Uzasadnij tezę, że literatura różnych epok uczy rozróżniać dobro od zła, piękno od brzydoty. Zestaw lektur • Biblia • średniowieczna literatura parenetyczna (epos rycerski, żywoty świętych) • William Szekspir – Makbet, Romeo i Julia • Wolter – Kandyd • Adam Mickiewicz – Dziady, cz. II • Juliusz Słowacki – Kordian, Balladyna • Zygmunt Krasiński – Nie-Boska komedia • Bolesław Prus – Lalka • Eliza Orzeszkowa – Nad Niemnem • Stefan Żeromski –
W podanych tekstach wskaż elementy archaizacji i dialektyzacji. Jakie znasz inne typy stylizacji? Stylizacja to zjawisko często występujące w stylu artystycznym. Polega ona na świadomym wprowadzeniu do utworu środków językowych charakterystycznych dla innych odmian języka. Zabieg ten ma określony cel, na przykład wprowadza w realia epoki czy środowiska, jest źródłem humoru, czasem podniosłości. Wyróżniamy różne typy stylizacji: archaizująca (archaizacja), gwarowa (dialektyzacja), środowiskowa – na przykład gwara warszawska w utworach Wiecha czy słownictwo związane z zawodem
„Powieść to zwierciadło, w którym przeglądają się idący gościńcem” – przedstaw realizm jako dominującą tendencję w literaturze drugiej połowy XIX wieku. Naśladowanie rzeczywistości to jedno z podstawowych założeń sztuki czasu pozytywizmu. Obserwować, analizować, nie upiększać, nie fantazjować – powieść lub obraz powinny być, według realistów, wiernym, fotograficznym wręcz odbiciem świata. Warto zastanowić się nad tym, czy realizm był sztuką, czy może tylko (choć zazwyczaj dobrze uprawianym) rzemiosłem. Analiza tematu: Cytowane w temacie wypracowania słynne
Różne sposoby kreacji obrazu śmierci bohatera literackiego i ich funkcje – analiza i interpretacja porównawcza fragmentów Pieśni o Rolandzie i Chłopów Władysława Stanisława Reymonta. Pieśń o Rolandzie Roland czuje, że śmierć jest blisko. Uszami mózg mu się wylewa. Modli się do Boga za swoich parów, aby ich przyjął do nieba; następnie prosi anioła Gabriela za samego siebie. Bierze róg, iżby mu nikt nie robił wyrzutu, i drugą ręką swój miecz zwany Durendalem. Nieco dalej niż
Zaprezentuj utwory literackie, w których można odnaleźć motyw nadziei i wiary w sens pokonywania trudności. Nadzieja – wartość, bez której trudno byłoby człowiekowi żyć. Szczególnie potrzebna w okresie niełatwych doświadczeń osobistych czy historycznych. Z Biblii i mitologii Nadzieja Hioba Bogobojnego Hioba Bóg ciężko doświadczył, bo odebrał mu cały dorobek życia, pozbawił dzieci, a jego samego poraził trądem. Jednak Hiob znosił wszystko z pokorą, bo wierzył, że Bóg ma jakiś cel w tym, iż tak bardzo
Literackie pary kochanków. Omów na wybranych przykładach. Strategie wstępu: Wariant 1 Na przestrzeni wieków mieliśmy do czynienia z rozmaitymi koncepcjami miłości. Nie ma jednego sposobu jej przeżywania. Zmieniały się też formy mówienia i pisania o niej. Inny „wzór” pary kochanków panował w wiekach średnich, inny w romantyzmie, modernizmie, a jeszcze inny dziś. Zmieniają się epoki i konwencje. Czy istnieje jednak jakaś ogólna, uniwersalna i ponadczasowa definicja miłości? Czy miłość jest
Scharakteryzuj powieść jako gatunek literacki. Jak rozwijała się na przestrzeni epok i jakie znasz rodzaje powieści? Sam termin: powieść ustalono w latach 40-tych XIX w., a jest to najważniejszy gatunek epiki. Powieść jest utworem obszernym, pisanym prozą, jej konieczne elementy to: narrator i narracja, akcja, czas, przestrzeń, bohaterowie. W każdej powieści coś, gdzieś się dzieje – jest to świat przedstawiony, narrator może do niego należeć lub nie – może opisywać
