ŻiT KOCHANOWSKI
Do jakich toposów i motywów mitologicznych odwołuje się Kochanowski w Pieśni XXIV (”Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony…”? Wstęp Przypomnij znaczenie słowa „topos” – jest to tzw. Motyw wędrujący, czyli motyw zaczerpnięty najczęściej z Biblii lub mitów greckich, który przewija się w literaturze i sztuce różnych epok i jest tam obecny w rozmaitych wariantach. Rozwinięcie – wskazówki interpretacyjne Najważniejsze są oczywiście dwa toposy horacjańskie, pieśń Kochanowskiego jest bowiem swoistą parafrazą
Od czego zacząć? Człowiek nosi w sobie potrzebę zdobycia głębokiej wiedzy o sobie samym, o otaczającym go świecie. Nurtują go też pytania o to, czy istnieje jakaś inna, wyższa, lepsza rzeczywistość. Jeżeli tę rzeczywistość nazywa Bogiem (jak czynili m.in. twórcy renesansowi), to pyta, jak wygląda oblicze Stwórcy: czy jest On Bogiem zemsty czy miłości, pojednania czy kary. Jaki jest stworzony przez Niego świat: czy jest to miejsce przyjazne i przytulne, czy nieprzyjemne i wrogie. I wreszcie on
Jakie zasady wyznaje i jakie wartości ceni postać mówiąca we fraszce Jana Kochanowskiego Na dom w Czarnolesie? Na dom w Czarnolesie Panie, to moja praca, a zdarzenie Twoje; Raczyż błogosławieństwo dać do końca swoje! Inszy niechaj pałace marmorowe mają I szczerym złotogłowem ściany obijają, Ja, Panie, niechaj mieszkam w tym gnieździe ojczystym, A Ty mię zdrowiem opatrz i sumnieniem czystym, Pożywieniem ućciwym, ludzką życzliwością, Obyczajmi znośnymi, nieprzykrą starością. Postać mówiąca w wierszu prosi Boga o opiekę
Jaki zauważasz związek pierwszych wersów Pana Tadeusza: Litwo! Ojczyzno moja! Ty jesteś jak zdrowie. Ile Cię trzeba cenić, ten tylko się dowie, Kto Cię stracił! z fraszką Jana Kochanowskiego „Na zdrowie”? Ojczyzna to zdrowie. Takiej metafory użył Adam Mickiewicz na początku Pana Tadeusza. Nawiązał w ten sposób do słynnej fraszki Jana Kochanowskiego, w której zdrowie zostaje uznane za jedną z najwyższych wartości. Kochanowski pisał: Szlachetne zdrowie, Nikt się nie dowie, Jako smakujesz, Aż
Określ podmiot liryczny w wierszu Jana Kochanowskiego Na lipę. Na lipę Gościu, siądź pod mym liściem, a odpoczni sobie! Nie dójdzie cię tu słońce, przyrzekam ja tobie, Choć się najwysszej wzbije, a proste promienie Ściągną pod swoje drzewa rozstrzelane cienie. Tu zawżdy chłodne wiatry z pola zawiewają, Tu słowicy, tu szpacy wdzięcznie narzekają. Z mego wonnego kwiatu pracowite pszczoły Biorą miód, który potem szlachci pańskie stoły. A ja swym cichym szeptem sprawić umiem
Interpretacja porównawcza wierszy „O żywocie ludzkim” Jana Kochanowskiego i „Daru” Czesława Miłosza. W temacie wyraźnie nakazane jest odwołanie się do analizy i interpretacji porównawczej podanych tekstów. Choć nie jest to najłatwiejsze, warto zastosować taką formę, jaka została zaproponowana w wypracowaniu, to znaczy niejako jednoczesne porównywanie obu utworów (ich, formy, pozycji podmiotu lirycznego, sytuacji lirycznych, treści, tematów, problemów), nie zaś osobne omówienie najpierw jednego, potem drugiego utworu. Przyjęcie takiej strategii pozwala na formułowanie
Tren I Tren V Tren VI-VIII Tren X-XII Tren XVIII Tren XIX Treny Jana Kochanowskiego Cykl dziewiętnastu trenów wydanych w 1580 r. Utwory dedykowane Orszuli Kochanowskiej – dziecku, a nie jak do tej pory osobie dorosłej. Tren jako gatunek literacki (znany już w starożytnej Grecji) Jest gatunkiem poezji żałobnej. Wyraża żal z powodu czyjejś śmierci. Wychwala zalety, przypomina zasługi zmarłego. Należy do liryki osobistej (liryki wyznania). Zawiera elementy biograficzne (kreacja bohatera) i autobiograficzne (kreacja podmiotu
