązana pochować brata. Tego wymaga od niej również tradycja i religia – według wierzeń religijnych starożytnych Greków dusza Polinejkesa nie zazna spokoju, jeśli
Wyjaśnij znaczenie symboli występujących w utworze Antoine’a Saint-Exupéry’ego pt. Mały Książę. Baobaby – symbol zła tkwiącego w człowieku, z którym należy walczyć. Róża – symbol miłości i piękna. Ale róża ma także kolce, którymi może zranić. Lis – symbol mądrości, życiowego doświadczenia i prawdziwej przyjaźni. Pustynia – symbol pustki, milczenia, zagubienia celu i samotności, ale także miejsce rozmyślań, objawienia i zdobywania prawdy. Woda – symbol oczyszczenia, życia, siły. Studnia na pustyni – cel, do którego dąży
Jakie zasady wyznaje i jakie wartości ceni postać mówiąca we fraszce Jana Kochanowskiego Na dom w Czarnolesie? Na dom w Czarnolesie Panie, to moja praca, a zdarzenie Twoje; Raczyż błogosławieństwo dać do końca swoje! Inszy niechaj pałace marmorowe mają I szczerym złotogłowem ściany obijają, Ja, Panie, niechaj mieszkam w tym gnieździe ojczystym, A Ty mię zdrowiem opatrz i sumnieniem czystym, Pożywieniem ućciwym, ludzką życzliwością, Obyczajmi znośnymi, nieprzykrą starością. Postać mówiąca w wierszu prosi Boga o opiekę
Jaki zauważasz związek pierwszych wersów Pana Tadeusza: Litwo! Ojczyzno moja! Ty jesteś jak zdrowie. Ile Cię trzeba cenić, ten tylko się dowie, Kto Cię stracił! z fraszką Jana Kochanowskiego „Na zdrowie”? Ojczyzna to zdrowie. Takiej metafory użył Adam Mickiewicz na początku Pana Tadeusza. Nawiązał w ten sposób do słynnej fraszki Jana Kochanowskiego, w której zdrowie zostaje uznane za jedną z najwyższych wartości. Kochanowski pisał: Szlachetne zdrowie, Nikt się nie dowie, Jako smakujesz, Aż
Określ podmiot liryczny w wierszu Jana Kochanowskiego Na lipę. Na lipę Gościu, siądź pod mym liściem, a odpoczni sobie! Nie dójdzie cię tu słońce, przyrzekam ja tobie, Choć się najwysszej wzbije, a proste promienie Ściągną pod swoje drzewa rozstrzelane cienie. Tu zawżdy chłodne wiatry z pola zawiewają, Tu słowicy, tu szpacy wdzięcznie narzekają. Z mego wonnego kwiatu pracowite pszczoły Biorą miód, który potem szlachci pańskie stoły. A ja swym cichym szeptem sprawić umiem
Czym jest dusza Pana Cogito w wierszu Zbigniewa Herberta „Dusza Pana Cogito”? Nazwisko bohatera wiersza stanowi aluzję do formuły Kartezjusza „Cogito ergo sum” (Myślę, więc jestem). Kim jest Pan Cogito? To zwykły, przeciętny człowiek. Pan Cogito myśli o swoim życiu, o tym, kim jest. Jest świadomy, że człowiek składa się z dwóch części – duszy i ciała. Ale Pan Cogito to ktoś bez jednej ważnej części człowieka – bez duszy. (…) dusza Pana Cogito
Ułóż listę pytań do Śmierci, które nurtują mistrza Polikarpa. Teoretycznie mistrz Polikarp (Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią) był przygotowany na spotkanie ze śmiercią – wszak prosił Boga o spotkanie z nią. Gdy jednak zobaczył nagą, chudą kobietę z gnijącymi częściami ciała i kosą w ręce, z wrażenia zapomniał na chwilę języka w gębie. Pytania, które miał zadać, umknęły mu z głowy, ale łatwo je sobie przypomni, gdy mu podpowiemy. Bo i nas, ludzi współczesnych, nurtują podobne problemy co ludzi
Inspirując się wierszem Zbigniewa Herberta „O dwóch nogach Pana Cogito”, wyraź własne stanowisko wobec tezy: każdy z nas łączy w sobie cechy Don Kichota i Sancho Pansy. Co to za człowiek z dwiema różnymi nogami? Herbert nie każe nam się zastanawiać, wyjawia tajemnicę: Pan Cogito. Jego lewą nogę „przyrównać można do Sancho Pansy”, a prawa przypomina „błędnego rycerza”, czyli Don Kichota. My ludzie, istoty myślące, mamy więc dwie „nogi”, dwa różne spojrzenia na świat, które
Z cyklu wierszy Władysława Broniewskiego Anka wybierz jeden utwór, który można nazwać współczesnym trenem. Uzasadnij wybór. Każdy z wierszy z tomiku Anka można nazwać współczesnym trenem. Tren to utwór poświęcony zmarłej osobie – w tym wypadku nieżyjącej Ance, córce Władysława Broniewskiego. Tren przedstawia zalety i zasługi zmarłej osoby. Osoba wypowiadająca się wyraża żal z powodu odejścia bliskiej osoby. W utworze pt. Trumna jesionowa poeta pisze o bezsennych nocach przepełnionych tęsknotą i żalem, o łzach rozpaczy, którymi mógłby obdzielić
Fragment tekstu Owidiusza kończy zdanie: „Dedal przeklął swoją sztukę”. Dlaczego? Jakie znaczenie dla całego tekstu ma to zdanie? Skonstruowanie skrzydeł było sztuką – Dedal bardzo misternie połączył ptasie pióra w całość. Odniósł sukces, bo sztuka okazała się skuteczna: za pomocą skrzydeł mężczyźni wydostali się z niewoli. Wkrótce jednak sukces zmienił się w porażkę. Ceną wielkiej sztuki była śmierć Ikara. W takiej chwili ojciec pożałował, że ośmielił się porwać na tak wielkie dzieło, że stworzył
Na podstawie wiersza Bronisława Maja *** (Otwieram okno) odpowiedz na pytanie: jak rozumieć paradoks – „dojrzeć do tego, aby być jak dziecko”? Podmiot liryczny w wierszu Bronisława Maja *** (Otwieram okno) opisuje widok z okna w czerwcowy dzień w Krakowie: Otwieram okno: jest czerwcowy dzień, są światła błyszczące na rzece, która nazywa się Wisłą, są mosty, wieże o kopułach zielonych jak drzewa, są drzewa (…) W następnych wersach mówi, że to, co widzimy wokół