Źródła kultury polskiej – co miało wpływ na jej ukształtowanie? Rozważ, wykorzystując wiedzę kulturową i literacką, czy jesteśmy wschodem czy zachodem Europy, a może jeszcze czymś innym? Struktura pracy, zasugerowana przez samo ujęcie tematu, wyglądać może mniej więcej tak: wstęp – próba definicji źródeł polskiej kultury, przegląd historyczny lub tematyczny (mogą być oba) potrzebnych nam argumentów, definicja polskości lub współczesnej kultury polskiej, czyli fakty >> analiza>> synteza Komentarz Temat podejmuje bardzo złożoną
Tematy wokół człowieka Zestaw zagadnień do przemyślenia: Poświęcenie człowieka dla innych ludzi, wzniosłych idei. Przykłady walki ze złem – zwycięstw i porażek. Autorytety – ludzie, którzy czynią dobro, czynnie przeciwdziałają złu. Sprawcy zła. Zbrodniarze historii i współczesności. Obrazy wielkich tragedii – dzieła ludzi. Ich konsekwencje. Kim właściwe jest człowiek: zbrodniarzem czy bohaterem? Czy można zdefiniować naturę ludzką? Uniwersalne wartości etyczne, które powinna pielęgnować ludzkość. Terror, przemoc – przykłady w literaturze i kulturze. Człowiek •
„Każdy ma swoją jedyną melodię istnienia” (Maria Janion). Poszukiwania sensu życia wpisane w świat wybranych bohaterów literackich a Twoje refleksja o istocie egzystencji. Zestaw lektur: W. Szekspir: Hamlet; S. Żeromski: Ludzie bezdomni; J. Słowacki: Kordian; B. Prus: Lalka (Stanisław Wokulski); G. Herling-Grudziński: Wieża Pomysł na pracę Wstęp Bohater jest motorem dzieła literackiego, od jego czynów zależy intensywność akcji, jego decyzje oceniamy, metamorfozę obserwujemy. On działa – nawet gdy nie działa. Znakomita scena z „Kartoteki” Różewicza,
„Świat to jest to, co można opisać, i ten opis może mieć pewną wartość” – twierdził Krzysztof Kieślowski. Rozważania w odniesieniu do współczesnych tekstów kultury. Odnosimy się do cytatu Musimy jakoś podejść do cytatu Kieślowskiego. Zastanówmy się, co można z tym zrobić, do czego słowa słynnego reżysera nas prowokują. „Świat to jest to, co można opisać” – czy rzeczywiście? Niektóre epoki i nurty preferujące bądź mimesis (naśladowanie natury), bądź światopogląd racjonalistyczno-naukowy zgodziłyby się z tą
Zakochana dziewczyna… Porównaj, jak przeżywają miłość bohaterki dwóch powieści: Przedwiośnia Stefana Żeromskiego i Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej. Stefan Żeromski, Przedwiośnie (fragment) Aczkolwiek panna Wandzia nie posiadała jeszcze na swą niepodzielną własność tabliczki mnożenia, zwłaszcza na wyrywki – to jednak zaznała już skutków uderzenia strzał Kupidyna. Skoro tylko ujrzała Cezarego Barykę, została uderzona wyż wzmiankowaną strzałą. Niemy a wstrząsający dreszcz dał jej znać – ten! Gdy zaś Cezary usiadł przy niej i grał na
Zanalizuj i zinterpretuj zamieszczony poniżej fragment Ferdydurke Witolda Gombrowicza. (…) Przeszedłem niedawno Rubikon nieuniknionego trzydziestaka, minąłem kamień milowy, z metryki, z pozorów wyglądałem na człowieka dojrzałego, a jednak nie byłem nim – bo czymże byłem? Trzydziestoletnim graczem w brydża? Pracownikiem przypadkowym i przygodnym, który załatwiał drobne czynności życiowe i miewał terminy? Jakaż była moja sytuacja? Chodziłem po kawiarniach i po barach, spotykałem się z ludźmi zamieniając słowa, czasem nawet myśli, ale sytuacja
