Tag "tabele polonistyczne"

ANTYK – TABELA

ANTYK Starożytność to wiele różnych kultur! Kultura babilońska to pismo klinowe, kodeks Hammurabiego, epos o Gilgameszu (ok. 3000 p.n.e.); osiągnięcia w zakresie astronomii, matematyki, medycyny, rachuby czasu. Kultura fenicka to rozwój transportu morskiego i handlu; mianem fenickiego, Grecy bowiem sądzili, że zostało ono stworzone w Fenicji, określamy pierwsze pismo wyłącznie fonetyczne, które jednak w rzeczywistości wynaleziono na obszarze od Syrii na północy po Synaj na południu. Kultura starożytnego Egiptu to pismo

Dziedzictwo epok – Tabela 6 KANONY SZTUKI

Tabela 5.  Kanony sztuki Przegląd okresów historycznoliterackich według ich zawartości ideowej. Oto podstawowe pojęcia: człowiek, Bóg, wartości, wiedza, sztuka w układzie tabelarycznym. Ten zestaw pomoże Ci uporządkować wiedzę przed maturą.     Kanony sztuki ANTYK Oto punkt wyjścia: starożytni ustalają pewne normy – decydują, co jest piękne i właściwe. Wielbią symetrię, harmonię, ład – czy to w konstrukcjach architektury, czy w odwzorowywaniu piękna ludzkiego ciała. Sztuka mimetyczna – to ta, która naśladuje

Dziedzictwo epok – Tabela 1. WARTOŚCI – POSTAWY na przestrzeni epok

Tabela 1  Wartości – postawy Przegląd okresów historycznoliterackich według ich zawartości ideowej. Oto podstawowe pojęcia: człowiek, Bóg, wartości, wiedza, sztuka w układzie tabelarycznym. Ten zestaw pomoże Ci uporządkować wiedzę przed maturą.   Wartości – postawy ANTYK Klasycyzm: w cenie harmonia, symetria, ład, uporządkowanie. Nie tylko w sztuce – wśród ideałów życiowych warto szukać złotego środka, jak Horacy. Inne wartości: wiedza, sprawiedliwość, wiara w przeznaczenie. Epikurejczycy głoszą: żyj w zgodzie z naturą, wśród przyjaciół, unikaj

TABELA 2. Ludzie i dzieła w Polsce

Powtórz materiał literacki metodą pięciu pytań: kto, co, gdzie, kiedy, o czym – napisał. Przegląd literatury polskiej   Najważniejsi twórcy i ich dzieła ŚREDNIOWIECZE Króluje twórczość anonimowa – tak jak w Europie, tak i w Polsce nie wypada przechwalać się talentem. Ale literatura polska dopiero się rodzi, pierwsze całościowe utwory w języku ojczystym zwiemy zabytkami polskiej literatury, a dłuższe teksty (np. kroniki) pisane są po łacinie. Zabytki literatury polskiej Bogurodzica – arcydzieło średniowiecznej literatury. Pierwszy

Tabela „romantycznego świata” w utworach

Tytuł utworu, autor (kraj pochodzenia) Sytuacja Pomysł autora  1. Król Olszyn Johann Wolfgang Goethe (Niemcy)  Ojciec z umierającym dzieckiem pędzą nocą przez las. Ojciec widzi drzewa, gałęzie – syn interpretuje świat inaczej: to król olszyn i jego córki chcą go porwać. Dziecko umiera. Zestawić dwie postawy: racjonalna (ojca) fantastyczna (syna) Obie interpretacje są tu równoprawne, choć fantastyczny świat króla olszyn został powołany wyobraźnią i oczami dziecka w gorączce.  2. Rękawiczka Friedrich Schiller (Niemcy)  Scenka

Zestawienie lektur romantycznych

Cierpienia młodego Wertera – Johann Wolfgang Goethe Temat Co jest ważne?  Co pisać, z czym kojarzyć? Gatunek: powieść w listach Temat Miłość romantyczna, nieakceptowana przez świat, prowadząca do samobójstwa. Bunt i cierpienie wrażliwej jednostki, jaką jest Werter. Weltschmerz (ból świata, choroba wieku) trapiąca młodych epoki. Utwór ukazał się w 1774 roku. Wzbudził ogromne zainteresowanie, wręcz skandal, stał się biblią romantyków – zapoczątkował nową epokę. Goethe ukazał zupełnie nowy rodzaj miłości, nowy