Jan Kochanowski jako autor „Trenów”: zbolały ojciec, perfekcyjny artysta czy rozczarowany filozof? Wszystkie trzy role spełnia Jan Kochanowski jako autor cyklu Trenów. Może to trochę oburzać. Bo jak to – artysta i filozof? Chodzi przecież o Urszulkę, zmarłą ukochaną córkę poety, spadkobierczynię talentu… O nią chodzi, jej chciał poświęcić swoje wiersze, wyrazić swój ból, więc chcemy widzieć w Kochanowskim przede wszystkim zbolałego ojca. I tak jest, ale to za mało. Mówi się nawet, że Treny mają
Tradycje pogańskie czy chrześcijańskie w cyklu Jana Kochanowskiego „Pieśń świętojańska o Sobótce”? Dlaczego chcemy szukać tradycji pogańskich w utworze, którego tytuł zawiera imię bohatera chrześcijańskiego? Przecież Jan Chrzciciel to święty uznany przez Kościół katolicki. To prawda, ale obrzęd zwany sobótką lub kupałą należy z całą pewnością do tradycji pogańskiej. Obchodziły go prastare, przedchrześcijańskie plemiona słowiańskie w noc tzw. letniego przesilenia, czyli z 23 na 24 czerwca (gdy Słońce wchodzi w znak Raka). Tej właśnie nocy
Tren VIII Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim, Moja droga Orszulo, tym zniknieniem swoim! Pełno nas, a jakoby nikogo nie było: Jedną maluczką duszą tak wiele ubyło. Tyś za wszytki mówiła, za wszytki śpiewała, Wszytkiś w domu kąciki zawżdy pobiegała. Nie dopuściłaś nigdy matce się frasować Ani ojcu myśleniem zbytnim głowy psować, To tego, to owego wdzięcznie obłapiając I onym swym uciesznym śmiechem zabawiając. Teraz wszytko umilkło, szczere pustki w domu, Nie masz
Na zdrowie Szlachetne zdrowie, Nikt się nie dowie, Jako smakujesz, Aż się zepsujesz. Tam człowiek prawie Widzi na jawie I sam to powie, Że nic nad zdrowie Ani lepszego, Ani droższego; Bo dobre mienie, Perły, kamienie, Także wiek młody I dar urody, Miejsca wysokie, Władze szerokie Dobre są, ale – Gdy zdrowie w cale. Gdzie nie masz siły, I świat niemiły. Klejnocie drogi, Mój dom ubogi Oddany tobie Ulubuj sobie!
Obraz Boga w liryce Jana Kochanowskiego. Wstęp Obraz Boga w liryce mistrza z Czarnolasu nie jest jednolity ani niezmienny. Przypatrzmy się, jak zmieniał się ten wizerunek na przykładzie wybranych utworów: „Hymnu” („Czego chcesz od nas, Panie…”), „Trenów” i fraszki „Człowiek Boże igrzysko”. Rozwinięcie W Hymnie („Czego chcesz od nas, Panie…”) Bóg został ukazany jako wspaniały dobroczyńca człowieka, jego opiekun i dawca wszelkich łask. Hojne dary, za które człowiek winien jest wdzięczność Bogu, to wspaniały,
Problematyka patriotyczna w utworach Jana Kochanowskiego. We wstępie zaznacz wagę tematu w twórczości Jana Kochanowskiego. Ojczyzna, patriotyzm, sprawy kraju zajmowały w twórczości Jana Kochanowskiego bardzo ważne miejsce. Temat ten obecny jest nawet we fraszkach. W rozwinięciu przytocz dowody We fraszce Na sokalskie mogiły poeta wyraża pogląd, iż najbardziej szczytna i mężna to śmierć za ojczyznę. Wśród pieśni patriotycznych najbardziej znana jest Pieśń V (O spustoszeniu Podola) nawiązująca do najazdu Tatarów na Podole. Adresatem
