Posts From Zbyszek
Duże miasto, mijający się przechodnie, odjeżdżające pociągi, poobrywane afisze, pomazane mury. Czy w tym codziennym galimatiasie nie zgubiliśmy prawdy o sobie i innych ludziach? Stanisław Barańczak Spójrzmy prawdzie w oczy Spójrzmy prawdzie w oczy: w nieobecne oczy potrąconego przypadkowo przechodnia z podniesionym kołnierzem; w stężałe oczy wzniesione ku tablicy z odjazdami dalekobieżnych pociągów; w krótkowzroczne oczy wpatrzone z bliska w gazetowy petit; w oczy pośpiesznie obmywane rankiem z nieposłusznego snu, pośpiesznie ocierane za dnia z łez nieposłusznych, pośpiesznie zakrywane monetami, bo śmierć także
Wiersze miłosne powstawały od zawsze. Ale dopiero Petrarka stworzył miłosny portret ukochanej kobiety, który później powielało wielu poetów piszących o miłości. Francesco Petrarka Sonet 132 (CXXXII) Jeśli to nie jest miłość – cóż ja czuję? A jeśli miłość – co to jest takiego? Jeśli rzecz dobra – skąd gorycz, co truje? Gdy zła – skąd słodycz cierpienia każdego? Jeśli samochcąc płonę – czemu płaczę? Jeśli wbrew woli – cóż pomoże lament?
Krzysztof Kamil Baczyński Sur le pont d’Avignion Ten wiersz jest żyłką słoneczną na ścianie jak fotografia wszystkich wiosen. Kantyczki deszczu wam przyniosę – wyblakłe nutki w nieba dzwon jak wody wiatrem oddychanie. Tańczą panowie niewidzialni „na moście w Awinion”. Zielone, staroświeckie granie jak anemiczne pączki ciszy. Odetchnij drzewem, to usłyszysz jak promień – naprężony ton, jak na najcieńszej wiatru gamie tańczą liściaste suknie panien „na moście w Awinion”. W drzewach,
Tadeusz Różewicz (1921-2014) poeta, dramatopisarz, prozaik, w czasie okupacji pracował fizycznie, walczył w partyzantce AK w latach 1943-44, współpracował z prasą konspiracyjną. Już pierwszy jego tom poetycki Niepokój (1947) zwrócił uwagę swą odmiennością na tle ówczesnej literatury. Wstrząs przeżyli nie tylko krytycy, ale też wielu poetów, którzy pod wpływem Różewicza zmienili sposób pisania. Zrobił to np. poeta trzech pokoleń – Leopold Staff, widać wyraźnie poruszony tą poezją. Inne ważne wiersze
Dziś jego wiersze zachwycają wielu miłośników poezji, ale w swojej epoce był poetą niedocenionym. Zmarł w przytułku dla bezdomnych – nie wiadomo nawet, gdzie znajduje się jego grób. Cyprian Kamil Norwid (1821-1883) Nie tylko poeta, ale także autor dramatów, utworów prozą, tłumacz oraz… rysownik, malarz, rzeźbiarz (rozpoczął nawet studia malarskie w Warszawie). Bardzo wcześnie stracił rodziców, a że pochodził z podupadłej rodziny szlacheckiej (ojciec zmarł w więzieniu, odsiadując wyrok za długi), ciągle borykał się z problemami finansowymi.
