WYPRACOWANIA i PRACE DOMOWE Z LEKTUR
Charakterystyka pisarstwa Ignacego Krasickiego Zacznij: Ignacy Krasicki był bardzo płodnym i wszechstronnym twórcą. Uprawiane przez niego gatunki to satyra, bajka, powieść, poemat heroikomiczny, hymn. Rozwiń: To jeden z największych twórców polskiego oświecenia, zwany księciem poetów. Był mistrzem bajki epigramatycznej (krótkiej, parowersowej, zakończonej ostrą puentą – w odróżnieniu od rozbudowanych, dość długich bajek Jeana La Fontaine’a i Stanisława Trembeckiego), uważany jest za autora pierwszej polskiej powieści nowożytnej. Ponadto dużą rolę odegrał jego Hymn do miłości
Werteryzm – przedstaw przykłady bohaterów werterowskich w literaturze polskiego romantyzmu. Zacznij: Werteryzm to moda literacka i obyczajowa zapoczątkowana przez wydanie Cierpień młodego Wertera Johanna Wolfganga Goethego, jednego z ulubionych dzieł ówczesnych młodych ludzi, zaliczanych do „książek zbójeckich”. To także moda na niebiesko-żółty strój (tak ubierał się Werter) oraz fala… samobójstw młodych Europejczyków. Rozwiń: Werteryzm to przesadna nieraz emocjonalność i swoiste upodobanie do nieszczęśliwej miłości, która – najczęściej z powodu sztywnych konwencji
Jakie nawiązania do dramatu szekspirowskiego znajdziesz w Balladynie Juliusza Słowackiego? Zacznij: Balladyna to dramat napisany w 1834 r. w Genewie, a wydany w 1939 r. w Paryżu. Miała być jednym z ogniw sześcioczęściowego cyklu o legendarnych dziejach Polski, jednak projekt nie został ukończony. Rozwiń: Twórczość Szekspira inspirowała wielu romantyków – widoczne to jest np. w konstrukcji fabuły Balladyny, gdzie wzorem Szekspira obejmuje Słowacki rozległy czas wydarzeń i wiele wątków. W dramacie Słowackiego można dostrzec liczne wątki rodem ze Snu nocy letniej: mieszanie
Udowodnij, że Potop Henryka Sienkiewicza był powieścią ku pokrzepieniu serc. Zacznij: Przywołaj słynną Sienkiewiczowską ideę pisania ku pokrzepieniu serc Polaków uciśnionych przez zaborców, realizowaną przezeń w powieściach historycznych. Odnieś ją do podobnej idei, która przyświecała Mickiewiczowi przy pisaniu Pana Tadeusza. Rozwiń: Wskaż te cechy Potopu, które udowadniają pogląd o krzepieniu serc. Dobór scenerii historycznej – moment silnego zagrożenia Rzeczypospolitej, ale także jej militarnej chwały. Zdecydowane skupienie się na… tej drugiej. Konstrukcja postaci
Lalka Bolesława Prusa – powieść o karierze czy o klęsce? Przedstaw swój sąd na ten temat. Zacznij: Czy pamiętasz, że Prus zastanawiał się nad nadaniem powieści tytułu Stracone złudzenia? I rzeczywiście, kluczowe postacie powieści odnoszą – nawet wielkie – sukcesy, jednak w ostatecznym rozrachunku znajdują się raczej na pozycjach przegranych. Rozwiń: Przedstaw dowody na potwierdzenie tej tezy: Stanisław Wokulski – zarabia wprawdzie w wielkim stylu ogromne pieniądze, jednak nie może zdobyć miłości Izabeli.