Na podstawie przytoczonego fragmentu i znajomości całej lektury scharakteryzuj emocje i postawę Stanisława Wokulskiego jako zakochanego mężczyzny. Odwołując się do całej powieści, określ, czy można go nazwać typowym przedstawicielem epoki. Wokulski przypatrywał się jej cały czas. Zrobiła na nim szczególne wrażenie. Zdawało mu się, że już kiedyś ją widział i że ją dobrze zna. Wpatrywał się lepiej w jej rozmarzone oczy i nie wiadomo skąd przypomniał sobie nieznany spokój syberyjskich pustyń, gdzie bywa niekiedy tak cicho,
Kto czci ojca, zyskuje odpuszczenie grzechów, a kto szanuje matkę, jakby skarby gromadził. (…) Spróbuj prześledzić wątek stosunków między rodzicami i dziećmi, przywołując znane Ci przykłady z ksiąg biblijnych. Propozycje wstępu Zacznij od trafnego przywołania: Jedno z przykazań dekalogu brzmi: „Czcij ojca swego i matkę swoją”. Pozornie więc wszystko powinno wyglądać bardzo prosto – Biblia winna być pełna budujących przykładów posłuszeństwa dzieci rodzicom i miłości rodziców do dzieci. Tak w istocie jest,
Jacy jesteśmy, Polacy? Opracuj wypowiedź, poszukując przykładów w literaturze dwóch, trzech wybranych epok Co jest najważniejsze? To pytanie zadaj sobie, zanim zaczniesz pisać. Masz pokazać, jaki portret Polaków przetrwał w naszej tradycji literackiej. Sam temat sugeruje, żeby odwołać się do tekstów z kilku epok, bo wizerunek ma być wielostronny. Aby sprostać temu wymaganiu, postaraj się wybrać okresy literackie i dzieła, które będą akcentowały różne strony naszej „narodowej natury”. Zaprezentuj epoki, które
Żelazny zestaw lektur Uczy i wychowuje • literatura parenetyczna średniowiecza; • M. Rej: Żywot człowieka poczciwego; • J. Kochanowski: Fraszki, Pieśni; • W. Potocki: Moralia; • I. Krasicki: Satyry, Bajki, Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki; • J.U. Niemcewicz: Powrót posła; • A. Mickiewicz: Pan Tadeusz, Ballady i romanse; • E. Orzeszkowa: Nad Niemnem, Marta; • H. Sienkiewicz: Szkice węglem. Daje świadectwo prawdzie Literatura czasów wojny: • G. Herling-Grudziński: Inny świat; • H. Krall: Zdążyć przed Panem
Dwa obrazy zwyciężonego przez czas Rzymu. Dokonaj analizy porównawczej wierszy Epitafium Rzymowi Mikołaja Sępa Szarzyńskiego i Epitafium Czesława Miłosza. Mikołaj Sęp Szarzyński Epitafium Rzymowi Ty, co Rzym wpośród Rzyma chcąc baczyć, pielgrzymie, A wżdy baczyć nie możesz w samym Rzyma Rzymie, Patrzaj na okrąg murów i w rum obrócone Teatra i kościoły, i słupy stłuczone: To są Rzym. Widzisz, jako miasta tak możnego I trup szczęścia poważność wypuszcza pierwszego. To
Przeczytaj fragment wiersza Jana Twardowskiego Sprawiedliwość. Czy odnajdziesz w nim elementy franciszkanizmu? Sprawiedliwość Gdyby wszyscy mieli po cztery jabłka gdyby wszyscy byli silni jak konie gdyby wszyscy byli jednakowo bezbronni w miłości gdyby każdy miał to samo nikt nikomu nie byłby potrzebny Dziękuję ci że sprawiedliwość Twoja jest nierównością to co mam i to czego nie mam nawet to czego nie mam komu dać zawsze jest komuś potrzebne jest noc żeby
Porównaj, jaki obraz ojca został ukazany w wierszach Tadeusza Różewicza i Zbigniewa Herberta. Zbigniew Herbert Mój Ojciec Mój ojciec bardzo lubił France’a i palił Przedni Macedoński w niebieskich chmurach aromatu smakował uśmiech w wargach wąskich i wtedy w tych odległych czasach gdy pochylony siedział z książką mówiłem: ojciec jest Sindbadem i jest mu z nami czasem gorzko przeto odjeżdżał Na dywanie na czterech wiatrach Po atlasach biegliśmy za nim zatroskani a on się gubił W końcu wracał