Wypracowania z literatury XX wieku
Odwołując się do wiersza Krzysztofa Baczyńskiego Pokolenie, odpowiedz, jakie zagrożenia moralne stwarza wojna. Jaki to miało wpływ na pokolenie Kolumbów? Wojna to czas, w którym ludźmi kieruje przede wszystkim pragnienie przeżycia. Starają się o to wszelkimi sposobami, które nie zawsze są etyczne. Na co dzień obcują ze śmiercią i nierzadko muszą patrzeć na śmierć swoich najbliższych. W ten sposób tracą wcześniejszą wrażliwość. Poza tym wojna uczy bezlitosnej zemsty. Baczyński dostrzega te zagrożenia moralne –
Wojna w poezji Krzysztofa Baczyńskiego Czy Krzysztofa Kamila Baczyńskiego możemy określić mianem katastrofisty swojego pokolenia? Wstęp Według Szkolnego słownika terminów literackich katastrofizm to tendencja w literaturze, wyrażająca przekonanie o nieuchronnym rozpadzie tradycyjnych wartości, nadciągającej zagładzie a nawet – zbliżającym się końcu świata. W pewnym stopniu katastrofistami byli dekadenci, poza tym prąd wyraźnie zaznaczył się w twórczości poetów z lat trzydziestych XX wieku. Józef Czechowicz, Czesław Miłosz, Jerzy Zagórski czy Aleksander Rymkiewicz przepowiadali naszej cywilizacji wręcz apokaliptyczną
Różewicz o wojnie i cywilizacji Zmory wojny i cywilizacji w poezji Tadeusza Różewicza. Wstęp Tadeusz Różewicz urodził się w 1921 r., należy więc do pokolenia Kolumbów. Jego młodość przypadła na koszmarne lata wojny i okupacji. Jako młody chłopak nie mógł normalnie uczyć się czy pracować – jego startem w dorosłość była walka w partyzanckich oddziałach AK. Rozwinięcie To naprawdę koszmarne doświadczenie – ciągły starach przed własną śmiercią, rozpacz po śmierci najbliższych, głód, rany. I konieczność strzelania do innych
„Musimy nauczyć się żyć obok siebie…” Literatura współczesna wobec tragedii Holokaustu i zjawisk świadczących o rasizmie i nietolerancji w życiu narodów XX wieku. Wiek XX, zamykający drugie tysiąclecie naszej ery, stał się najtragiczniejszym stuleciem w dziejach ludzkości. Jej wielką hańbą! Podłożem tych wielkich tragedii była choćby wielka fala rasizmu lat trzydziestych i czterdziestych, który w wielu punktach globu hańbi ludzkość jeszcze obecnie. Także Holokaust – bestialskie wymordowanie w czasie ostatniej wojny blisko połowy populacji żydowskiej
Tragizm pokolenia Kolumbów na przykładzie wybranego utworu Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. Wykorzystaj! Baczyński o sobie: Ja żołnierz, poeta, czasu kurz. Baczyński o swoim pokoleniu: Tak się dorasta do trumny, jakeśmy w czasie dorośli. Różewicz o pokoleniu: Zapomnijcie o nas nie pytajcie o naszą młodość zostawcie nas. (Zostawcie nas) Borowski o pokoleniu: Zostanie po nas złom żelazny i głuchy, drwiący śmiech pokoleń. (Pieśń) Jak zacząć? Od nawiązania do swojego pokolenia i do zjawiska
„Trzeba walczyć i nie padać na kolana” – kto jest według Ciebie przykładem największego heroizmu i obrony godności ludzkiej? (Bohaterowie literatury współczesnej w obronie godności człowieka) Jak zacząć? Od nawiązania do poezji Zbigniewa Herberta! Będzie to bardzo dobry i efektowny wstęp, nawet jeśli temat życzyłby sobie bohaterów z samej prozy. Dlaczego? Bo nie ma dobitniejszej pochwały tzw. postawy wyprostowanej niż w Przesłaniu Pana Cogito. Przykład – wstęp: „Idź wyprostowany wśród tych
