PRACA DOMOWA
„Polsce można służyć orężem i pracą”. Porównaj romantyczny patriotyzm walki z pozytywistycznym kultem pożytecznej pracy. Rada Warto opowiedzieć się po którejś stronie lub z założeń obu epok wybrać, co dobre, a co złe, wprowadzić polemikę z typowymi poglądami. Przydatne sformułowania • Nie jest mi bliska postawa… (Konrada Wallenroda) • Polemizuję z… (romantykami) • Nie podoba mi się… (takie postawienie sprawy) • Nie rozumiem… (dramatu Gustawa) • Trudno mi zrozumieć… (postawę romantyków) Wymień patriotów
Idealiści i marzyciele wielkiej prozy realizmu – pani Bovary, Wokulski, Rzecki. Ich marzenia i rozczarowania, Twoje opinie o idealizmie. Komentarz do tematu Temat marzeń i rozczarowań, bohaterowie literaccy marzyciele, idealiści, szaleńcy powracają dość często na maturach. Jak można wzbogacić pracę? Przywołaniem postaci Emilii Korczyńskiej z Nad Niemnem, bohaterki przerysowanej, w pewnym sensie nawet będącej parodią pani Bovary. A warto było o Emilii wspomnieć, by pokazać, że również w taki sposób twórcy pozytywizmu przedstawiali rozczarowanych życiem marzycieli.
Dobro i zło w III cz. Dziadów Adama Mickiewicza. Komentarz do tematu Temat ogranicza autora do jednego tylko tytułu i „rzuca” mu hasło do rozważenia. Temat taki wymaga pracy – analizy badawczej, i zawsze w takich przypadkach myślimy: Czy dobro i zło są w tym utworze? Jeśli tak – to przez co wyrażone? – Szukamy, szukamy, szukamy. Jaki rozkład sił zauważamy? Czy wykładnia jest jednoznaczna, czy odbywa się tu jakaś dyskusja? Jeśli tak – to
„Poezja! Jakie twoje imię? Tworząca? Cóż tworzysz? Siebie”. Jak widziano w romantyzmie rolę poezji i poety? Komentarz do tematu Bardzo typowy, przekrojowy, ważny dla epoki. Rola poety i poezji w romantyzmie. Wielkie szanse na taki temat wypracowania klasowego czy domowego. Jest tylko specyficznie, „modnie” sformułowany: ozdobiony cytatem. Rada 1 Przypomnij sobie teksty romantyzmu, których bohaterem jest poeta. Jest ich sporo. A może znasz jakieś wypowiedzi programowe lub wiersze o poezji? Potem zastanów się,
Jakie wzruszenia i podobieństwa do dzisiejszych czasów może odnaleźć współczesny młody człowiek w utworach wczesnego romantyzmu? Uwaga! Ograniczenie! Mamy pisać tylko o tekstach wczesnego romantyzmu! Ważne sformułowania bogate życie wewnętrzne bohaterów, skomplikowana psychika świat uczuć, miłość jako wartość najwyższa nonkonformizm indywidualizm. skłonność do autorefleksji, zainteresowanie metafizyką. Jaką wybrać formę? Rozprawka czy esej? A może jeszcze inna forma utworu? Rozprawka zmusza do uporządkowania materiału, do postawienia wyraźnej tezy. (Budzi nowe wzruszenia? Jakie?)
