Posts From Zbyszek
Tego się naucz! Przede wszystkim – zapamiętaj charakterystyczne cechy tej powieści. Powieść realistyczno-psychologiczna to gatunek charakterystyczny dla twórczości Dostojewskiego. To utwór realistyczny (czyli mający odzwierciedlać świat rzeczywisty, dokładny w opisie i charakterystyce bohaterów, cechujący się prawdopodobieństwem zdarzeń), wzbogacony o następujące elementy: szczegółowy opis psychologiczny postaci, dbałość o oddanie stanów psychicznych bohaterów przez opis ich rozmaitych – często mało zauważalnych lub nielogicznych – reakcji na nie, wielogłosowość (polifonia) narracyjna – głos w powieści oddany jest samym
Tego się naucz! Zadania związane z tą powieścią są konkretne. Trzeba umieć: wytłumaczyć tytuł dzieła – pokazać nie tylko jego dosłowne, ale także przenośne znaczenie, zinterpretować symbole pojawiające się w tej powieści (np. Wenus z Milo, rozdarta sosna), pokazać Ludzi bezdomnych jako powieść modernistyczną, opowiedzieć dzieje Tomasza Judyma oraz ukazać go jako społecznika, buntownika, idealistę, człowieka rozdartego wewnętrznie itd., wskazać elementy etosu chrześcijańskiego w powieści. Metaforyczny tytuł powieści Bezdomni w dosłownym
To oczywiście ogromna wiedza o całej historii literatury. Na maturze musisz umieć patrzeć na historię kultury nie tylko poprzez konkretne teksty i epoki, ale także przekrojowo – właśnie poprzez toposy i motywy. Motyw W znaczeniu, które na poziomie rozszerzonym powinniście znać, motyw to trochę co innego niż to, co zwykle kryje się pod pojęciem motywy literackiego. Mianowicie – przywykliście do tego, by na motywy literackie patrzeć poprzez pryzmat “wielkich tematów”
Tego się naucz! Powinieneś umieć: wskazać elementy powieści tendencyjnej w tym dziele, pokazać Nad Niemnem jako powieść realistyczną, przedstawić i skomentować obecność pamięci o powstaniu styczniowym, ukazać rolę tradycji polskiej w powieści, streścić i skomentować obie sceny (do czego są potrzebne, dlaczego są tak ważne). Tematy, z którymi można powiązać Nad Niemnem • powstanie styczniowe, • patriotyzm, • praca u podstaw, • etos pracy, • miłość, • rodzina, • konflikt dzieci
Tego się naucz! Przygotowując się do zdawania nowej matury, zastanów się, czy umiesz: zinterpretować tytuł utworu (na co najmniej trzy sposoby!); omówić, jak została przedstawiona kwestia żydowska; ukazać Lalkę jako powieść panoramiczną oraz jako powieść realizmu XIX wieku; scharakteryzować poglądy poszczególnych bohaterów na miłość i małżeństwo (ta umiejętność przydała się – i to bardzo – na próbnej maturze); pokazać obecność toposu teatru świata w utworze; scharakteryzować Stanisława Wokulskiego; pokazać jego
Tego się naucz! Przypomnij sobie treść noweli. Pokaż, jak funkcjonuje w niej motyw sokoła; jeśli trzeba – przeczytaj nowelę pt. Sokół Giovanniego Boccaccia (Dekameron). Przeanalizuj narrację. Na przykładzie Kamizelki pokaż nowelę jako typowy gatunek pozytywizmu. Tematy, z którymi można powiązać Kamizelkę miłość bieda, nędzne warunki życia poświęcenie małżeństwo technika narracji Udowodnij, że utwory Katarynka lub Kamizelka Bolesława Prusa to nowele doskonałe. Ulubiony gatunek pozytywizmu – nowela Pozytywiści z reguły –
Tego się naucz! Po przeczytaniu tego dzieła (lub fragmentów w przypadku poziomu podstawowego), powinieneś zastanowić się, czy umiesz: skomentować, jak została ukazana rewolucja w tym dramacie; ukazać poglądy Krasińskiego na temat roli arystokracji w życiu społecznym i duchowym narodu; scharakteryzować krótko historiozofię; pokazać, jak została ukazana rola poezji i poety; porównać ten sposób patrzenia na poezję z innymi dziełami romantyków; zinterpretować scenę finałową; ukazać racje arystokratów i rewolucjonistów; scharakteryzować oba obozy. Ważne! W dramacie możemy wyróżnić dwie