Mistrz neologizmów, autor utworów bardzo poważnych i… tych dla dzieci. Julian Tuwim (1894-1953) Poeta, urodzony w Łodzi i z Łodzią często kojarzony, choć mieszkał także w Warszawie i na emigracji. Znany przede wszystkim z grupy poetyckiej Skamander, jednej z czołowych grup dwudziestolecia międzywojennego. W czasie wojny przebywał na emigracji, w 1946 r. wrócił do kraju. Możemy go więc wiązać z dwoma epokami literackimi: dwudziestoleciem międzywojennym i literaturą powojenną. Był bardzo płodnym twórcą. Pisał utwory o bardzo zróżnicowanym nastroju – wystarczy wspomnieć
Leopold Staff (1878-1957) Tworzył przez… pół wieku – w trzech okresach literackich: Młodej Polsce, 20-leciu między-wojennym i w latach powojennych. Wydał kilkanaście tomów wierszy, uprawiał także dramatopisarstwo. Był wybitnym tłumaczem (z pięciu języków: greckiego, łacińskiego, włoskiego, francuskiego i niemieckiego!) poezji, prozy i tekstów filozoficznych (przetłumaczył m.in. Boską komedię Dantego, Kwiatki świętego Franciszka). Urodził się i wychował we Lwowie (miał tatę cukiernika). Tam też studiował – najpierw prawo (które nie za bardzo go interesowało), potem filozofię
Czesław Miłosz (1911-2004) Poeta, eseista, tłumacz, laureat literackiej Nagrody Nobla (1980 r.). Przed wojną działał w wileńskiej grupie Żagary. Podczas okupacji brał udział w podziemnym życiu kulturalnym. Po 1945 r. był dyplomatą w służbie PRL. W 1951 r. pozostał na emigracji. Od tej pory zakazano w PRL-u druku jego utworów aż do momentu otrzymania Nagrody Nobla przez poetę w 1980 r. Miłosz pracował przede wszystkim jako profesor slawistyki na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley, współpracował też z Kulturą i Instytutem Literackim
Adam Mickiewicz (1798-1855) Jeden z największych poetów polskich. Tworzył w okresie romantyzmu. Debiutował w 1818 r. utworem Zima miejska wydrukowanym w Tygodniku Wileńskim. Natomiast wydanie w 1822 r. w Wilnie tomiku wierszy Ballady i romanse uznaje się za początek nowej epoki. Mickiewicz uznany jest za czołowego polskiego poetę – napisał wiele utworów przepojonych patriotyzmem, wyróżniających się ogromnym talentem poetyckim. Większość życia spędził poza granicami kraju – jako zesłaniec przebywał na Krymie, jako emigrant – we Francji, jako
Dziwne stwory jak Dusiołek, ludzkie pokraki jak Bajdała, niby-śmieszne historyjki, w których ukryte są poważne pytania i problemy dotyczące ludzi, wszechświata i Boga. Bolesław Leśmian (właśc. Lesman) (około 1878*-1937) Poeta, eseista, jeden z najwybitniejszych prozaików polskich XX w. Pochodził ze spolszczonej rodziny żydowskiej (jego kuzynem był Jan Brzechwa). Lata szkolne aż do studenckich Leśmian spędził na Ukrainie (w Kijowie), gdzie ukończył wydział prawa. Około 1901 r. Leśmian przebywał już w Warszawie, w 1903 r. wyruszył w podróż
O poezji Jana Kochanowskiego uczycie się już od podstawówki. Oto jego twórczość w telegraficznym skrócie. Jan Kochanowski (1530-1584) Nazywany Janem z Czarnolasu (gdzie mieszkał wraz z rodziną), ojcem poezji polskiej. Choć przed nim zdarzały się utwory pisane po polsku, dziś z podziwem patrzymy na bogactwo języka i środków poetyckich używanych przez Kochanowskiego, który na długi czas ustanowił wzorce poetyckie naśladowane przez innych artystów. Biografia Urodzony – w Sycynie pod Radomiem w 1530 r. w licznej rodzinie prawnika powiatowego,
Franciszek Karpiński (1741-1825) Ten gruntownie wykształcony człowiek (z tytułem doktora filozofii i nauk wyzwolonych zdobytym na uniwersytecie we Lwowie) mógł zrobić karierę polityczną. Nie pasowało mu jednak salonowe życie – porzucił nawet służbę na dworze księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego. Wolał życie skromnego nauczyciela (czyli w jego czasach guwernera) wpajającego wiedzę dzieciom z magnackich rodów. Poetą został późno – pierwszy tomik wierszy (Zabawki wierszem) wydał w wieku 40 lat. A dlaczego zwano go poetą serca?
Był autorytetem dla wielu osób, nie tylko wierzących. Najbardziej znany cytat z jego twórczości „Spieszmy się kochać ludzi” znają nie tylko wielbiciele poezji. ks. Jan Twardowski (1915-2006) Był poetą, kaznodzieją, urodził się w Warszawie, debiutował w 1935 r. Zaczął polonistyczne studia, które przerwał w czasie wojny, pod wpływem zniszczenia rodzinnego domu rozpoczął naukę w tajnym seminarium duchownym. Jako żołnierz AK walczył w powstaniu warszawskim. Po wojnie dokończył studia polonistyczne i przyjął święcenia kapłańskie. Był zarówno księdzem
Był największym chyba w poezji polskiej piewcą magii nocy, muzyki, Krakowa, Anina i… Mazur. Kochał muzykę, grał na skrzypcach i uwielbiał Bacha. Konstanty Ildefons Gałczyński (1905-1953) Pochodził z warszawskiej rodziny drobnomieszczańskiej, kolejarskiej. W dzieciństwie podczas I wojny światowej był ewakuowany do Rosji, chodził w Moskwie do szkoły. Debiutował w latach 20., należał do grupy literackiej Kwadryga. W 1930 r. ożenił się z Natalią Awałow, mieli córkę Kirę. Mieszkał krótko w Berlinie jako referent kulturalny, w Wilnie, Warszawie i podwarszawskim Aninie.