ROMANTYZM – TABELA

ROMANTYZM EUROPA 1798-1848 (1850) 1798 – początek Wielkiej Rewolucji ­Francuskiej 1848 – Wiosna Ludów 1950 – startuje realizm     POLSKA 1818 (1822)-1863 1818 –  początek teoretyczny, rozprawa Kazimierza Brodzińskiego: O klasyczności i romantyczności 1822 – Początek praktyczny – Ballady i romanse Adama Mickiewicza 1863 – powstanie styczniowe. ……………………………………….. Typowe dla Polski pierwszy temat: wolność ojczyzny, spisek, bunt; mesjanizm narodowy – Polska Chrystusem narodów; specjalna konstrukcja bohatera romantycznego ……………………………………………… Ludzie,

Oświecenie w skrócie TABELA

Oświecenie w skrócie OŚWIECENIE – XVIII WIEK Znajdujemy się u progu współczesnego świata. W tym stuleciu miało miejsce kilka kluczowych dla Europy zdarzeń – zarówno w dziedzinie historii, jak i myśli czy nauki. Wówczas ukształtował się współczesny sposób myślenia, powstały potęgi państwowe. Człowiek oświecenia uwierzył we własne siły. Marzy o tym, by zbudować świat szczęścia i rozumu tu i teraz, na ziemi, za życia wierzy w cywilizację, chce używać rozumu,

Powieść TABELA

Sam termin powieść ustalono w latach 40. XIX w. To najważniejszy gatunek epiki. Powieść jest utworem obszernym, pisanym prozą. Jej konieczne elementy to: narrator i narracja, akcja, czas fabularny, przestrzeń, bohaterowie. W każdej powieści coś gdzieś się dzieje – jest to świat przedstawiony, narrator może do niego należeć lub nie – może opisywać wszystko jako postronny obserwator. Z elementami powieści można wyczyniać rozmaite eksperymenty – na nowościach w ustalaniu owych wewnętrznych układów polegał rozwój gatunku.  

Światopogląd Jana Kochanowskiego

Synteza problematyki filozoficznej i moralnej podejmowanej przez Jana Kochanowskiego. Światopogląd Kochanowskiego Fraszki Ufaj Bogu! Bóg jest największym Architektem, Stwórcą, Opiekunem człowieka, Reżyserem istnienia, Budowniczym kosmosu, Artystą i Mistrzem. Obdarował człowieka życiem i wieloma darami ziemi – człowiek więc winien pracować, pielęgnować dzieło Boskie. Używaj życia! Nie odmawiaj sobie przyjemności, chwytaj dzień, baw się i ciesz darami życia, a cierpień unikaj. Pogódź się z losem – bierz to, co przynosi fortuna, bez zbytnich emocji. Przyjmij

Tabela lektur pozytywistycznych

Lalka – Bolesław Prus Temat Co jest ważne?  Co pisać, z czym kojarzyć? Gatunek: powieść dojrzałego realizmu Temat Miłość kupca Wokulskiego do arystokratki Łęckiej.  Portret społeczeństwa polskiego lat 80. XIX wieku. Portret miasta – Warszawy tamtych czasów. Historia – czasy napoleońskie, Wiosna Ludów, powstanie styczniowe. Idealizm – naukowy, polityczny, romantyczny, jego wartość. Wydawana w odcinkach od 1887 do 1889 r. w Kurierze Codziennym, wydanie książkowe – 1890. Czas i miejsce

Tabela gatunków biblijnych

Tabela gatunków antyku Gatunek Cechy gatunku Przykład Późniejsze kontynuacje i ewolucje Saga Biblijny odpowiednik eposu – epicka opowieść opisująca dzieje jednego, na ogół szlachetnego i zasłużonego rodu. Dotyczy życia co najmniej kilku pokoleń, częs­to też na pierwszy plan wysuwają się kwestie funkcji społecznych i zasług poszczególnych jej przedstawicieli. fragmenty Księgi Rodzaju dotyczące historii rodu Abrahama Tomasz Mann Józef i jego bracia, Buddenbrookowie; Gabriel Garcia Márquez Sto lat samotności. Saga apogeum swej świetności przeżywała

Tabela lektur modernistycznych

Dzika kaczka – Henryk Ibsen Temat Co jest ważne?  Co pisać, z czym kojarzyć? Gatunek: dramat symboliczny. Temat Dzieje rodziny Hjalmara Ekdala i Giny, ich córeczki Jadwini, której spokojna egzystencja zbudowana jest na kłamstwie. Jadwinia nie jest córką Hjalmara – z tej nieświadomości chce wyprowadzić Hjalmara jego wierny prawdzie przyjaciel Gregers Werle. To, co miało być oczyszczeniem, doprowadza do tragedii. Sztuka podejmuje temat prawdy – jej prawdziwej czy też względnej wartości.