„W ludziach więcej rzeczy zasługuje na podziw niż na pogardę.” (Albert Camus, „Dżuma”) Komentarz do tematu Temat często stawiany w kontekście wydarzeń wojennych lub innych aktów zagrożenia. Wpisuje się w cały cykl tematów i rozważań o naturze ludzkiej. Camus jest optymistą – wierzy w człowieka. Taki cytat z reguły opatrzony jest komentarzem potwierdź lub zaprzecz. Ale najpierw – przemyśl! Podpowiedź: Czy w ludziach więcej rzeczy zasługuje na podziw niż na pogardę? Musicie sami poszukać
Moralny wymiar przeżycia wojennego w ujęciu twórców XX wieku. Pułapka? Sformułowanie: moralny wymiar. Mamy pisać o problemach etycznych, o wpływie wojny na moralność, o dylematach moralnych, nie o czym innym. Uważaj! • Możesz pisać o dawniejszych wojnach – jeśli piszą o nich twórcy XX wieku! • Nie możesz przywoływać dzieł wcześniejszych. Dlaczego? Uważnie przeczytaj temat. Rada • Wyeksponuj dylematy moralne, nie losy bohaterów. • Nawiąż do innych wojen! Warto uwzględnić np.: • Na Zachodzie
Motyw czasu i starości w wierszach Marii Pawlikowskiej Jasnorzewskiej. Umiejętnie wplataj cytaty Słowa wyjęte z poezji, a włączone w tok rozważań jako argument literacki świadczą o znajomości materiału, podnoszą poziom wypowiedzi. Popisz się znajomością biografii poetki Informacje biograficzne są cenne, bo dowodzą, że autor pracy szczerze interesuje się osobą poetki; uatrakcyjniają treść wypracowania. Odwołuj się do innych tekstów kultury Bardzo wartościowe są odwołania do dzieł sztuki i literatury światowej podejmującej ten sam motyw (czas i starość) –
Mistrz i Małgorzata Michaiła Bułhakowa powieścią o pisarzu i jego dziele, o dobrym szatanie i złej rzeczywistości. Komentarz do tematu Dość trudny, bo wymaga wyłożenia całej „diabelskiej” filozofii Bułhakowa: jednak kto dokładnie czytał powieść i zapoznał się z jej interpretacjami, nie powinien mieć problemów. Szczególnie trudny w powieści jest problem „dobrego diabła”, złej rzeczywistości. Uwaga! Jest to też powieść o: Chrystusie, wielkiej miłości, totalitaryzmie, walce dobra ze złem. Interpretuj subiektywnie! Zaznaczaj jednak, że
Napisz interpretację wiersza Mirona Białoszewskiego pt. Wywiad. Miron Białoszewski Wywiad MISTRZ MIRON Puka? Kto? (uchyla) Acha… Chwileczkę… już PANI GOŚĆ Pan woli ludność czy bezludność? MISTRZ MIRON Trochę bez, trochę z PANI GOŚĆ z z z, to nie przeszkadza? MISTRZ MIRON jak fruwa – nie, w rurach – nie, jak za długo siedzi – tak PANI GOŚĆ Tak się rozglądam, dobrze tu panu? MISTRZ MIRON Przeważnie… przepraszam, pani nazwisko? […]
Funkcja eksperymentów artystycznych w literaturze i teatrze XX wieku (wybrane przykłady). Temat bardzo trudny, bo dzieła eksperymentalne są niełatwe w odbiorze w porównaniu z tradycyjną powieścią czy dramatem, wymagają znajomości i zrozumienia pewnych konwencji, nie zawsze są lubiane przez uczniów. Zadaniem piszącego jest nie tylko wymienienie utworów w jakimś sensie eksperymentalnych, ale także pokazanie, na czym eksperyment polega i czemu służy (funkcja!). Jak zacząć? Przykład: Artyści eksperymentują od zawsze. Szukają nowych form wyrazu. Gonią za
Jakie zagrożenia niesie współczesność? – poezja i dramat powojenny o niepokojach człowieka naszych czasów. Zwróćmy uwagę na ograniczenie „gatunkowe”: mamy pisać tylko o poezji i dramacie, choć zapewne moglibyśmy napisać wiele również o prozie, a także o filmie. Ewentualnie możemy nawiązać do tych dziedzin we wstępie lub zakończeniu, trzon pracy powinny jednak stanowić refleksje o dramacie i poezji. I tu drugie ograniczenie – czasowe. Interesują nas w tej pracy tylko dramat powojenny i powojenna poezja, choć… i utwory sprzed 1945 r.
