PRACA DOMOWA
Otwarty temat pozwala na wiele. Jedną z najciekawszych możliwości, jakie daje ogólny temat pracy maturalnej, jest wybór formy eseju. Zamiast pisać sztywne rozprawki (teza – argumenty – teza) możemy przyjąć prawdziwie niezależną, autorską perspektywę. Potrzebny jest tylko pomysł! Na przykład – feministyczny… Nie ma chyba w literaturze tematu ważniejszego niż miłość. Cierpienia i nadzieje zakochanego serca inspirują pisarzy bardziej niż wszystkie inne ludzkie emocje. Czytamy więc o wiecznie wiernym Orfeuszu, popełniającym samobójstwo Werterze,
Odwołując się do kilku utworów poetyckich, skomentuj zdanie Paula Valéry’ego (…): „W poezji wielkie idee i wielkie problemy powinny istnieć tak jak witaminy w jabłkach. Spożywa się je dla smaku czy przyjemności, a witaminy organizm przyswaja przy okazji.” Różowe moje spodeczki, Kwieciste filiżanki, Leżące na brzegu rzeczki Tam kędy przeszły tanki. Wietrzyk nad wami polata, Puchy z pierzyny roni, Na czarny ślad opada Złamanej cień jabłoni. Ziemia, gdzie spojrzysz, zasłana Bryzgami
Dopiero poznanie zakończenia pozwala zrozumieć cały utwór. Rozważ prawdziwość tej tezy na podstawie dwóch, trzech utworów. Wyjaśnienie Temat jest tak sformułowany (wyraźna teza, z którą można się zgodzić bądź polemizować), że warto wybrać formę rozprawki. Zadanie wydaje się pozornie proste: wystarczy przytoczyć argumenty za lub przeciw. Tu jednak zaczyna się problem. Te argumenty dość trudno znaleźć. Teza jest właściwie teoretycznoliteracka i dotyczy funkcji, jaką w utworze literackim pełnią zakończenia. Jeśli zgadzamy się z tezą,
Literatura wobec problemu dobra i zła. Wyjaśnienie Dobro i zło to problem pojawiający się w licznych przedstawieniach artystycznych. Temat jednak zawęża teren rozważań do przedstawień literackich. Wypracowanie ma pokazać nie samo obrazowanie, ale ustosunkowanie się dzieł do zagadnienia dobra i zła. Współczesne opowieści dla dzieci przeważnie wymijają owe problemy egzystencjalne, mimo że są one najważniejsze dla nas wszystkich. Zwłaszcza dziecko bardzo potrzebuje sugestii – jak radzić sobie z tymi problemami i w bezpieczny sposób przebywać
Niektórzy twierdzą, że oglądanie filmowych adaptacji dzieł literackich może zastąpić ich lekturę. Czy ta opinia, twoim zdaniem, jest słuszna? Odpowiedz, omawiając dwie-trzy ekranizacje utworów literackich. Współczesność to epoka panowania wszechwładnych mass mediów. Codziennie jesteśmy zewsząd atakowani tysiącami obrazów. Przyzwyczajono nas do odbioru świata wizualnie – za pomocą zmysłu wzroku. W zastraszający sposób spada czytelnictwo – statystyczny Polak czyta jedną książkę rocznie. Obraz jest znacznie łatwiejszy i przystępniejszy w odbiorze, wymaga mniej zaangażowania i koncentracji
Psychologia miłości. Emma Bovary – romantyczka w oczach realisty. Komentarz Pani Bovary Gustawa Flauberta to jedna z podstawowych powieści realistycznych. Francuski pisarz przedstawił w niej „psychologię duszy” kobiety połowy wieku XIX. I bynajmniej nie jest to obraz pochlebny! Emma to bohaterka opętana romantycznymi ideałami, wystarczająco inteligentna, aby pochłaniać miłosne powieści, zbyt mało wykształcona, aby umieć się od nich zdystansować. Lektura dzieła Flauberta skłania do rozważań na temat: oddziaływania prądów romantycznych, tego, jak na życie