Wyjaśnij, dlaczego w odniesieniu do Lalki Bolesława Prusa mówi się o trzech pokoleniach idealistów. Zacznij: Konstruując świat przedstawiony w Lalce, Prus rzeczywiście dokonał wyraźnego rozróżnienia trzech pokoleń ideowych – romantyków, pozytywistów i – co ważne i nowe – pokolenia przejściowego – uosabianego przez Wokulskiego. Rozwiń: Omów postacie reprezentatywne dla poszczególnych pokoleń: Romantycy – to, rzecz jasna, Ignacy Rzecki. Potraktowany cokolwiek ironicznie, z rozrzewnieniem tęskni za Napoleonem i „wielkim czynem”. Ma wszak za sobą
Konflikt między pragnieniami a możliwościami. Omów problem w kontekście „Ludzi bezdomnych” Stefana Żeromskiego. Zacznij: Zawarta w temacie sprzeczność to jeden z kluczy do całej twórczości Żeromskiego. Niemożność dosięgnięcia ideału – czy to narodowego (Rozdzióbią nas kruki, wrony…), czy to miłosnego (Dzieje grzechu), czy wreszcie życiowego (Ludzie bezdomni) to jedno z podstawowych zagadnień jego utworów. Rozwiń: W Ludziach bezdomnych bohaterem podlegającym wewnętrznemu konfliktowi czy raczej grupie konfliktów jest, rzecz jasna, doktor Tomasz Judym. Omówmy
Przedstaw Wesele Stanisława Wyspiańskiego jako dramat realistyczno-symboliczny. Zacznij: Wesele to dramat, w którym realizm miesza się z symbolizmem i fantastyką. Realistycznie zarysowana akcja, w bardzo konkretnej scenerii, z bardzo konkretnymi (rzeczywistymi!) postaciami, stanowi swoistą oś konstrukcyjną dla treści symbolicznych. Rozwiń: Przedstaw elementy realistyczne i symboliczne Wesela: Elementy realistyczne: bronowickie wesele (wzorowane na rzeczywistym – Lucjana Rydla); postacie – reprezentanci miasta i wsi; cały pierwszy akt dramatu i część scen z pozostałych aktów. Elementy symboliczne: postacie fantastyczne – „osoby dramatu”
Na czym polega wyzwanie rzucone tradycyjnemu dramatowi w „Kartotece” Tadeusza Różewicza? Zacznij: Kartoteka to uporządkowany zbiór kart ewidencyjnych czy informacyjnych na luźnych kartkach ułożonych według danego systemu umieszczonych w pudle czy szufladzie. Dramat Różewicza to niepowiązane ze sobą sceny z życia bohatera, ułożone niechronologicznie. Można by je poprzestawiać bez większej szkody dla wymowy i treści sztuki. Rozwiń: Zdarzenia nie są powiązane związkiem przyczynowo-skutkowym (jak w tradycyjnym dramacie). Luźna konstrukcja podkreśla wewnętrzny rozkład osobowości bohatera.
Przedstaw Przedwiośnie Stefana Żeromskiego jako powieść otwartych pytań. Zacznij: Powieść powstała w momencie, kiedy jeszcze formowało się państwo polskie. Wynika z obserwacji sytuacji społecznej i politycznej Polski. Rozwiń: Pytania zadawane w powieści dotyczą kwestii wyboru drogi życiowej przez Cezarego Barykę, głównego bohatera. Choć w ostatniej scenie dołącza do maszerujących na Belweder, nie oznacza to, że dokonał już wyboru drogi życiowej. Pytania dotyczą także polityki wewnętrznej i zewnętrznej, która zostanie wybrana przez władze kraju. Przełomową sytuację –
98. Omów moralistykę i przesłanie wybranych utworów Zbigniewa Herberta. Zacznij: Zbigniew Herbert obok Czesława Miłosza to jeden z największych autorytetów poetyckich. Herbert to poeta-moralista, który głosi wiarę w możliwość (i konieczność) zachowania godności w każdej sytuacji, wartości humanistyczne, honor i postępowanie zgodne z własnym sumieniem). Rozwiń: Odkrywa wartości już zapomniane – poszukuje ich w antyku i w tradycji biblijnej. Próbuje ocalić wartości, które zasługują na ocalenie. Ważne są dla niego imponderabilia – niepodważalne, podstawowe wartości, takie jak honor,
Ignacy Krasicki – twórca gorzki czy śmieszny? Jakie dostrzegasz walory twórczości Ignacego Krasickiego? Zanim zaczniesz pisać W temacie chodzi oczywiście o twórczość Krasickiego, nie o samego poetę. To oznacza, że niepotrzebne będzie relacjonowanie wszystkich faktów z jego życia. Nie chodzi także o streszczanie utworów księcia poetów, a raczej o ich ocenę. I rozważenie problemu, który zachęca do postawienia wielu pytań: Dlaczego utwory Krasickiego są zabawne? Czemu służy ten śmiech? Jak jest wywoływany? W jakim stopniu jest wymieszany z goryczą?
