Wypracowania z modernizmu
Symbole w poezji polskich modernistów – odwołaj się do wybranych wierszy Kasprowicza i Tetmajera. Wstęp I Symbolizm to kierunek m.in. w literaturze, który głosił, że poezja powinna wyrażać to, co niewyrażalne i czego nie da się racjonalnie poznać. U podstaw tego nurtu leżało przekonanie, że poznawany przez zmysły świat materialny jest jedynie zasłoną skrywającą prawdziwy świat – niepoznawalny rozumem i zmysłami. I oto zadanie dla literatury – aby wyrazić ten idealny świat powinna uciekać się
Poczucie zagrożenia wartości we współczesnym świecie i katastrofizm w Dies irae Jana Kasprowicza. Wstęp I „Dies irae” oznacza dzień gniewu Pańskiego. Ten hymn pochodzi ze zbioru „Ginącemu światu”. Zawiera elementy katastrofizmu, naturalizmu i ekspresjonizmu. Artyści przełomu wieków mieli poczucie zagrożenia świata, upadku wartości, zbliżającej się zagłady – Kasprowicz dał temu wyraz bardzo dobitnie. Wstęp II W „Dies irae” mamy do czynienia z nawiązaniem do „Apokalipsy św. Jana” i zawartej tam wizji końca świata.
Przemiany w twórczości Jana Kasprowicza. Odwołaj się do znanych przykładów. Wstęp I Twórczość Jana Kasprowicza możemy podzielić na trzy etapy. Są to: etap społeczny, przełom modernistyczny i postawa franciszkańska. Oczywiście taki podział to pewne uproszczenie… Jednak świadczy on o przemianach osobowości artysty, jego dojrzewaniu wewnętrznym, ewolucji. Wstęp II Jan Kasprowicz najczęściej jawi nam się jako autor hymnu „Dies irae” czy symbolistycznego cyklu czterech sonetów „Krzak dzikiej róży”. Te utwory pochodzą jednak z drugiego
Jak Tetmajer postrzega rolę artysty w Evviva l’arte? Tetmajer przedstawia artystę w tym wierszu dualistycznie. Z jednej strony to człowiek stojący ponad społeczeństwem, dumny ze swojego talentu. Czuje się wybrańcem, kapłanem sztuki przez wielkie „S”. Deklaruje pogardę dla dóbr materialnych i stylu życia nastawionego na konsumpcję, który reprezentowali filistrzy. Mówi, że najważniejszymi wartościami dla niego jest twórcza wolność i sława. W tym sensie wiersz Tetmajera jest manifestem postawy artystowskiej, nadaje artyście, poecie bardzo wysoką rangę
Czy brzydota może być piękna? Rozważ ten problem, odnosząc się do Padliny Charles’a Baudelaire’a. Na pytanie zawarte w poleceniu można by odpowiedzieć przekornie: w wierszu pt. Padlina nie mamy do czynienia z brzydotą. Utwór jest piękny, kunsztowny, pełen niespodzianek. Poza tym jest to swego rodzaju wyznanie miłosne – czyż zapewnienie o trwałości uczuć do kobiety, mimo (to delikatne określenie) skutków działania okrutnego czasu może być „brzydkie”? Przy lekturze wiersza Baudelaire’a nie towarzyszą nam przecież
Czy Konrad z III części Dziadów i „ja” liryczne z hymnu Dies irae Kasprowicza reprezentują podobną postawę? Możesz zacząć od potwierdzenia tezy sugerowanej przez temat. Możesz również wyrazić swoje wątpliwości. Kreacje obydwu postaci i ich postaw są w pewien sposób podobne, ale można też odnaleźć między nimi zasadnicze różnice. Podobieństwa Obaj bohaterowie liryczni prezentują postawę prometejską. Buntują się przeciwko Bogu w imieniu cierpiących i niesprawiedliwie potraktowanych ludzi. Nie akceptują losu człowieka skazanego przez Boga
Jak ukazane zostało powstanie styczniowe w utworach Stefana Żeromskiego? Jak zacząć? Nie streszczaj życiorysu Żeromskiego, nie wymieniaj jego najważniejszych dzieł. Skróć swoją mękę i przejdź od razu do meritum. Przykład Powstanie styczniowe to ważny temat w literaturze pozytywizmu i – jak się okazuje – pojawiający się także w epoce Młodej Polski. To niezwykle istotny temat dla Stefana Żeromskiego, który pisze o powstaniu z szacunkiem, ale jednocześnie „odbrązawia” je. Nie ma u niego wspólnej mogiły, w której pochowani są