Tego się naucz! Na pewno powinieneś umieć odpowiedzieć na pytania: W jaki sposób i w jakich utworach odbija się biografia poety? Wskazać i skomentować przykłady, określić, w jakim stopniu biografia artysty odpowiada wzorcowej biografii romantycznego poety. Jaka ocena powstania listopadowego wyłania się z wierszy Słowackiego? Jak postrzega Polskę i Polaków, jaka jest jego ocena narodu polskiego? Jaka według niego jest rola poezji i poety? Tematy, z którymi można powiązać wiersze Słowackiego kreacja bohatera romantycznego, poetyckie obraz podróży,
Jan Andrzej Morsztyn Cechy twórczości Jego ulubioną formą był sonet. Jest uważany za najwybitniejszego przedstawiciela poezji dworskiej. Utwory Morsztyna często oparte są na koncepcie – wyrafinowanym, zaskakującym pomyśle. Wiersz ma wywołać u czytelnika podziw dla pomysłowości i kunsztu poety. Jan Andrzej Morsztyn uważany jest także za największego polskiego marinistę – kontynuatora dzieła włoskiego poety Gianbapttisty Mariniego. Stosuje wyrafinowane środki poetyckie, takie jak anafora, pararelizm. Bardzo często tematem jego wierszy jest
Pieśni – filozofia życia Jana Kochanowskiego Zbiór Pieśni Jana Kochanowskiego ukazał się w 1586 roku już po śmierci poety. Składał się on z dwóch, liczących każda po dwadzieścia pięć pieśni ksiąg oraz dołączonej do nich Pieśni świętojańskiej o Sobótce. Utwory Kochanowskiego wydane zostały (w opracowaniu poety) w drukarni Łazarzowej, czyli Januszewskiej. Można pozwolić sobie na stwierdzenie, że w Pieśniach zawarł Kochanowski swój program poetycki i filozoficzny. Utwory zawarte w tomie
Sztuka jest lunetą, przez którą artysta tropi gwiazdy na firmamencie swego ducha: a czy luneta składa się ze słów, z tonów czy z kolorów, to jest mniej ważne niż owe gwiazdy (Jacek Woźniakowski). Na podstawie znanych Ci przykładów pokaż, jak korespondują ze sobą różne dziedziny sztuki. LITERATURA A PLASTYKA Wspólne tematy: powstanie listopadowe w powieściach Józefa Ignacego Kraszewskiego (Dziecię Starego Miasta) i obrazach Artura Grottgera (cykl Warszawa); mit o Ikarze – inspiracja dla malarza Pietera Bruegla
Metafory czy apostrofy pojawiają się nie tylko w poezji – w prozie także. Dlatego należy umieć je znaleźć i odczytać niezależnie od tego, czy zamierza się wybrać na maturze pisemnej analizę wiersza, czy też nie. Pamiętaj przy tym, że funkcja środka stylistycznego zależy od kontekstu, czyli konkretnego tekstu, w którym się on pojawia. 1. Środki językowe wpływające na brzmienie tekstu – dotyczą przede wszystkim poezji. Fonetyczne środki stylistyczne. Dają wrażenie muzyczności, śpiewności, a także
Interpretacja porównawcza dwóch liryków miłosnych: „Do*** Na Alpach w Splügen w 1829” i „Zakochani” Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej. Odwieczny temat miłości był podejmowany przez twórców wszystkich epok. Na przestrzeni wieków wykształciło się wiele poetyckich „języków miłości” – związanych z różnymi konwencjami literackimi. Jak wszystkie odwieczne motywy, także ten przybierał różne formy w zależności od czasu powstania realizującego go utworu, jak i indywidualności utworu. W wypadku wierszy Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej i Mickiewicza interesujące może być jednak nie tylko porównywanie ich pod względem