Tego się naucz! Musisz umieć odpowiedzieć na pytania: Jaką filozofię propagował Jan Kochanowski? Dlaczego jego Pieśni odgrywają tak dużą rolę w późniejszych epokach? Do jakich twórców i filozofów antycznych nawiązywał w swej twórczości? Jakie wartości propagował? Jacy byli jego mistrzowie? Zagadnienia i tematy do zapamiętania oparte na twórczości Jana Kochanowskiego filozofia życia, stoicyzm i epikureizm – pytanie jak żyć, jak osiągnąć spokój i szczęście; artysta i jego poezja – nieśmiertelność twórc; klasycyzm; Bóg – dobry Ojciec; patriotyzm, troska
Pieśni – filozofia życia Jana Kochanowskiego Zbiór Pieśni Jana Kochanowskiego ukazał się w 1586 roku już po śmierci poety. Składał się on z dwóch, liczących każda po dwadzieścia pięć pieśni ksiąg oraz dołączonej do nich Pieśni świętojańskiej o Sobótce. Utwory Kochanowskiego wydane zostały (w opracowaniu poety) w drukarni Łazarzowej, czyli Januszewskiej. Można pozwolić sobie na stwierdzenie, że w Pieśniach zawarł Kochanowski swój program poetycki i filozoficzny. Utwory zawarte w tomie
O poezji Jana Kochanowskiego uczycie się już od podstawówki. Oto jego twórczość w telegraficznym skrócie. Jan Kochanowski (1530-1584) Nazywany Janem z Czarnolasu (gdzie mieszkał wraz z rodziną), ojcem poezji polskiej. Choć przed nim zdarzały się utwory pisane po polsku, dziś z podziwem patrzymy na bogactwo języka i środków poetyckich używanych przez Kochanowskiego, który na długi czas ustanowił wzorce poetyckie naśladowane przez innych artystów. Biografia Urodzony – w Sycynie pod Radomiem w 1530 r. w licznej rodzinie prawnika powiatowego,
Jego rola w literaturze polskiej Kochanowski zaadaptował na potrzeby poezji polskiej wiele gatunków starożytnych, takich jak tren, poemat biblijny. Już za życia uchodził za klasyka i wielkiego twórcę. Był autorytetem nie tylko literackim, ale i moralnym. U tego wielkiego poety możemy mówić o humanizmie tragicznym – ten rodzaj humanizmu widać w Trenach, gdzie po załamaniu się światopoglądu następuje jego odbudowanie – ale jest to humanizm dojrzalszy, bardziej otwarty na cierpienie i ból. Badacze określają twórczość Kochanowskiego
Jan Kochanowski Pieśń V (Pieśń o spustoszeniu Podola) Wieczna sromota i nienagrodzona Szkoda, Polaku! Ziemia spustoszona Podolska leży, a pohaniec sprosny, Nad Niestrem siedząc, dzieli łup żałosny! (…) Cieszy mię ten rym: „Polak mądr po szkodzie”: Lecz jesli prawda i z tego nas zbodzie, Nową przypowieść Polak sobie kupi, Że i przed szkodą, i po szkodzie głupi. Tematyka pieśni: polityczna, napaść Tatarów (nasłanych przez Turków) na Podole w 1575 roku.
Jaką filozofię zawarł Jan Kochanowski w pieśniach i fraszkach? Kochanowski w swojej twórczości łączył filozofię starożytnych: epikureizm i stoicyzm z chrześcijańską wiarą w Boga. Zaufaj Bogu! – Bóg był dla Kochanowskiego opiekunem człowieka, który dla niego stworzył wspaniały świat. Stwórca to Artysta i Mistrz, a stworzone przez niego dzieło jest doskonałe, dlatego człowiek powinien je pielęgnować. Szczęście daje człowiekowi spokojne życie w domu rodzinnym: „Ja, Panie, niechaj mieszkam w tym gniaździe ojczystym, A ty mię zdrowiem opatrz i sumnieniem czystym, Pożywieniem ućciwym,
Na podstawie Trenów Jana Kochanowskiego sporządź pisemny portret Urszulki. Powszechnie twierdzi się, że Urszulka jest główną bohaterką Trenów. Ale czy na pewno? Niektórzy badacze twierdzą, że głównym bohaterem jest jednak zrozpaczony ojciec. Zauważ, że nie da się opisać Urszulki, nie nawiązując do jej ojca. Dziewczynka jest główną bohaterką cyklu. Według niepocieszonego ojca przejawiała one niezwykłe, jak na ten wiek, talenty literackie. W Trenie XII porównuje ją do najsłynniejszej starożytnej poetki greckiej
