Tag "oświecenie w Polsce"
Hymn do miłości ojczyzny to dość znany i często cytowany utwór, zwłaszcza jego początek. Święta miłości kochanej ojczyzny, Czują cię tylko umysły poczciwe! Dla ciebie zjadłe smakują trucizny. Dla ciebie więzy, pęta niezelżywe. Hymn do miłości ojczyzny powstał w 1774 r. Kreuje nowy, oświeceniowy model patrioty, w pewien sposób ustosunkowując się do nowej sytuacji – początków niewoli, akceptuje „rekwizyty”, których dotąd w liryce patriotycznej nie było, jak choćby „pęta”, „więzy”. Niedługo
Dlaczego Ignacy Krasicki, sam piastujący wysoki urząd kościelny, krytykował zakonników? Związane to było z reformą szkolnictwa i powstawaniem Komisji Edukacji Narodowej. Krasicki to gorący zwolennik reformy oświaty, a przecież ówczesne szkolnictwo związane było z zakonami. Jezuici i pijarzy właśnie reformowali swoje szkoły, istniało już Collegium Nobilium Konarskiego, lecz większość klasztorów pozostawała w starym, sarmackim stanie ducha. A tu przecież trafiała młodzież szlachecka. Stąd też krytykowane ideały oświeceniowe – i dlatego książę biskup wystąpił przeciw zakonom żebraczym. Oczywiście –
Udowodnij, że Monachomachia Ignacego Krasickiego jest poematem heroikomicznym. Dowód naczelny to zasada kompozycji: zderzenie komicznej treści z formą i stylem poematu heroicznego. Treść – wojna mnichów, która wybuchła między zakonami dominikanów i karmelitów, „w mieście, którego nazwiska nie powiem”. Mnisi walczą za pomocą sandałów, pasów, talerzy i szklanek wśród wielkiej wrzawy i rumoru. Godzi zwaśnionych dopiero puchar, co mógł pomieścić wiele trunku, na widok którego wszyscy walczący zakrzyknęli: „zgoda”. Forma wojnę mnichów opisuje poeta stylem
Myszeida to poemat heroikomiczny odwołujący się do legendy o królu Popielu. W utworze współistnieje obok siebie świat ludzki i zwierzęcy, w Kruszwicy rozegra się wielka wojna pomiędzy myszami (z królem Gryzomirem) a kotami (z Mruczysławem na czele). Wszystko przez ludzi. Popiel i jego córka Duchna najpierw hołubili myszki, a potem swe łaski przenieśli na kotki, a myszy wygnano. W dodatku w bitwie poległ ulubieniec Duchny: kotek Filuś, księżniczka zażądała więc zemsty. Finał zna każde polskie dziecko: w końcu wygrały myszy i zeżarły Popiela!
Istota gatunku, jakim jest poemat heroikomiczny, wynika z samej nazwy, jest to poemat „hero – i – komiczny”, czyli takie literackie małżeństwo poematu heroicznego (eposu) i komicznego (o błahej tematyce). Cały sens tego typu utworu opiera się na sprzeczności między patetycznym, wzniosłym stylem narracji, charakterystycznym dla eposu opiewającego wzniosłe czyny, a błahą, komiczną treścią. Inaczej mówiąc, są to „wielkim głosem opisane sprawy komiczne”. Ignacy Krasicki napisał trzy poematy heroikomiczne: Myszeida (wojna kotów z myszami: bohaterski
Omów satyrę Do króla. Jakiego zabiegu użył tu poeta? Satyra Do króla jest satyrą ciekawie skomponowaną. W pierwszej chwili wydaje się, że jest naganą skierowaną do króla Stanisława Augusta. Przyjrzyjmy się jednak, kto ją wypowiada i jakich argumentów używa. Mówi typowy szlachcic – reprezentant antystanisławowskiej orientacji wśród ówczesnego społeczeństwa. Zarzuca królowi, że: pochodzi ze szlachty, a nie z królewskiego, dziedzicznego (choćby obcego) rodu, jest zbyt młody do piastowania urzędu, jest zbyt łagodny, a powinien być okrutny,
Barwne. Opisane kąśliwie, być może chwilami z przesadą, ale trafnie. Pozwalają poznać reprezentantów ówczesnego społeczeństwa polskiego, zwłaszcza typy negatywne, przedstawione jednak z humorem. Kobieta – to „żona modna”. Książę biskup ostro piętnuje tu zgubny kosmopolityzm, snobizm i bezmyślne poddawanie się wymogom mody (Żona modna). Pamiętacie tę damę, z którą ożenił się pan Piotr? Koafiura do nieba, krynolina jak dzwon, w ręku piesek maleńki, przystrzyżony wedle francuskiej mody, na policzku muszka… Wokół dworu