Skamandryci i ich stosunku do roli poezji – ten temat został opracowany na podstawie wiedzy o epoce i grupach literackich (to ważne!) i wiersza „Do krytyków” Juliana Tuwima. W roku 1918 skończyła się trwająca od czterech lat I wojna światowa. Te okrutne lata zniszczyły bezpowrotnie starą wizję świata i rządzące nim wartości. Wojna przyczyniła się też do niezwykle szybkiego rozwoju cywilizacji technicznej. Zafascynowani nowoczesnością – przejawiającą się w rozpowszechnieniu takich wynalazków, jak kino,
Przeczytaj realizację tematu dotyczącego szarego człowieka. Interpretacja wiersza Bolesława Leśmiana Spotykam go codziennie zwraca uwagę na bardzo istotne problemy i motywy. Bolesław Leśmian to jeden z najsłynniejszych polskich poetów. Jego twórczość przypada na epokę Młodej Polski i, później, dwudziestolecia międzywojennego. Jeżeli chodzi o postawę artysty wobec społeczeństwa, są to epoki niemal przeciwstawne. Twórcy młodopolscy gardzili „filistrami” i „kołtunami” i drwili z nich, wyraźnie widać to w tekstach takich jak „Forpoczty” Wacława
„Nikt się nie może ostać wobec prawdy, ona jest wielką, wieczną tryumfatorką.” Słowa Emila Zoli zdają się napawać optymizmem wszystkich tych, którzy przeczytali Spójrzmy prawdzie w oczy Stanisława Barańczaka. Wydźwięk słów Zoli jest jasny i stanowczy – prawda zawsze wygrywa! Barańczak nie kwestionuje tego stwierdzenia (które zresztą jest co jakiś czas potwierdzane przez historię), pokazuje jednakże jego dodatkowy aspekt. O prawdę należy walczyć. A każda walka pociąga za sobą ofiary. Nawet
Na czym polega społeczne i terytorialne zróżnicowanie polszczyzny? Co to jest dialekt i gwara ludowa oraz środowiskowa i zawodowa? Dialekt ludowy i gwara ludowa Dialekt jest to język jakiegoś regionu, podrzędny w stosunku do języka ogólnego. Nauka o poszczególnych dialektach to dialektologia (gr. dialektos – gwara, logos – słowo, nauka). To dzięki dialektom właśnie mogło dojść do ukształtowania takiego języka ogólnonarodowego, jakim posługujemy się dziś. Wyróżniamy dialekty: Małopolski, który obejmuje gwary: podhalańską, krakowską, kielecką, sandomierską, rzeszowską
Na czym polega językowy savoir-vivre, czyli zna sposoby zwracania się do innych, zasady grzeczności np. w dyskusji, korespondencji. Znajomość zasad posługiwania się językiem jest bardzo ważna. Swoją wypowiedź musimy dostosować do sytuacji (oficjalnej – takiej jak wizyta lekarska, składanie zeznań w sądzie, rozmowa z dostojnikiem kościelnym czy nieoficjalnej – noc w klubie, rozmowa z koleżanką, kłótnia z kolegą) oraz do odbiorcy (tu z kolei bierzemy pod uwagę stopień zażyłości z
Kultura języka Termin kultura pochodzi od łac. cultura (uprawa, kształcenie). To stopień doskonałości w posługiwaniu się danym językiem – w tym wypadku akurat myślimy o języku ojczystym. Aby mówić o kulturze języka, konieczna jest wiedza z zakresu gramatyki, środków stylistycznych, odmian języka. Kultura języka ma wiele wspólnego z kulturą bycia – tam mówimy o zasadach savoir-vivre’u, tu – o zasadach stosowania różnych odmian języka w zależności od sytuacji, pozycji rozmówcy itd. W obu przypadkach to nie tylko wiedza teoretyczna, ale
Podstawowe pojęcia z zakresu poetyki (wersyfikacja, kompozycja, stylistyka, genologia), teorii literatury i historii literatury, np. konwencja literacka, prąd artystyczny, rodzaj i gatunek literacki; temat, wątek, motyw, styl. Wersyfikacja Ten termin ma dwa znaczenia: Po pierwsze – to po prostu budowa wiersza, sposób, w jaki zorganizowana jest jego struktura (układ rymów, rytm, etc.). Po drugie – to nauka o budowie wiersza – gałąź poetyki. To ta część poetyki, która zajmuje się miarą wiersza, jego rytmem, akcentami,