Kazimierz Wyka uważał, że „Symbol to przede wszystkim synteza jako przeciwstawienie sztuki analitycznej, synteza dosięgająca niezwykłych rozmiarów”. Rozważ słuszność tego stwierdzenia, odwołując się do wybranych utworów modernistycznych. Komentarz do tematu Temat jest trudny, dotyczy zagadnień teoretycznoliterackich, a sprawia wrażenie jeszcze trudniejszego z powodu cytatu i nagromadzenia trudnych słów: synteza, sztuka analityczna. Skorzystaj ze słów autorytetów! Cytat to także pomysł na efektowne, mocne, dobitne zakończenie! Zadbaj jednak, by cytowane fragmenty dotyczyły tematu, nie tylko
Historia oraz współczesność w „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego. Komentarz do tematu Temat o tyle trudny, o ile trudność stanowi interpretacja symbolicznych dramatów. Problemem może być też skonstruowanie pracy o historii i współczesności, które w utworze się przenikają, a także sformułowanie własnych wniosków. Przydatne sformułowania: silnie osadzony w realiach współczesnego autorowi życia, ujawnianie rozbieżności między dwiema warstwami społecznymi, kontrastowe ukazanie przeszłości i teraźniejszości, skompromitowanie bohaterów, będących ucieleśnieniem dominujących w społeczeństwie postaw i poglądów. Historia oraz współczesność w Weselu Jak zacząć? Od razu
Poezja i poeta w twórczości francuskich modernistów. Komentarz do tematu Temat niezbyt trudny. Musisz wprawdzie wyciągnąć wnioski, ale prawdopodobnie znasz je już z lekcji, na których interpretowaliście wiersze francuskich modernistów. Poezja i poeta to były tematy podstawowe ich utworów. Zadanie dla ambitnych: możesz powołać się na utwory spoza programu. Rada Jeśli decydujesz się na kompozycję tradycyjną, możesz, jak w tej pracy, przejrzyście i poprawnie przyjrzeć się motywowi poety i poezji u kolejnych twórców francuskiego modernizmu. Praca będzie jeszcze
Koncepcja słowa w poezji symbolistycznej. Jak zacząć? Przykład: Trudno o bardziej wieloznaczne i tajemnicze zjawisko w historii poezji niż symbolizm. Narodził się on bowiem z potrzeby szukania tego, co wieczne, nieskończone, niezmienne. Te idee są niedostępne w sposób fizyczny, a tym samym niemożliwe do opisania. Symboliści podkreślali często, że zwykły język, przez swoje skonwencjonalizowanie, nie jest w stanie opisywać tego, co niewyrażalne. Funkcję taką może natomiast pełnić symbol – indywidualny i wieloznaczny odpowiednik takich znaczeń i „jakości”, które nie
Obraz kobiety w literaturze i sztuce Młodej Polski. Temat wymaga od nas pisania nie tylko o literaturze. Kto nie napisze o sztuce, na pewno nie wyczerpie tematu. Przywołajmy w pamięci obrazy z epoki. Czy któreś z nich przedstawiają kobiece postacie? Jakie? Jak można urozmaicić pracę Refleksją, iż typy postaci kobiecych powtarzają się w literaturze wielu epok. Np. motyw skrzywdzonej przez pana ubogiej dziewczyny występował już w balladzie Rybka, a powróci w dwudziestoleciu międzywojennym w Granicy Nałkowskiej
Obraz wsi w wybranych utworach młodopolskich. Uwaga! Sformułowanie: obraz wsi oznacza nie tyle konieczność opisania utworów traktujących o wsi, lecz wyciągnięcia wniosków z opisów pisarzy. Jaką wieś przedstawiają? Nowoczesną? Zacofaną? Oddaloną od dworu czy zjednoczoną z ziemiaństwem? Silną czy słabą? Warto nie tylko zwrócić uwagę na to, jaki obraz wsi malują młodopolscy autorzy, ale także na to, jakimi środkami to czynią. Wszak stosują rozmaite techniki: impresjonizm, naturalizm, mitologizację. Jak
