ŻiT KOCHANOWSKI
Według jakich kryteriów możemy podzielić fraszki Kochanowskiego? Podaj przykłady różnego typu fraszek i przykłady konkretnych utworów. Ze względu na temat, jaki podejmują fraszki, możemy je podzielić na: autobiograficzne, np. Do gór i lasów, Na dom w Czarnolesie autotematyczne (czyli wiersze o pisaniu wierszy), np. Ku Muzom, Do fraszek, O fraszkach filozoficzno-refleksyjne, np. O żywocie ludzkim, Do snu biesiadne, np. O doktorze Hiszpanie, Za pijanicami miłosne, np. O miłości, Do Hanny, Do Magdaleny religijne, np. Modlitwa o deszcz, Do Pana, Na
O fraszkach Jana Kochanowskiego można powiedzieć, że mają renesansowy charakter. Co to według Ciebie znaczy? Podaj konkretne przykłady fraszek, które realizują założenia epoki. Początek: Fraszki, które napisał Jan Kochanowski, to poetycki zapis ówczesnej epoki, jej humanistycznych ideałów, jej obyczajów i typowej dla renesansu uczuciowości. Wyłania się z nich obraz człowieka renesansu, który afirmuje życie, bawi się, ale i rozmyśla nad życiem i światem. We fraszkach możemy znaleźć nawet refleksje egzystencjalne. W rozwinięciu podaj konkrety. Fraszki
Przedstaw Pieśni Jana Kochanowskiego jako wyraz filozofii życia poety. Na początek – o poecie Jan Kochanowski, poeta doctus, przez sobie współczesnych nazywany „kochaniem wieku”, powszechnie uznany za najwybitniejszego poetę nie tylko Polski, ale i Słowiańszczyzny. Przejdź do konkretów Zbiór Pieśni Jana Kochanowskiego ukazał się w 1586 roku już po śmierci poety. Składał się on z dwóch, liczących każda po dwadzieścia pięć pieśni, ksiąg oraz dołączonej do nich Pieśni świętojańskiej o sobótce. Można pozwolić sobie
Jan Kochanowski i Mikołaj Sęp Szarzyński przetłumaczyli ten sam psalm – De profundis clamavi… Po lekturze obydwu tłumaczeń spróbuj ocenić, jakie są zasadnicze różnice między światopoglądem tych autorów. Jak zacząć? Można by wspomnieć, że omawiany utwór to jeden z najsłynniejszych i najczęściej tłumaczonych psalmów, przypisywanych królowi Dawidowi. Jego wersje mogą się różnić nawet w znaczący sposób, w zależności od epoki i religijności tłumacza. W tym przypadku mamy do czynienia z tłumaczeniami późnorenesansowymi. Różnice nie będą może zaskakujące,
Jan Kochanowski Pieśń świętojańska o Sobótce Panna XII Wsi spokojna, wsi wesoła, Który głos twej chwale zdoła? Kto twe wczasy, kto pożytki Może wspomnieć za raz wszytki? Człowiek w twej pieczy uczciwie Bez wszelakiej lichwy żywię; Pobożne jego staranie I bezpieczne nabywanie. Inszy się ciągną przy dworze Albo żeglują przez morze, Gdzie człowieka wicher pędzi, A śmierć bliżej niż na piędzi. Najdziesz, kto w płat język dawa, A radę na funt przedawa,
Jan Kochanowski Pieśń IX Nie porzucaj nadzieje, Jakoć sie kolwiek dzieje: Bo nie już słońce ostatnie zachodzi, A po złej chwili piękny dzień przychodzi. Patrzaj teraz na lasy, Jako prze zimne czasy Wszystkę swą krasę drzewa utraciły, A śniegi pola wysoko przykryły. Po chwili wiosna przyjdzie, Ten śnieg z nienagła zyjdzie, A ziemia, skoro słońce jej zagrzeje, W rozliczne barwy znowu się odzieje. Nic wiecznego na świecie: Radość się z troską plecie,
Jan Kochanowski Tren VII Nieszczęsne ochędóstwo, żałosne ubiory Mojej namilszej cory! Po co me smutne oczy za sobą ciągniecie, Żalu mi przydajecie? Już ona członeczków swych wami nie odzieje – Nie masz, nie masz nadzieje! Ujął ją sen żelazny, twardy, nieprzespany… Już letniczek pisany I uploteczki wniwecz, i paski złocone, Matczyne dary płone. Nie do takiej łożnice, moja dziewko droga, Miała cię mać uboga Doprowadzić! Nie takąć dać obiecowała Wyprawę, jakąć