Tabela lektur renesansowych

Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem – Mikołaj Rej Temat Co jest ważne?  Co pisać, z czym kojarzyć? Gatunek – dialog udramatyzowany Charakterystyka i krytyka XVI-wiecznego społeczeństwa – stosunki społeczne panujące na wsi. Dyskutują przedstawiciele trzech różnych stanów społecznych: kleru (Pleban), szlachty (Pan) i chłopów (Wójt). Wzajemnie wytykają sobie wady, przez co Rej stwarza ciętą satyrę na szlachtę i księży, i wskazuje, że najbardziej pokrzywdzony i uciskany jest chłop. W Krótkiej rozprawie… obserwujemy problematykę polityczną,

Tabela lektur antycznych

Iliada – Homer Temat Co jest ważne?  Co pisać, z czym kojarzyć? Gatunek: Jest pierwszym dziełem epickim. Ustala wzorzec gatunkowy eposu. Iliada znaczy opowieść o Ilionie  (Ilion – Troja). Homer – pierwszy epik, aojda – czyli wędrowny śpiewak; zapewne ślepy. Jego dzieła spisano później.   Opowiada o epizodzie wojny trojańskiej – ostatnim roku, choć wojna trwała 10 lat.  Wywołał ją królewicz trojański Parys – bo pogwałcił prawa gościnności i porwał żonę

Tablica najważniejszych twórców i tematów polskiego renesansu

Tablica twórców polskiego renesansu Mikołaj Rej Ojciec języka polskiego. Pierwszy pisze po polsku. Reprezentuje typ polskiego ziemianina. Dzieła • Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem – słynny dialog krytyczny • Figliki – krótkie utworki humorystyczne • Żywot człowieka poczciwego – wzór życia ziemianina   Założenia • Dwór – Rej wprowadza do literatury polskiej motyw szlacheckiego dworku. • Jak żyć? – opisuje model życia wiejskiego, jaki przystoi szlachcicowi polskiemu.

Nauka o języku – powtórka trudniejszych wiadomości

Komunikacja językowa Funkcje języka (wypowiedzi, tekstu) Funkcje języka: najczęściej pojawiają się informatywna, impresywna (konatywna), ekspresywna (emotywna), poetycka (autoteliczna). Oprócz nich pojawiają się także: Funkcja metajęzykowa – polega na przekazywaniu za pomocą pewnych słów i wyrażeń informacji o samym języku – o jego budowie, działaniu i znaczeniu wchodzących w jego skład wyrazów, np. Wyraz „ktoś” jest zaimkiem. Funkcja fatyczna (od gr. fatis mowa) – polega na nawiązywaniu, podtrzymywaniu, kończeniu kontaktu. Temu

POZYTYWIZM – TABELA

POZYTYWIZM  (1864-1890)  Początek 1864 – klęska powstania styczniowego, pożegnanie ideałów romantyzmu Koniec 1890  – początek Młodej Polski, debiuty poetów młodopolskich, jak: Jan Kasprowicz, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Leopold Staff Epoka – następca wielkiego romantyzmu. Epoka po klęsce powstania styczniowego – czas żałoby narodowej i rozczarowania ideą walki, spisku, buntu. Czas kultu pracy, użyteczności, ponownej wiary w naukę. Czas prozy. Cztery hasła pozytywistów warszawskich praca u podstaw – rozwój szkolnictwa podstawowego, szerzenie oświaty

MODERNIZM – TABELA

MODERNIZM Nazwa Fin de siècle – koniec wieku Modernizm – „nowe” występuje przeciw staremu (modern – nowoczesne) Dekadentyzm – schyłek wieku, poczucie beznadziejności – prąd duchowy końca wieku XIX, który ogarnął rzesze młodych ludzi. Pochodzi z cytatu Paula Valéry’ego: „Jam Cesarstwo u schyłku wielkiego konania” (franc. decadence – schyłek). Neoromantyzm – dziedziczy ideały romantyków Symbolizm – symbol stanie się ważny w literaturze i sztuce Secesja – modny stał się taki

MŁODA POLSKA – TABELA

MŁODA POLSKA – TABELA Ta epoka w Polsce to: czas współtrwania dwu epok historycznoliterackich – już schyłkowego pozytywizmu i rodzącej się Młodej Polski; jeszcze w roku 1890 ukazuje się w wydaniu książkowym największe dzieło polskiego pozytywizmu – Lalka Bolesława Prusa; 1891 – pierwsza seria Poezji Kazimierza Przerwy-Tetmajera – całkowicie młodopolskiego tomu poetyckiego; początek XX wieku – pozytywizm jako prąd wymiera, Młoda Polska panuje jeszcze przez dziesięciolecie; wybuch i zakończenie I