Porównaj rolę poety i poezji w pozytywizmie i w modernizmie. Oprzyj się na wybranych wierszach i wypowiedziach programowych. Nie wystarczy napisać, że rola poety i poezji w obu epokach była zupełnie inna, lecz trzeba podeprzeć się znajomością utworów z obu epok. Dla tych, którzy lubią porównywać niby te same, a jednak zupełnie inne zjawiska, będzie to wymarzone zadanie. Zauważ, że w poleceniach szkolnych wypracowań często jesteś proszony o ukazanie roli poety (czy ogólniej twórcy) w danej epoce
Idealiści i szaleńcy w literaturze polskiego modernizmu. Temat z serii „bohaterowie literaccy”. Również pytanie o idealistów i szaleńców często się powtarza. Warto się zastanowić, czym różnią się między sobą młodopolscy idealiści i szaleńcy. Borowieckiemu bardzo daleko przecież do Judyma. Jak można urozmaicić pracę Refleksją, iż typy postaci kobiecych powtarzają się w literaturze wielu epok. Np. motyw skrzywdzonej przez pana ubogiej dziewczyny występował już w balladzie Rybka, a powróci w dwudziestoleciu międzywojennym w Granicy
Odwołując się do wybranych wierszy Kazimierza Przerwy-Tetmajera, udowodnij, że jego poezja wyraża postawy dekadenckie. Wstęp Wypada zacząć od definicji dekadentyzmu jako nurtu filozoficznego i kulturowego oraz stylu życia. Możesz przywołać także poetów francuskich przełomu XIX i XX w., na przykład Baudelaire’a czy Verlaine’a. We wstępie potwierdź tezę zawartą w poleceniu tematu. Rozwinięcie Przytocz argumenty. Jako najważniejszy argument przywołaj wiersz Koniec wieku XIX. Wyraża on typową postawę schyłkowca. Podmiot liryczny nie odnajduje w życiu żadnego
„Żyłem i z rzeczy ludzkich nic nie jest mi obce” – zinterpretuj te słowa jako motto twórczości Leopolda Staffa (na wybranych przykładach) Leopold Staff był poetą trzech pokoleń. Zaczął pisać w okresie Młodej Polski, tworzył w 20-leciu międzywojennym, w czasie wojny i po wojnie. Nic więc dziwnego, że w jego utworach odzwierciedliły się różne prądy i tendencje literackie, i różne doświadczenia życiowe. Młodość, dojrzałość i jesień życia odbiły się w poezji Staffa. Zawieruchy dziejowe i rewolucje literackie także znalazły wyraz
Na jakie pytanie pragnął odpowiedzieć Stanisław Wyspiański, podejmując tematy historyczne i powracając wciąż do historii Polski? Stanisława Wyspiańskiego fascynowała historia Polski, choć wiadomo ogólnie, że druga jego ukochana dziedzina to antyk. Swoje fascynacje potrafił zresztą genialnie łączyć, czego dowodem jest dramat Noc listopadowa, w którym mitologia splata się z dziejami powstania 1830 roku. Powstanie listopadowe powraca w dramacie Warszawianka. Polskie średniowiecze staje się osnową innych utworów, na przykład Bolesława Śmiałego, Kazimierza Wielkiego, Piasta,
Odwołując się do Chłopów Reymonta i utworów Żeromskiego, wyjaśnij pojęcie naturalizmu. Naturalizm to prąd literacki, który pojawił się w drugiej połowie XIX w. Jego prekursorem był francuski pisarz Emil Zola, który główne założenia kierunku przedstawił w teoretycznym szkicu Powieść eksperymentalna. Przypomnijmy najważniejsze: pisarz powinien być chłodnym, beznamiętnym obserwatorem życia i tropicielem prawdy (jak naukowiec). Przy opisywaniu rzeczywistości ma rezygnować z fikcji i wykazywać drobiazgową, niemal fotograficzną precyzję w ukazywaniu szczegółów. Nie może przemilczać ciemnych, brutalnych stron
Jakie masz wyobrażenie o XIX-wiecznej wsi polskiej? Komu je zawdzięczasz, jakim utworom zaufałeś? Można przywołać Chłopów Władysława Reymonta. Wybór bezpieczny, bo poparty literacką Nagrodą Nobla, któż więc zaprzeczy, że pisarzowi można ufać. Zwłaszcza że autor splótł realizm z wątkiem naturalizmu, impresjonizmu i, jak wiemy, bardzo swoją powieść przeżywał („trzy dni tańczyłem na weselu” – miał powiedzieć zmęczony po opisaniu wesela Boryny). Wprawdzie Reymont używa też mitologizacji, nie podaje konkretnej daty, ale możemy