Jan Kochanowski Pieśń X Kto mi dał skrzydła, kto mię odział pióry I tak wysoko postawił, że z góry Wszystek świat widzę, a sam, jako trzeba, Tykam się nieba? To li jest ogień on nieugaszony Złotego słońca, które, nieskończony Bieg bieżąc, wrotne od początku świata Prowadzi lata? To li jest on krąg odmiennej światłości, Wódz gwiazd roźlicznych i sprawca żyzności? Słyszę głos wdzięczny: prze Bóg, a na jawi, Czy mię sen bawi? Tu, widzę,
Ludzie marionetki. Porównaj sposób ujęcia tego motywu w wierszu Jana Kochanowskiego O żywocie ludzkim i fragmencie Lalki Bolesława Prusa. 1. Fraszki to wszystko, cokolwiek myślemy, Fraszki to wszystko, cokolwiek czyniemy; Nie masz na świecie żadnej pewnej rzeczy, Próżno tu człowiek ma co mieć na pieczy. Zacność, uroda, moc, pieniądze, sława, Wszystko to minie jako polna trawa; Naśmiawszy się nam i naszym porządkom, Wemkną nas w mieszek, jako czynią łątkom. (Jan Kochanowski, O żywocie ludzkim) (mieszek –
Poezja Jana Kochanowskiego wobec zagadki losu i nieuchronności śmierci. Omów zagadnienie odwołując się do konkretnych utworów. Renesans kojarzy nam się z czasem optymistycznej wiary w siłę człowieka, w którym rzeczywistość jest całkowicie uporządkowana przez prawa rozumu. Jednakże nie wszystkim umysłom tej epoki świat jawił się w tak kolorowych barwach. Przez całe odrodzenie humanistycznej refleksji nad losem człowieka towarzyszy sceptyczne przekonanie o przypadkowości ludzkich wyborów i nieuchronności śmierci. Analiza tematu Twoje zadanie polega na analizie tych mniej optymistycznych
Związek Odprawy posłów greckich Jana Kochanowskiego z tragedią antyczną i problemami Polski XVI wieku. Forma pracy To typowy temat rozprawki – trzeba wykazać (udowodnić), że dzieło Jana Kochanowskiego jest związane zarówno z tragedią antyczną, jak i sytuacją polityczną współczesnej autorowi Odprawy posłów greckich Polski. Schemat takiej pracy wyglądałby mniej więcej tak: teza – w tym dziele znajdziemy powiązania z tragedią antyczną i sytuacją polityczną szesnastowiecznej Polski, argumenty potwierdzające pierwszą część tezy, następnie argumenty potwierdzające jej drugą część,
Powinności obywatelskie w twórczości Jana Kochanowskiego. Komentarz do tematu Temat postaw obywatelskich niekiedy dotyczy całej literatury renesansowej. Wówczas oprócz przedstawionych niżej utworów Jana z Czarnolasu należy w pracy wykorzystać jeszcze na przykład: Żywot człowieka poczciwego Mikołaja Reja, w którym mowa jest o odpowiednim wychowywaniu młodego szlachcica na patriotę, O poprawie Rzeczypospolitej Andrzeja Frycza Modrzewskiego; traktat mówiący wiele o potrzebie patriotyzmu i dbałości o interes ojczyzny, o potrzebie reform, Kazania sejmowe Piotra Skargi, w których mówi autor o ojczyźnie jako o chorej matce,
Przedstaw Fraszki Jana Kochanowskiego jako świadectwo renesansowej świadomości i obyczajowości. To temat, który możesz potraktować dosyć swobodnie, zwłaszcza biorąc pod uwagę wybór tekstów źródłowych. Pamiętaj jednak, aby nie kierował Tobą zupełny przypadek – fraszki, które zamierzasz analizować, powinny stanowić pewną logiczną całość – tak, aby Twój wywód był spójny i konsekwentny. Fraszki Kochanowskiego możesz analizować pod kątem: wątków stoickich i epikurejskich (Do gór i lasów, O żywocie ludzkim), portretu człowieka i zadumy nad jego losem (O