Dramat ojca, chrześcijanina i filozofa w Trenach Jana Kochanowskiego. Wymowa i wartości „Trenów” Jana Kochanowskiego. Komentarz do tematu Jaki jest najczęściej popełniany przy tym wypracowaniu błąd? Opisywanie przede wszystkim tragedii ojca, który utracił ukochaną córeczkę. Tak zresztą zazwyczaj myślimy o Trenach, zapominając, że pisał je nie tylko zrozpaczony rodzic, lecz także filozof, który traci wiarę w wyznawane wcześniej wartości, i chrześcijanin, któremu trudno zaakceptować decyzję Boga. To właśnie musi znaleźć się już we
Gdybym mógł (mogła) porozmawiać ze świętym Aleksym, spytałbym (spytałabym) o… Ocena świętego Aleksego. Święty Aleksy zawsze jest bohaterem wypracowań w klasie pierwszej. Nic dziwnego – nie tak wiele w literaturze dawnej mamy charakterystycznych postaci. Aleksy w dodatku wywołuje emocje, bo jego wzorcowa niegdyś postawa dziś wydaje się ludziom zupełnie obca, niezrozumiała. Będziecie więc pisać na temat „Ocena św. Aleksego z punktu widzenia człowieka współczesnego” albo „Aktualność średniowiecznych wzorców parenetycznych w świecie współczesnym”. My proponujemy temat
Człowiek dla Boga czy Bóg dla człowieka? Twój sąd o średniowieczu. Taki temat trafia się często na klasówkach po opracowaniu średniowiecza. Dlatego aby dobrze go napisać, nie wystarczy znajomość ogólna ideologii epoki – trzeba odwołać się do całości dorobku literackiego. Filozoficznego, nawet do historii. Większość uczniów będzie pisać o teocentryzmie, ustali, że była to epoka, w której zdecydowanie dominowała opcja „człowiek dla Boga”. Łatwo to udowodnić, opisując średniowieczne lektury. Ale można też zaprzeczyć
„Człowiek to wielkość i małość jednocześnie” – rozważ to stwierdzenie, odwołując się do treści Biblii. Temat nie jest skomplikowany, trzeba tylko jasno uświadomić sobie cel pracy: za pomocą przykładów osób i koncepcji zawartych w Biblii pokazać słuszność myśli o człowieku. Użyj sformułowań: Według „Księgi Rodzaju” i biblijnej historii o stworzeniu człowiek i wielki jest, i mały… Z „Księgi Rodzaju” wyłania się portret człowieka potężnego. Człowiek mocny, wielki to… Co stało się z potęgą ludzką – w słowach Koheleta. Późniejsze
Dowiedź uniwersalności Biblii jako wielkiej księgi naszej kultury. Tematy najczęściej zadawane przy opracowywaniu Biblii: Dowiedź uniwersalności „Biblii” jako wielkiej księgi naszej kultury. Człowiek to wielkość i małość jednocześnie – rozważ to stwierdzenie, odwołując się do „Biblii”. „Biblia” jako wykładnia etycznego postępowania ludzi. Zagadnienie cierpienia w świetle losów postaci biblijnych. Obrazy buntu w „Biblii”. Prześledź stosunki między rodzicami a dziećmi, przywołując przykłady z „Biblii”. Wizje szczęścia prezentowane w „Starym” i „Nowym Testamencie”. Komentarz do tematu Temat
Wyobrażenia starożytnych Greków o świecie, bogach i ludziach na podstawie mitów. Komentarz do tematu Jak starożytni wyobrażali sobie świat, jak wyjaśniali wszelkie jego tajemnice – to obraz, który rysuje mitologia. Zarazem sens, dla którego powstała, a my się o niej uczymy. Dlatego takie pytanie stawia się zawsze przy pracy nad antykiem w formie wypracowania lub zadania domowego. Uwaga: Wykorzystaj wypowiedź autorytetu. Na przykład profesora Aleksandra Krawczuka, znanego badacza i popularyzatora starożytności. Rozmowę z nim, a także z innymi naukowcami,
Człowiek wobec śmierci – rozważania na wybranych przykładach literackich. Temat konkretny, ale i szeroki, nienarzucający materiału literackiego. Daje możliwość wykazania się wiedzą na temat omawianej epoki (dwudziestolecia), ale można równie dobrze wybrać inne przykłady literackie, np. odwołać się do poezji baroku, Trenów Kochanowskiego, wierszy Poświatowskiej. Zapunktujemy znajomością utworów niefigurujących w lekturze obowiązkowej (Czarodziejska góra, wiersz Leśmiana Do siostry) lub jeszcze nieomawianych (Sklepy cynamonowe). Widzę pewną furtkę dla tych, którzy nie przygotowali
Napisz interpretację wiersza Mirona Białoszewskiego pt. Wywiad. Miron Białoszewski Wywiad MISTRZ MIRON Puka? Kto? (uchyla) Acha… Chwileczkę… już PANI GOŚĆ Pan woli ludność czy bezludność? MISTRZ MIRON Trochę bez, trochę z PANI GOŚĆ z z z, to nie przeszkadza? MISTRZ MIRON jak fruwa – nie, w rurach – nie, jak za długo siedzi – tak PANI GOŚĆ Tak się rozglądam, dobrze tu panu? MISTRZ MIRON Przeważnie… przepraszam, pani nazwisko? […]
Funkcja eksperymentów artystycznych w literaturze i teatrze XX wieku (wybrane przykłady). Temat bardzo trudny, bo dzieła eksperymentalne są niełatwe w odbiorze w porównaniu z tradycyjną powieścią czy dramatem, wymagają znajomości i zrozumienia pewnych konwencji, nie zawsze są lubiane przez uczniów. Zadaniem piszącego jest nie tylko wymienienie utworów w jakimś sensie eksperymentalnych, ale także pokazanie, na czym eksperyment polega i czemu służy (funkcja!). Jak zacząć? Przykład: Artyści eksperymentują od zawsze. Szukają nowych form wyrazu. Gonią za
Jakie zagrożenia niesie współczesność? – poezja i dramat powojenny o niepokojach człowieka naszych czasów. Zwróćmy uwagę na ograniczenie „gatunkowe”: mamy pisać tylko o poezji i dramacie, choć zapewne moglibyśmy napisać wiele również o prozie, a także o filmie. Ewentualnie możemy nawiązać do tych dziedzin we wstępie lub zakończeniu, trzon pracy powinny jednak stanowić refleksje o dramacie i poezji. I tu drugie ograniczenie – czasowe. Interesują nas w tej pracy tylko dramat powojenny i powojenna poezja, choć… i utwory sprzed 1945 r.