Wybrane portrety kobiece z literatury polskiego międzywojnia. Temat sugeruje, że można skupić się na wybranych postaciach, niekoniecznie pierwszoplanowych. Dla jednych może ciekawa jest postać służącej uwiedzionej przez pana (Granica), dla innych tolerującej mężowską zdradę Elżbiety, a może warto napisać o pani Barbarze z Nocy i dni, albo o Żańci, Cecyli Kolichowskiej z Granicy. Pomysłem na pracę może okazać się klasyfikowanie kobiet na różne grupy, np. szczęśliwe i zawiedzione, żony i kochanki, kobiety z różnych grup społecznych… Jak
Szczęśliwa czy nie? Obraz rodziny w literaturze dwudziestolecia międzywojennego. Jak zacząć? Przykład: Co to znaczy: szczęśliwa rodzina? Taka, z którą chętnie spędza się czas? Do której każdy chętnie wraca, bo ma poczucie bezpieczeństwa? Rodzina dostatnia? Czy taka, gdzie małżonkowie są wobec siebie lojalni, przyjacielscy, wspierają się? A może taka, która oparta jest na wielkiej, namiętnej miłości małżonków? Przyglądam się parom małżeńskim z powieści dwudziestolecia. Barbara i Bogumił z Nocy i dni. Róża – „cudzoziemka” i jej mąż.
Realizm czy groteska? Który ze sposobów przedstawiania świata w utworze literackim jest Ci najbliższy? Swój wybór uzasadnij na przykładzie literatury dwudziestolecia. Temat wymaga znajomości i zrozumienia pewnych pojęć, takich jak realizm i groteska, orientacji w historii literatury, umiejętności interpretacji utworów oraz formułowania własnych sądów i uzasadniania ich. Trzeba umieć dokonać wyboru: realizm czy groteska i uzasadnić go na konkretnych przykładach. Jak zacząć? Przykład: Realizm czy groteska? Na tak ostro postawione pytanie trudno mi odpowiedzieć
Pisarze międzywojnia o codzienności. Omów problem na wybranych przykładach. Uwaga! Wybierzmy, oczywiście, te utwory, które znamy najlepiej. I nie streszczajmy ich, tylko odnieśmy się do problemu! Możemy pisać zarówno o Nocach i dniach, jak i poezji Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej. Zadbajmy o różnorodność wybranych tekstów. Wyciągnijmy wnioski. I tylko jedno ograniczenie: to muszą być utwory z epoki, nie można pisać o Lalce czy Nad Niemnem. Jak zacząć? Przykład Codzienność nie była ulubionym tematem twórczości romantyków. Życie codzienne Kordiana czy Gustawa-Konrada?
Różne oblicza totalitaryzmu w utworach dwudziestolecia międzywojennego. Trzeba zwrócić uwagę, jak sam temat wskazuje, na różne oblicza totalitaryzmu: a więc na oblicze rewolucyjne (Szewcy, Przedwiośnie), ale i codzienne (Mistrz i Małgorzata, Proces). Warto pokazać różne ujęcia tematu, określić formę utworów: u Witkacego – groteska, u Bułhakowa – groteska i realizm, u Żeromskiego – realistyczne, choć epatujące okrucieństwem obrazy, u Kafki – parabola. Można też zasugerować, że mowa o totalitaryzmie hitlerowskim i sowieckim. Jak zacząć? Przykład To właśnie międzywojnie jest
Czy wraz z rozwojem cywilizacji nastąpił postęp moralny w rozwoju ludzkości? Jeśli chodzi o wiedzę literacką, temat nie stawia wielkich wymagań. Nawiązanie do Jeana Jacques’a Rousseau wydaje się niezbędne, bo od odpowiedzi na to pytanie zaczął myśliciel swoją karierę. Było to pytanie postawione przez Akademię w Dijon, i tylko jeden Rousseau odpowiedział przecząco – to trzeba wiedzieć po kursie klasy pierwszej. Ale na tym kończą się konkretne wymagania, dalej trzeba wyrazić i udowodnić słuszność
Na czym polega nowatorstwo i specyficzny charakter dramatów Stanisława Ignacego Witkiewicza? Dramaty Witkacego W małym dworku – dramat, którego zasadniczym celem było skompromitowanie dramatu realistycznego. Widmo zabitej przez zazdrosnego męża żony uczestniczy w życiu rodzinnym. Mątwy – bohaterami są niespełniony malarz i odrzucony filozof. Bardzo ironiczne. Szewcy – groteskowy obraz cywilizacji Czysta Forma Niektórzy badacze twierdzą, że bardzo łatwo wytłumaczyć teorię Czystej Formy, inni – że to prawie niemożliwe. Witkacy uważał,
