Posts From Zbyszek
Co to jest stylizacja językowa i jakie są podstawowe typy stylizacji (archaizacja, dialektyzacja, kolokwializacja tekstu). Stylizacja językowa Stylizacja to przejmowanie przez pisarza cech językowych danej epoki, danego stylu lub danego pisarza i wprowadzanie ich do swojego tekstu. Pamiętaj, że stylizacja jest w pewnym sensie komentarzem do danej konwencji językowej; może być wyrazem uznania albo próbą ośmieszenia danego stylu. Stylizacja najczęściej obejmuje nie tylko sferę językową, ale także tematykę i postawę wobec świata. Archaizacja (stylizacja
Temat – to, o czym jest mowa w dziele literackim, wydobyte z utworu i uogólnione znaczenie zespołu motywów. Temat jest więc pojęciem szerszym niż motyw; można powiedzieć, że jest to oś, wokół której skupiają się różne elementy dzieła (wydarzenia, losy postaci, opisy przyrody i stanów duszy bohaterów, dialogi, monologi itd.). Możliwe jest co najmniej podwójne rozumienie tego pojęcia. W pierwszej wersji – temat, to po prostu to, na czym przede wszystkim skupia się dane dzieło
Motyw to temat w sensie przekrojowym, uniwersalny i ponadczasowy. Pojawia się w wielu tekstach, różnych epok i dziedzin sztuki. Ewoluuje wraz z historią kultury, w miarę upływu czasu pojawiają się różne możliwości, scenerie i metody jego realizacji – zawsze jednak “sedno rzeczy” będzie dotyczyć tego samego. W kulturze europejskiej każdy motyw kulturowy można zakorzenić w dziełach biblijnych i/lub grecko-rzymskich Można mówić więc o motywie nieszczęśliwej miłości, albo motywie równości wobec
Wątek to linearny, rozwijający się w czasie fragment akcji utworu epickiego lub dramatycznego, dotyczący pojedynczego bohatera lub problemu. Utwór małych rozmiarów (nowela, opowiadanie) może się skupiać na jednym wątku, utwór obszerniejszy (np. powieść) może mieć wiele wątków. W przypadku – dajmy na to – Lalki – mówimy na przykład o wątkach takich jak: miłość Wokulskiego do Izabeli, wspomnienia Rzeckiego, losy spółki do handlu z Rosją itp. Pojawienie się tego pojęcia
To jest pewne – z tekstem – całym lub jego fragmentem – będziesz miał do czynienia. Oto tablica niezbędnych narzędzi do poradzenia sobie z tekstem literackim i na poziomie podstawowym, i rozszerzonym. TABLICA 1. Tekst (fragment lektury dołączony do tematu). 1. Stanowię część większej lektury! 2. Stanowię logiczną całość! 3. Mam swój sens – swoją ideę. 4. Mam trzy ważne elementy. A. Świat przedstawiony: akcja (coś się tu dzieje?) przestrzeń (gdzieś się to
Stanisław Barańczak Południe Słodki lek prawdziwości, smak, co skróci z nami przejście, ten stromy szlak, pionową drogę z nagłego krzyku tuż po urodzeniu w dół; jeszcze nieprzytomny bielą kropli z piersi, nagim potopem światła, smak i znak świata; jakim powrotem – wielokrotny, pierwszy twój – jeszcze się przypomni na dnie, po życiu już, po urojeniu trzeźwiej bezstronny: smak ponownie trochę słodki, lecz bardziej gorzki, jak to z truciznami Wstęp do analizy Wiersz Stanisława
W jaki sposób literatura ukazuje totalitaryzm? Mała apokalipsa Tadeusza Konwickiego jako wynaturzony obraz totalitarnej rzeczywistości Główny bohater wyznaczony przez opozycję do samospalenia (na znak protestu) przed Pałacem Kultury i Nauki im. Józefa Stalina ma podjąć się tej misji nie z własnej woli i bez przekonania. Dostrzega upadek wszystkiego, ale jego ewentualny protest nie jest potwierdzony ideami, w które wierzy. To bierny protest, bierne poddanie się woli innych. Autor celowo przerysowuje wiele fragmentów obrazu Warszawy lat 70.,