Był to twórca wszechstronny, który walczył piórem o reformy w kraju, o moralność społeczną, wreszcie nie tylko działalnością literacką, lecz także pozycją swojego stanowiska oraz aktywnością w życiu publicznym dał wyraz patriotyzmowi i trosce o kraj. Był wszak książę biskup warmiński – współpracownik króla Stanisława Augusta Poniatowskiego – współzałożycielem Monitora, autorem bajek, satyr, pierwszej nowożytnej powieści, poematów heroikomicznych. Można go nawet nazwać osobowością renesansową. Kilka słów o życiu i osobowości Ignacego Krasickiego Nie chciał zbytnio mieszać się
Oświecenie to doba prób podniesienia poziomu oświaty w Polsce, czasy owe znamionował szereg działań ludzi światłych, którzy widzieli, że niedouczonemu, zaniedbanemu w czasach baroku społeczeństwu konieczna jest nauka – w nowoczesnej formie. Niektóre osiągnięcia w tej dziedzinie stały się wydarzeniem w skali Europy – np. Komisja Edukacji Narodowej. Zbierzmy kolejne głosy w tej sprawie: Pierwszy wielki reformator oświaty to Stanisław Konarski, pijar, który poznał francuski model szkolnictwa. W 1740 r. założył Collegium Nobilium – szkołę dla
Jaka była Rzeczpospolita XVIII wieku? Nadal szlachecka, wciąż pod silnym wpływem dumnej magnaterii, w cieniu zaś trzymająca mieszczan i chłopów, ale wiek XVIII w historii Polski to wiek wielkich zmian i prób reformy kraju. Należy wyróżnić rok 1764 – kiedy to królem został Stanisław August Poniatowski. Ta data stanowi granicę pomiędzy dawniejszą kulturą staropolską a nową formacją kulturalną, której ośrodkiem stał się dwór królewski. Stanisław August Poniatowski – to za jego rządów kraj zniknął z mapy
Ignacy Krasicki napisał trzy poematy heroikomiczne. Pierwszym była Myszeida – poemat o wojnie szczurów i kotów, o akcji rozgrywającej się w Kruszwicy, za czasów króla Popiela. Drugi poemat heroikomiczny Krasickiego Monachomachia, wymierzony w kler, dotknął duchownych tak bardzo, że wybuchł skandal. Autor spotkał się z ostrą krytyką. Mimo że pisał, iż krytykuje postawy, nie konkretnych ludzi, mimo że głosił, iż „prawdziwa cnota krytyk się nie boi” – musiał jakoś usprawiedliwić
Czym charakteryzuje się polski sentymentalizm? Sentymentalizm to drugi główny, obok klasycyzmu, prąd literacki w polskim oświeceniu. Jest to typ poezji lirycznej kładącej nacisk na przeżycia osobiste człowieka – miłosne i erotyczne, religijne, a czasem patriotyczne – źródło wszystkich jego działań. Inne mają być według sentymentalistów źródła twórczości literackiej – są nimi przeżycia wewnętrzne człowieka. Inny cel – poezja powinna wzruszać czytelnika przeżyciami bohaterów wywodzących się spośród prostych ludzi, moda na pasterki i pasterzy, którzy
Oświecenie polskie można podzielić na trzy okresy: Do roku 1764 – czasy władania Sasów: Augusta II i Augusta III Mocnego, w tym wojna sukcesyjna (o panowanie Stanisława Leszczyńskiego). Czasy saskie uważane są za ostatnią fazę baroku – trudne historycznie, prowadzące do osłabienia kraju, upadku kultury i kryzysów politycznych. W tej fazie działał Stanisław Konarski – pierwszy reformator oświaty. 1764 -1795 – od elekcji do abdykacji Stanisława Augusta Poniatowskiego. Faza największych reform, rozkwitu kultury, prób