Awangardowe nurty w literaturze Sformułowania tematów: • Nurt awangardowy w prozie i dramacie polskiego międzywojnia. • Awangarda w poezji dwudziestolecia. • Parodia, ironia, groteska – objaśnienie pojęć, przykłady jednego z tych zjawisk w wybranych tekstach literatury polskiej (Tuwim, Gałczyński, Witkacy, Schulz, Gombrowicz). • Dramat Witkacego, Gombrowicza, Mrożka, Różewicza jako wyzwanie wobec tradycji. • Nowe konwencje narracyjne w prozie (Gombrowicz, Schulz, Konwicki). • Groteska w literaturze współczesnej. • Nowatorstwo prozy Brunona Schulza
Artysta i sztuka Sformułowania: • Rola artysty i sztuki w programach i utworach pisarzy Młodej Polski • Filister i artysta w literaturze Młodej Polski • Artyści młodopolscy wobec pozytywistycznego utylitaryzmu sztuki. • Sztuka dla ludzi czy „sztuka dla sztuki” – wyraź swoją opinię w odniesieniu do teorii młodopolskich. Treści podstawowe: Naczelna teza programowa twórców młodopolskich o wyższości idei sztuki nad jakimikolwiek innymi wartościami. Wyraża je hasło „sztuka dla sztuki” propagowane
Proza a program pozytywizmu. Inne sformułowania tematu: • Pozytywistyczny program walki o ojczyznę i jego echa w prozie epoki. • Wielkie idee pozytywistów europejskich w publicystyce i literaturze polskiej (scjentyzm, utylitaryzm, ewolucjonizm). • Idee organicyzmu w literaturze i publicystyce pozytywizmu. • Problematyka nowelistyki doby pozytywizmu. Treści podstawowe: Pakiet postulatów pozytywistycznych: scjentyzm, utylitaryzm, ewolucjonizm, organicyzm, praca u podstaw, idea pracy, idea ziemi przeciw idei walki, emancypacja kobiet, równouprawnienie Żydów. Proza i
Bohater romantyczny Sformułowania: • Modyfikacje i kontynuacje bohatera romantycznego w polskiej literaturze. • Scharakteryzuj polskiego bohatera romantycznego. • Osobowość bohatera romantycznego na wybranych przykładach. • Kostium – gest – poza w literaturze romantycznej. • Szaleńcy i buntownicy w literaturze romantycznej. • Wybrane typy bohatera romantycznego w literaturze europejskiej i polskiej. • Bohaterowie romantyczni Adama Mickiewicza. Treści podstawowe Przykłady bohaterów romantycznych i umiejętności dostrzeżenia różnic, pewnego rozwoju modelu, jakim jest ten
Wizje świata w literaturze staropolskiej. Sformułowania tematów • Wizja świata w wybranych dziełach średniowiecza • Obraz świata i człowieka w poezji barokowej • Człowiek, świat i Bóg w poezji Kochanowskiego • Świat utrwalony w bajkach i satyrach Ignacego Krasickiego Treści podstawowe: Hierarchia wartości uznawana przez ludzi średniowiecza – teocentryzm, życie pozagrobowe, pogarda dla ziemskich, doczesnych wartości. Utwory danse macabre zawierają taką wizję życia (np. Rozmowa Mistrza Polikarpa ze śmiercią), również
Sarmatyzm Sformułowania: • Zjawisko sarmatyzmu – scharakteryzuj na podstawie wybranych utworów. • „Ja-sarmata” – autoportret szlachcica polskiego i spojrzenie z boku. • Sarmatyzm i jego literackie realizacje w baroku i epokach późniejszych. • Motywy sarmackie w literaturze Polski XVII i XVIII w. Zapamiętaj, że… To wiek następny – oświecenie – tak źle ocenił sarmatyzm i wyeksponował wady sarmaty. Podtrzymywała tę opinię krytyka powojenna z ideologicznych względów. A chociaż pyszny, konserwatywny
Cechy twórczości Kochanowskiego Sformułowania tematów: • Jan Kochanowski – człowiek i poeta – jako bohater własnej twórczości. • Fraszki i pieśni jako manifest humanizmu. • Renesansowa filozofia życia Jana a Czarnolasu. • Rola Kochanowskiego w rozwoju literatury polskiej. • Treny wyrazem kryzysu światopoglądowego poety. Treści podstawowe: Orientacja w twórczości pierwszego wieszcza, zwanego „ojcem literatury polskiej”. Fraszki: O żywocie ludzkim Na lipę Ku muzom Do gór i lasów filozoficzne refleksje: człowiek