Jakie zabiegi pomagają uzyskać obraz świata widzianego w krzywym zwierciadle? Ironia – złośliwość wyrażona nie wprost, zawarta w wypowiedzi pozornie aprobującej. Często polega na udawaniu niewiedzy, naiwności. Odbiorca musi zauważyć sprzeczność między dosłownym znaczeniem wypowiedzi a jej prawdziwym sensem – pomaga mu w tym np. intonacja, mimika czy po prostu inne fragmenty tekstu. Czemu służy użycie ironii? Bywa sposobem wyrażenia szyderstwa, obrony przed agresją czy po prostu dowodem dystansu wobec świata. Chętnie stosowali ją
Na czym polegają eksperymenty twórcze w literaturze? Pytanie o eksperymenty twórcze to w zasadzie pytanie o istotę literatury. Czy ma ona po prostu odtwarzać otaczający świat albo przekazywać wartości moralne? Nie! Kim jest pisarz? Według wielu – kimś niezwykłym, wyrastającym ponad przeciętność. Drugim Stwórcą. Drugim Bogiem. Sztuka słowa ma więc być czymś zaskakującym. Najczęściej za źródło twórczości uznaje się natchnienie – jakąś „iskrę Bożą”, przebłysk geniuszu. Ale nawet gdy odrzuca
Co to znaczy, że literatura była i jest zapisem ludzkiego zmagania się z samym sobą? Główny bohater literatury: człowiek. Główny jej temat: ludzkie losy, zazwyczaj pełne przeszkód, rozterek i problemów. „Ale bojowanie byt nasz podniebny” – pisał o ludzkim życiu Mikołaj Sęp-Szarzyński. Z czym musimy walczyć? Z otaczającym światem. Przecież „człowiek jest trzciną najsłabszą w przyrodzie” (Pascal). Łatwo go zniszczyć, zabić. Czasem musimy walczyć z innymi ludźmi. Najwięcej problemów ma jednak swoje źródło w samym człowieku. Zmagamy się z naszą
Co to znaczy, że literatura była, jest i będzie zapisem norm moralnych? Docere, movere et delectare (uczyć, wzruszać i bawić) – to klasycystyczne założenie wywodzi się jeszcze z antyku. Wielu późniejszych pisarzy powracało do tej zasady, w której na pierwszym planie pojawia się nakaz uczenia czytelników, by umieli wybrać między dobrem a złem. Każdy z nas staje przed takimi wyborami. Są one niełatwe: zło bywa bardziej pociągające, inni starają się wpłynąć na nasze decyzje. Wśród
Na czym polega ta właściwość literatury? Kreowanie nowych światów jest zaprzeczeniem mimetyczności. Antyczna zasada mimesis mówiła o naśladowaniu natury. W utworach respektujących tę zasadę świat jest odbiciem tego, który istnieje realnie. Artystom nie wystarcza jednak odtwarzanie. Jest w nich wielka potrzeba pokonywania ograniczeń, tworzenia czegoś nowego. Stąd literatura kreacyjna – dzieła tego typu nie są zapisem otaczającego świata, ale raczej wyobraźni pisarza. A ta jest przecież nieograniczona… Twórcy budują więc nowe światy zaludnione przez
Okres świąteczny za pasem. To nie tylko znak do przygotowania tradycyjnego karpia, kutii i barszczu oraz ubrania choinki, ale przede wszystkim czas na zakup wspaniałych podarunków dla najbliższych! Zdecydowanie najłatwiej obdarowuje się dzieci. Znalezienie prezentu dla najmłodszych jest obecnie proste, a wybór przeogromny. Milusińskich łatwiej zadowolić niż rodziców. Co najlepiej podarować im pod choinkę w 2017 roku? Oto kilka propozycji prezentów na Boże Narodzenie, które pomogą Ci podjąć właściwą decyzję!