Pieśń świętojańska o Sobótce Jana Kochanowskiego i Pan Tadeusz Adama Mickiewicza – porównaj dwa sposoby realizacji mitu arkadyjskiego. Odwołaj się nie tylko do prezentowanego fragmentu Pana Tadeusza, lecz także do innych znanych Ci urywków tego dzieła. Zastanów się, czy taka kraina może być atrakcyjna dla młodego człowieka z początku XXI wieku? Jan Kochanowski Pieśń świętojańska o Sobótce Panna XII Wsi spokojna, wsi wesoła, Który głos twej chwale zdoła? Kto twe wczasy,kto
Mądrość w poszukiwaniu wartości najważniejszych – analiza i interpretacja porównawcza Trenu IX Jana Kochanowskiego i Szukałem Jana Twardowskiego. Jan Kochanowski Tren IX Kupić by cię, Mądrości, za drogie pieniądze! Która, jeśli prawdziwie mienią, wszytki żądze, Wszytki ludzkie frasunki umiesz wykorzenić, A człowieka tylko nie w anioła odmienić, Który nie wie, co boleść, frasunku nie czuje, Złym pogodom nie podległ, strachom nie hołduje. Ty wszytki rzeczy ludzkie masz za fraszkę sobie, Jednaką myśl, tak w szczęściu,
Ideał „dobrego życia” w twórczości Jana Kochanowskiego i Leopolda Staffa. Omawiając zagadnienie, wykorzystaj analizę i interpretację wierszy Na dom w Czarnolesie Jana Kochanowskiego i Przedśpiew Leopolda Staffa. Jan Kochanowski Na dom w Czarnolesie Panie, to moja praca, a zdarzenie Twoje; Raczyż błogosławieństwo dać do końca swoje! Inszy niechaj pałace marmorowe mają I szczerym złotogłowiem ściany obijają, Ja, Panie, niechaj mieszkam w tym gniaździe ojczystym, A Ty mię zdrowiem opatrz i sumnieniem czystym, Pożywieniem uczciwym, ludzką życzliwością, Obyczajmi znośnymi, nieprzykrą
Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony Polecę precz, poeta, ze dwojej złożony Natury: ani ja już przebywać na ziemi Więcej będę; a więtszy nad zazdrość, ludnemi Miasty wzgardzę. On, w równym szczęściu urodzony, On ja, jako mię zowiesz, wielce ulubiony, Mój Myszkowski, nie umrę ani mię czarnymi Styks niewesoła zamknie odnogami swymi. Już mi skóra chropawa padnie na goleni, Już mi w ptaka białego wierzch się głowy mieni; Po palcach wszędy nowe piórka się
Kryzys światopoglądowy w Trenach Jana Kochanowskiego. Zacznij Żeby mówić o kryzysie myślowym w Trenach, trzeba krótko scharakteryzować światopogląd poety przed napisaniem cyklu żałobnego, czyli przed rokiem 1580. Wcześniejsze poglądy Jana z Czarnolasu odczytujemy w jego licznych pieśniach i fraszkach. Panuje tam nie tylko renesansowa radość życia, ale również nawiązuje się do starożytnych filozofii stoicyzmu i epikureizmu. Stoicyzm zalecał spokój i niewzruszoną postawę wobec przeciwności losu, akceptację zmienności Fortuny („Lecz na szczęście wszelakie/ serce ma być jednakie”). Epikureizm zaś
Motyw sławy poetyckiej zwany jest też motywem exegi monumentum. Od słów „Exegi monumentum aere perenius…” zaczyna bowiem Horacy jedną ze swych pieśni (III), której początek tłumaczymy: Stawiłem sobie pomnik trwalszy niż ze spiży… Cóż to za trwały pomnik? Poezja! Udane dzieło literackie (fraszka, pieśń, oda) to gwarancja sławy i nieśmiertelności. Z tej samej pieśni pochodzi też cytat: „Non omnis moriar… (Nie wszystek umrę)”. I faktycznie nie całkiem umarł rzymski poeta, skoro ponad tysiąc
Koncepcja Boga i człowieka w twórczości Jana Kochanowskiego i Mikołaja Sępa Szarzyńskiego. Żyli w tej samej epoce, ale inaczej postrzegali Boga i człowieka. Jan Kochanowski we fraszkach nawiązywał do popularnej w odrodzeniu koncepcji, że człowiek jest marionetką w rękach Boga, a świat – teatrem. Ten motyw pojawiał się w trzech fraszkach: O żywocie ludzkim (dwa utwory o tym samym tytule) oraz Człowieku Bożym igrzysku. Każdy z nas jest kukiełką („łątką”), która po spektaklu zostanie schowana