Wybrane portrety kobiece z literatury polskiego międzywojnia. Temat sugeruje, że można skupić się na wybranych postaciach, niekoniecznie pierwszoplanowych. Dla jednych może ciekawa jest postać służącej uwiedzionej przez pana (Granica), dla innych tolerującej mężowską zdradę Elżbiety, a może warto napisać o pani Barbarze z Nocy i dni, albo o Żańci, Cecyli Kolichowskiej z Granicy. Pomysłem na pracę może okazać się klasyfikowanie kobiet na różne grupy, np. szczęśliwe i zawiedzione, żony i kochanki, kobiety z różnych grup społecznych… Jak
Szczęśliwa czy nie? Obraz rodziny w literaturze dwudziestolecia międzywojennego. Jak zacząć? Przykład: Co to znaczy: szczęśliwa rodzina? Taka, z którą chętnie spędza się czas? Do której każdy chętnie wraca, bo ma poczucie bezpieczeństwa? Rodzina dostatnia? Czy taka, gdzie małżonkowie są wobec siebie lojalni, przyjacielscy, wspierają się? A może taka, która oparta jest na wielkiej, namiętnej miłości małżonków? Przyglądam się parom małżeńskim z powieści dwudziestolecia. Barbara i Bogumił z Nocy i dni. Róża – „cudzoziemka” i jej mąż.
Realizm czy groteska? Który ze sposobów przedstawiania świata w utworze literackim jest Ci najbliższy? Swój wybór uzasadnij na przykładzie literatury dwudziestolecia. Temat wymaga znajomości i zrozumienia pewnych pojęć, takich jak realizm i groteska, orientacji w historii literatury, umiejętności interpretacji utworów oraz formułowania własnych sądów i uzasadniania ich. Trzeba umieć dokonać wyboru: realizm czy groteska i uzasadnić go na konkretnych przykładach. Jak zacząć? Przykład: Realizm czy groteska? Na tak ostro postawione pytanie trudno mi odpowiedzieć
Pisarze międzywojnia o codzienności. Omów problem na wybranych przykładach. Uwaga! Wybierzmy, oczywiście, te utwory, które znamy najlepiej. I nie streszczajmy ich, tylko odnieśmy się do problemu! Możemy pisać zarówno o Nocach i dniach, jak i poezji Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej. Zadbajmy o różnorodność wybranych tekstów. Wyciągnijmy wnioski. I tylko jedno ograniczenie: to muszą być utwory z epoki, nie można pisać o Lalce czy Nad Niemnem. Jak zacząć? Przykład Codzienność nie była ulubionym tematem twórczości romantyków. Życie codzienne Kordiana czy Gustawa-Konrada?
Różne oblicza totalitaryzmu w utworach dwudziestolecia międzywojennego. Trzeba zwrócić uwagę, jak sam temat wskazuje, na różne oblicza totalitaryzmu: a więc na oblicze rewolucyjne (Szewcy, Przedwiośnie), ale i codzienne (Mistrz i Małgorzata, Proces). Warto pokazać różne ujęcia tematu, określić formę utworów: u Witkacego – groteska, u Bułhakowa – groteska i realizm, u Żeromskiego – realistyczne, choć epatujące okrucieństwem obrazy, u Kafki – parabola. Można też zasugerować, że mowa o totalitaryzmie hitlerowskim i sowieckim. Jak zacząć? Przykład To właśnie międzywojnie jest