Dokonaj charakterystyki Tartuffe’a (Świętoszek Moliera). Prezentacja wstępna Tartuffe, tytułowy Świętoszek, to przygarnięty przez Orgona żebrak, który w rzeczywistości okazuje się perfidnym oszustem czyhającym na majątek rodziny. Już na wstępie wzbudza ciekawość odbiorcy, zwłaszcza że autor wprowadza go na scenę dopiero w trzecim akcie. Wcześniej prezentuje tę postać jedynie za pośrednictwem opinii innych bohaterów sztuki, które nierzadko sobie przeczą (co innego mówią Orgon i jego matka, zupełnie odmienne sądy prezentują pozostali
Czy zgadzasz się z opinią Małego Księcia o dorosłych? (rozprawka) Co to znaczy „być dorosłym”? Mieć osiemnaście lat? Wypowiadać poważne sądy głosem pełnym wyższości? Nie znosić sprzeciwu, wszystkich pouczać? A może pytać swoje dzieci o stan konta przyjaciół? Mały Książę miał bardzo ciekawe i kontrowersyjne poglądy na otaczający go świat. Podczas swych międzygalaktycznych podróży spotykał wiele przedziwnych postaci i na podstawie obserwacji ich zachowań wyrobił sobie zdanie, opinię, że „Dorośli są
Zwróć uwagę na tematy (takie mogą pojawić się na egzaminie gimnazjalnym) Czy jesteś zwolennikiem przejmowania obyczajów pochodzących z innych krajów? W liście do mieszkańca innego kraju opisz Twój ulubiony polski zwyczaj. Jest taki piękny obyczaj… – napisz opowiadanie. Napisz artykuł do gazety młodzieżowej, w którym przedstawisz ciekawą tradycję obowiązującą w Twojej szkole. Czy młodzież XXI wieku szanuje tradycję? Który z obyczajów najbardziej lubisz? Komentarz do tematów: Temat 1: Kolejna rozprawka. O jakie obyczaje chodzi? Walentynki,
Twoja ocena bohaterów mitu o Dedalu i Ikarze. Teza 1. „Ikar był beznadziejnie bezmyślnym idealistą, który zmarnował zamysł ojca. Dedal leciał nisko, ale przynajmniej doleciał”. Uwaga! Jest to teza kontrowersyjna i mniej popularna od tej, która głosi, że Ikar jest patronem i duszą przewodnią marzycieli, wynalazców i rozmaitych twórczych eksperymentatorów. Niemniej wolno Wam tak myśleć, należy tylko myśl elegancko i dyplomatycznie sformułować – i jako tezę zamieścić we wstępie. Nie
Moje fascynacje literackie. Zaprezentuj dorobek wybranego poety (pisarza) współczesnego i umotywuj swój wybór (szkic krytyczny). „Fascynacja” to mocne słowo. Kiedy zaś fascynacja ma dotyczyć literatury i postaw czytelniczych, to pytanie o nią wprowadzi wielu ludzi w zakłopotanie. Po prostu Życie nasze zdominowane jest przez łatwiejsze formy rozrywki, obraz wypiera słowo, kaseta rywalizuje z książką… A jeśli już obracamy się w świecie książek, to zwraca uwagę skandalizujący bestseller, popularna i reklamowana
Zwróć uwagę na tematy (takie mogą pojawić się na egzaminie) Podróże kształcą. Czy zgadzasz się z tym potocznym stwierdzeniem? „Wszędzie dobrze, ale w domu najlepiej”. Opisz bohatera literackiego lub historycznego, który mógłby podpisać się pod tym przysłowiem. „Twoje serce jest tam, gdzie twój skarb. I musisz ten skarb odnaleźć, aby mogło nabrać prawdziwego sensu wszystko, co do tej pory odnalazłeś na swej drodze”. Rozwiń myśl Paulo Coelho, wyjaśniając, co może być skarbem dla
Naucz się na przykładzie! Przed tobą znany obraz Pietera Bruegela Pejzaż z upadkiem Ikara. Na jego przykładzie prześledźmy, jak powinien wyglądać opis dzieła sztuki. Po pierwsze: tytuł Czy jest oczywisty? Czasami jest dosłownym zatytułowaniem sytuacji przedstawionej na obrazie, czasami jakimś ukrytym symbolem. Jak jest w przypadku obrazu Bruegela Pejzaż z upadkiem Ikara. Zwróć uwagę, że to nie upadek Ikara jest głównym tematem, a pejzaż z jego upadkiem. Niby drobiazg, a jak wiele zmienia. Ma to oczywiście