Klasycyzm To główny i najważniejszy nurt oświecenia. Tworzą go najpotężniejsze umysły epoki, składają się nań największe dzieła tych czasów. Klasycyzm współgra z bieżącym życiem politycznym państwa, twórcy tego nurtu potrafią łączyć filozofię rozumu, naukę o ogólnych prawach dotyczących ludzkości z patriotyzmem. Do klasyków należą: Ignacy Krasicki, Adam Naruszewicz, Julian Ursyn Niemcewicz, Stanisław Trembecki. Tematy klasycyzmu: problematyka moralna (etyczna), sprawy kraju (polityczna), obyczaje (portret społeczeństwa i człowieka). Jak tworzyli klasycy? Praktykowali gatunki wywodzące się z antyku –
Aby odpowiedzieć na to pytanie, najlepiej dokonać przeglądu słynnych jego bajek i zestawić proponowane w nich morały: Szczur i kot – napiętnowanie pychy i zarozumialstwa, Ptaszki w klatce – tęsknota za wolnością, Filozof – „jak trwoga to do Boga” – chwiejność poglądów człowieka, Jagnię i wilcy – prawo siły zwycięża, słabego nic nie chroni, Dewotka – fałsz źle pojętej wiary, Malarze – opłacalność obłudy i pochlebstwa, a nie prawdy i szczerości. A zatem: obłuda, kłamstwo, czcze pochlebstwo, skąpstwo, dewocja
Polityka Sejm Wielki (1788-1792) inaczej Czteroletni – sejm, na którym zawieszono szkodliwą zasadę liberum veto, by móc przeprowadzić potrzebne w kraju reformy. Najważniejszym osiągnięciem Sejmu jest ustalona w roku 1791 Konstytucja 3 maja – pierwszy w Europie nowoczesny dokument porządkujący sprawy państwa. Niestety, po Sejmie Czteroletnim następują targowica i II rozbiór Polski. Insurekcja kościuszkowska (1794) zakończona klęską i trzecim rozbiorem. Odpowiedź Polaków na rozbiór ojczyzny. Polska ginie z map Europy, ale Polacy próbują walczyć o swoją wolność. Legiony
Do pisarzy doby Sejmu Wielkiego, głoszących konieczność reform, zaliczamy twórców ówczesnej publicystyki, czyli: Stanisława Staszica, Hugona Kołłątaja, Franciszka Salezego Jezierskiego. Stanisław Staszic napisał: Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego i Przestrogi dla Polski. Podjął w swoich dziełach szereg istotnych problemów: kwestię wychowania, obieralności królów, pojęcie narodu, demokracji, wolności itp. Oto reformy, jakie propagował: konieczność edukacji obywateli (przywołuje tu słynne zdanie Zamoyskiego: „Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie”), równość obywateli wobec prawa, zniesienie liberum
Troska o losy ojczyzny w polskim oświeceniu To najważniejsza wartość literatury i myśli oświeceniowej. Nic dziwnego – historia tego stulecia także zdominowana jest wysiłkiem reformatorskim patriotów. Przecież to czasy Sejmu Wielkiego i Konstytucji 3 maja. To czasy powstania pod wodzą Kościuszki – pierwszego wielkiego buntu przeciw zaborcom. Niestety – to także kres wolności kraju. A jednak, mimo że działania patriotyczne nie przyniosły zwycięstwa, koniecznie trzeba je znać. . Pisarze polityczni i ich postulaty Stanisław Konarski duchowny
Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki – Ignacy Krasicki Gatunek – pierwsza polska powieść nowożytna. Powieść o dojrzewaniu – podejmuje temat edukacji, ale i dojrzewania do poglądów, postawy życiowej. Element utopii – w wersji Krasickiego – Nipu. Satyra na społeczeństwo polskie i sposób wychowania młodzieży. Postulat życia w zgodzie z naturą. Napisana jest w pierwszej osobie. To jakby autobiografia niejakiego Doświadczyńskiego – szlachcica, który opowiada o swojej młodości, nauce, wojażach po Europie, wreszcie powrocie do kraju. Chowano go raczej z dala od
Ignacy Krasicki w satyrze Świat zepsuty zestawia kontrastowo stare i nowe czasy. Stare jawią się jako wzór cnót, czasy prawych ojców. Nowe znów doskonale, mocno zdefiniowane: ,,zdrożne obyczaje, krnąbrność, nierząd, rozpusta, zbytki gubią kraje”. W pouczeniach odwołuje się do historii, oto Rzym zgubiły nie najazdy wrogów, lecz „zbrodnie, klęsk poprzedniki i upadków posły”. I znów wiek XVIII to wiek upadku moralnego, odejścia od religii, odejścia od natury – po prostu świat zepsuty? Cóż go