Pierwsza polska tragedia napisana według wzorów antycznych powstała prawdopodobnie w latach 1565–1566, w czasie pobytu Kochanowskiego na dworze króla Zygmunta Augusta. Do napisania dzieła o wymowie politycznej zachęcił go przyjaciel – Jan Zamoyski, któremu zależało, by zmobilizować polską szlachtę do wyprawy na Moskwę. Odprawa… nie wywołała chyba takiego efektu, bo nie pochwala wojny – przeciwnie: z przesłania wynika, że jest ona dla kraju nieszczęściem. Związki z antykiem: Do tradycji antycznej nawiązuje sama treść, Kochanowski
A… B… C… Elizy Orzeszkowej Ta nowelka miała być wydrukowana w Świcie w 1884 roku, ale jej publikacja została wstrzymana przez carską cenzurę. Autorka zmieniła więc realia z rosyjskich na niemieckie i wydała ją dwa lata później w Gazecie Warszawskiej. Bohaterka utworu, Joanna Lipska, zaniedbana, zmęczona, niczym się nie wyróżnia w miejskim tłumie. Zawsze ubrana w czarną wełnianą suknię, ukrywająca ładne, lniane włosy pod niemodnym kapeluszem. Nietowarzyska, nieśmiała, wydawać by się mogło – nijaka. Ta
Tadeusz Różewicz jest uznanym poetą. Oprócz tego jest dramaturgiem-nowatorem. Piętno poezji ujawnia się zresztą w jego dramacie. Sam często mówi o teatrze „realistycznym i poetyckim” – bo inspiracją wielu jego utworów stała się poezja. Oto zestaw dokonań Różewicza jako dramaturga: Zaprezentuj Tadeusza Różewicza jako dramaturga.– debiut (1959). Stara kobieta wysiaduje – całość problematyki przemijania, praw życia bolesnych i wzniosłych, codzienność i filozofia starości. Świadkowie albo nasza mała stabilizacja – poemat w 3 częściach – (słowa autora).
Na pewno nie jest to dramat, który łatwo i jednoznacznie można zinterpretować. Oto bowiem na środku sceny, w łóżku leży sobie Bohater, bez określonego wieku i imienia. Raz jest małym chłopcem, raz dorosłym mężczyzną, raz mówią do niego Kaziu, a za chwilę Dzidku itd. Trudno powiedzieć, gdzie to łóżko stoi – wygląda to na pokój przechodni, kawiarnię, a czasem nawet na ulicę. Leżącego Bohatera odwiedzają: rodzice, sekretarka, żona, Dziennikarz, Niemka, Tłusta kobieta, Gość w Cyklistówce, Pan
Wyjaśnij tytuł powieści Stefana Żeromskiego Ludzie bezdomni. Zacznij od analizy słowa bezdomny. Bezdomni są ludzie, którzy nie mają domu – lecz nie tylko tacy, którzy nie mają gdzie mieszkać. Cóż bowiem znaczy dom? Może to być budynek, mieszkanie lub coś więcej – rodzina, oaza najbliższych osób, do której ucieka człowiek przed zgiełkiem świata, w przenośnym sensie może to być nawet ojczyzna. O które znaczenie chodzi Żeromskiemu? Wydaje się, że o wszystkie – bo
Czy Makbet – tytułowy bohater tragedii Szekspira – jest odpowiedzialny za swoje zbrodnie? A czy jest cokolwiek lub ktokolwiek, na kogo można zrzucić ciężar uczynionej przez siebie zbrodni? Czy człowiek może liczyć na coś takiego? To pytanie zadaje Szekspir swoim odbiorcom – nie my Szekspirowi. Zauważ: Makbet jest mordercą, w dodatku królobójcą. Zabił goszczącego w jego progach króla Dunkana. Zabijał dalej, by ukryć swoją zbrodnię! Innymi słowy – Makbet to tyran żądny
Reguły ludowej moralności zawarte w II części Dziadów Adama Mickiewicza. Romantycy przepadali za tematyką ludowości – to znaczy wiejskich obyczajów, opowieści, sposobu życia. Lud – to ludzie wsi, wieśniacy, w oczach romantyków prości, prawdziwi, żyjący blisko natury, więc szczerzy w uczuciach, choć niewykształceni. Był początek wieku XIX, młodzi poeci stwierdzili, że prawdy w księgach nie znajdą, i szukali jej gdzie indziej – między innymi w mądrości ludu. Co to znaczy:
Don Kichot kontra Sancho Pansa – idealistyczne i realistyczne widzenie świata. Które jest Ci bliższe? Don Kichot i Sancho Pansa to para bohaterów ze słynnej powieści Miguela Cervantesa. Don Kichot to pewien zwariowany szlachcic, którego poniosła wyobraźnia. Na skutek nadmiaru lektury (a czytał romanse rycerskie) wymyślił, iż będzie błędnym rycerzem i wyruszy naprawiać świat. Sprawił sobie zbroję, miecz i konia Rosynanta. A że rycerz powinien mieć giermka, wziął Don Kichot na służbę pewnego prostego wieśniaka –