W historii polskiej literatury zapisał się jako spadkobierca tradycji romantycznej, wierzący w wielką moc poezji. Władysław Broniewski (1897-1962) Żył w burzliwych i trudnych epokach: urodził się pod zaborami, przeżył dwie wojny światowe i dwudziestolecie między nimi, wojnę polsko-bolszewicką i czasy stalinizmu w Polsce, w których okazał się wierny komunistycznemu reżimowi, czego wielu nie może mu darować do dziś. Poeta, kojarzony przede wszystkim z wierszami rewolucyjnymi i patriotycznymi, takimi jak Mazowsze czy Bagnet na broń i socrealistycznymi, takimi jak Słowo o Stalinie. Po
Poeta lingwista, eksperymentator, oryginalny, niemalże nieprzetłumaczalny na inne języki. Co czyniło go tak niezwykłym autorem? Miron Białoszewski (1922-1983) Poeta, prozaik i dramaturg. Twórca prywatnego teatru tzw. Teatru na Tarczyńskiej, potem Teatru Osobnego. Jeden z najważniejszych poetów – debiutantów 1956 r. Jako prozaik dał się poznać dopiero w 1970 r. jako twórca Pamiętnika z powstania warszawskiego. Warszawiak, mocno związany z miastem, w swej prozie opisywał życie w Śródmieściu i „wygnanie” na blokowisko w nowszej części Saskiej Kępy, wizyty w sanatorium w Konstancinie
To talent wielkiej miary, porównywany z talentem Juliusza Słowackiego. Niestety, poecie nie dane było go wykorzystać w pełni, gdyż bardzo młodo zginął. Krzysztof Kamil Baczyński (1921-1944) Poeta, którego biografia jest typowa dla jego pokolenia. Urodzony w rodzinie inteligenckiej w Warszawie, chodził do prestiżowego gimnazjum im. Stefana Batorego, już jako uczeń pisał wiersze. Uczestniczył w tajnych kompletach polonistycznych (tajna polonistyka na UW), ukończył konspiracyjną Szkołę Podchorążych Rezerwy. Jako młody chłopak wziął
Jakie miary stosuje się do poezji? Poezja i matematyka? A jednak. Choć matematyka na najniższym poziomie, bo trzeba tylko dodawać liczby. Najczęściej wystarczy umiejętność rachowania od dwóch do kilkunastu. Zobacz, co można policzyć choćby w takiej krótkiej fraszce: Na nabożną Jeśli nie grzeszysz, jako mi powiadasz, Czego się, miła, tak często spowiadasz? Wynik matematyczny Interpretacja wyniku 2 wersy wiersz dwuwersowy, czyli tzw. dystych 11 sylab w każdym wersie 11-zgłoskowiec 1
Poetom przystoi zwykłe słowa zamieniać na ciąg niecodziennych, czasem udziwnionych skojarzeń. A czytelnicy mają zagadkę, co też pan poeta miał na myśli, używając np. słowa słonecznik. Czy aby na pewno miał na myśli właśnie słonecznik? A może słonecznikiem nazwał słońce? Na czym polega peryfraza? Na zastąpieniu zwykłej, potocznej nazwy przedmiotu, zjawiska, osoby lub pojęcia wielosłownym, rozbudowanym opisem. Słowo, o które chodzi, nie zawsze pojawia się w tekście utworu. Trzeba się go domyślić, co często
Jak najłatwiej znaleźć porównanie? To proste. Szukaj w wierszu wyrazów: jak, jako, jakby, niby, na kształt. W porównaniu poeta używa konstrukcji, że coś jest jak coś albo że ktoś robi coś jak ktoś. Porównania do zwierząt (ptaków, owadów) Urszula w Trenie VI Kochanowskiego porównana jest do pięknie śpiewającego słowika, który przedwcześnie zamilkł Jako więc lichy słowiczekw krzaku zielonym Całą noc prześpiewa gardłkiem swym ucieszonym. Leszek z bajki Przyjaciele Mickiewicza ucieka