Pareneza średniowieczna Sformułowanie tematów: • Wzorce parenetyczne literatury średniowiecznej • Wzorce osobowe średniowiecza i ich aktualność • Motyw rycerza i rycerskiej walki w wybranych tekstach z różnych epok – serio i parodystycznie Podstawowe treści: Trzy wzorce osobowe: ideał ascety (Św. Aleksy), Legenda o św. Aleksym ideał rycerza (Roland), Pieśń o Rolandzie ideał władcy (król Karol), Pieśń o Rolandzie (Bolesław Chrobry), Kronika Galla Anonima Uwaga! Dodatkowym wzorem jest postać świętego
Wiedza podstawowa Tragedia grecka Przykłady sformułowań: • Tragizm i tragedia. Objaśnij pojęcia, podaj przykłady; pochodzenie tragedii, teatr antyczny. • Antygona Sofoklesa – tragedia o ludzkich losach. • Antygona i Kreon jako bohaterowie tragiczni. • Cechy dramatu antycznego i szekspirowskiego na przykładzie poznanych utworów. • Porównaj cechy dramatu antycznego, szekspirowskiego i romantycznego. Treści podstawowe: Kategoria tragizmu jako sytuacji wyboru spośród dwu równorzędnych racji. Jakąkolwiek decyzję podejmie bohater tragiczny – przyniesie
Prace domowe Podaj trzy przykłady archetypu i omów je. Takie pytanie sprawdza Twoją znajomość mitologii, ale też to, czy znasz i rozumiesz ten termin. Rada: Rozpocznij od jednozdaniowej definicji (patrz: terminy). Następnie wybierz trzy przykłady archetypu (te które najlepiej znasz, które potrafisz wyjaśnić lub te, które są, twoim zdaniem, najważniejsze). Może to być np. Demeter – archetyp matki Prometeusz – archetyp buntownika Penelopa – archetyp wiernej żony. Opowiedz krótko losy
Idee najlepiej leżą na manekinach (Ewa Lipska) Czy literatura zaangażowana może być dobrą literaturą? Nie ulega wątpliwości, że literatura ma olbrzymią siłę oddziaływania. Ustosunkowując się w określony sposób do rzeczywistości, wpływa ona na nasze poglądy, wyobraźnię, wizję świata, często jest motorem ludzkich działań, a więc, pośrednio rzeczywistość tworzy. To wielka jej moc kreacyjna jest wykorzystywana w największym stopniu w przypadku tzw. Literatury zaangażowanej, która najogólniej rzecz biorąc, stara się zmienić, udoskonalić ludzki świat pod
Fatum czy wolna wola? Twoje refleksje nad ludzkim losem. Odwołaj się do wybranych utworów literackich różnych epok. Fatum, wolna wola to stałe elementy, które pojawiają się w literaturze już od czasów starożytności. Trudno wyobrazić sobie jakiegokolwiek bohatera pozbawionego własnego losu, wolnej woli czy też wiszącego nad nim przeznaczenia. Nawet Kafkowskie postaci mają swoje losy. Absurdalne, ale mają. Można by nawet powiedzieć o jakiejś fatalistycznej sile, która zawładnęła ich życiem. Wola to źródło
Dojrzewanie – czas przeklęty czy błogosławiony? Odpowiedz, opierając się na przeczytanych lekturach i obejrzanych filmach. Od twoich listów pachniało w sieni, Gdym wracał zdyszany ze szkoły, A po ulicach w lekkiej jesieni Fruwały za mną jasne anioły. (…) Z przemodlenia, z przeomdlenia senny, W parku płakałem szeptanymi słowy. Młodzik z chmurek prześwitywał jesienny, Od mimozy złotej – majowy. Słowa Wspomnienia, spisanego przez Juliana Tuwima, zaśpiewanego później przez Czesława Niemena nieodłącznie kojarzą nam się z
Czym jest sztuka? Dlaczego jej potrzebujemy, dlaczego z nią obcujemy? Rozważ ten problem odwołując się do wybranych przykładów. Komentarz Temat dość trudny. Czy obrać kierunek analiz, jak na przestrzeni dziejów pojmowano rolę sztuki? Można – pomiędzy traktowaniem rzemieślniczym, użytecznym a ideą „sztuki dla sztuki” jest spore pole do rozważań. Można też, jak autorka tej pracy, skupić się na obserwacji układu człowiek – sztuka, próbie odpowiedzi na pytanie, dlaczego ze sztuką obcujemy. Jak
