JAK ODPOWIADAĆ Z POLSKIEGO
Skojarzenie jak najbardziej prawidłowe z prozą amerykańską. Powinien się nam przypomnieć natychmiast słynny Dos Passos i jego powieść USA. Technika symultaniczna w prozie polega na jednoczesnym przedstawianiu kilku miejsc i wydarzeń. Symultanizm. Rzecz polega na tym, by zaprezentować wypadki (akcję) zupełnie od siebie niezależne, rozgrywające się w miejscach od siebie odległych, ale jednocześnie. Na przykład wspomniany Dos Passos “zagląda” okiem kamery do różnych miejsc i postaci miasta, by ukazać, co
Kto we poezji dwudziestolecia eksponował kalectwo i ułomność człowieka? Bolesław Leśmian. Poeta zobrazował w ten sposób „heroiczny humanizm”, prawdziwe człowieczeństwo. Kalectwo, ułomność, cielesność służyły Leśmianowi do zupełnie innej filozofii niż turpistom – zresztą o ile oni czerpali z codzienności, i to jej śmieci, odpadów, rupieci, to Leśmian przecież tworzył poetycki świat baśni, ballady, izolował się od „niskiej” rzeczywistości. Kalectwo stało się ważne w Leśmianowskiej relacji Człowiek – Bóg, bo Leśmian
POP-ART. Kierunek amerykański i angielski – można tak powiedzieć, bo pojawił się jednocześnie w obu krajach w początkach lat 60. naszego wieku. Twórcy tego kierunku pragnęli zlikwidować granicę między sztuką a życiem, i rzeczywiście, wprowadzali w świat sztuki świat konsumpcji, tanią produkcję masową, seks, miasto i nowoczesne życie. W konsekwencji „bohaterami” sztuki stały się wspomniana coca-cola, limuzyny, dolary, puszki i dziewczyny z reklam. POP-ART charakteryzowały: agresywność, popularność, dynamika. Jeśli szukać
Data narodzin tego ruchu w poezji – a potem literaturze, sztuce, teatrze, to lata dwudzieste naszego wieku. Miejsce – Francja. „Ojcem chrzestnym” – czyli tym, który nadał imię nurtowi, był poeta André Breton. (Choć inni twierdzą, że Apollinaire pierwszy użył tego terminu). Breton w poszukiwaniu czegoś nowego wyszedł od zdobyczy psychoanalizy, od „obszarów podświadomości” odkrytych przez Freuda. I właśnie w sferze podświadomości nowość i odrębność odnalazł Breton, głosząc wolną poezję,
Jest to koncepcja jednego z francuskich reformatorów teatru – Antonina Artauda (1896-1948), zwana właśnie teorią teatru okrucieństwa. Chodziło w tym wszystkim o to, by stworzyć teatr nowy, a zburzyć dawny, zrewolucjonizować go całkowicie. I tak Artaud proponuje, by w teatrze wskazywać obraz sił i popędów istniejących w podświadomości człowieka, by prezentować człowieka obnażonego, by odrzucić konwencje cywilizacji, które są sztuczne, kłamliwe. Jaskrawie, ostro demonstrować to, co tkwi w człowieku: skłonność
Nowatorski cykl powieściowy W poszukiwaniu straconego czasu złożony jest z następujących tomów: W stronę Swanna (1913), W cieniu zakwitających dziewcząt, Strona Guermantes, Sodoma i Gomora, Uwięziona, Nie ma Albertyny, Czas odnaleziony (1927). Dzieło to, to zarazem wielkie epitafium prozy dziewiętnastowiecznej, jak i początek nowatorskiej prozy XX w. Główna zmiana w narracji powieściowej, którą zastosował Proust dotyczy osi konstruującej i zespalającej bieg narracji. Otóż nie jest nią chronologiczne następstwo zdarzeń –
Czym wyróżnia się akmeizm na tle nowatorskich prądów i tendencji w literaturze dwudziestolecia? Obroną tradycji, piękna i tendencji klasycyzujących. Futuryzm parł do przodu, odrzucał przeszłość w ogóle. Dadaizm proponował przypadkowe składanki z sylab, abstrakcjonizm deformował kształty rzeczywiste, a nadrealizm poszukiwał materii poetyckiej w sferze nieświadomości, snu, halucynacji. Tymczasem akmeizm, powstały ok. 1912 r., chciał bronić ,,czystego piękna”, zamiast drążyć współczesną problematykę, odwoływał się do literackich tradycji, a nazwę swą wywiódł
Krakowskie stowarzyszenie konserwatystów, skupione wokół Przeglądu Polskiego. Trzon założycielski stanowili: Stanisław Koźmian, Józef Szujski, Stanisław Tarnowski, Ludwik Wodzicki (uczestnicy powstania styczniowego). Od 1869 r. zaczęli wydawać słynną Tekę Stańczyka (w formie fikcyjnych listów politycznych rzekomo pisanych przez Stańczyka wyrażano poglądy konserwatywne). Zaatakowali oni swoich przeciwników (liberałów i demokratów). Według swojego programu konserwatyści odrzucili konspiracyjną metodę walki, a także niepodległościowe ideały, wręcz protestowali przeciw kontynuowaniu tych postaw po powstaniu. Należy natomiast
Nazywano tak grupę trzech poetów – piewców Ukrainy, jej folkloru i urody. Byli to: Antoni Malczewski, Seweryn Goszczyński, Józef Bogdan Zaleski. Antoni Malczewski to postać interesująca, owiana cieniem smutku. Nieszczęśliwie zakochany w mężatce (z którą zresztą podróżował po Europie), miłośnik alpinizmu (zaliczył Mont Blanc), samotnik w Wołyniu, zmarł młodo. Wierzył w teorię Mesmera o możliwościach leczenia magnetyzmem i sądził, że sam posiada takie zdolności – co pchnęło go w skomplikowany
Przedstaw obraz Boga w utworach twórców renesansowych, w Sonetach Mikołaja Sępa Szarzyńskiego i ujęciu późniejszych autorów. Bóg jest wartością niezwykle ważną w hierarchii pisarzy obu epok – choć postrzeganą inaczej. To jakby opozycja harmonii i niepokoju, spokojnego, ufnego humanizmu i humanizmu heroicznego. W liryce Jana Kochanowskiego Bóg jest Stwórcą, Mistrzem, Architektem konstrukcji tak misternej i skomplikowanej jak wszechświat. Struktura taka daje podstawy do zaufania, poczucia bezpieczeństwa, wiary w ład i
Sonet i petrarkizm – gdzie się zrodziły i kiedy? Tak jak Dantemu zawdzięczamy wizję piekła i sceny dantejskie, nowelę Boccaccio – tak Francesco Petrarka rozpropagował w europejskiej literaturze sonet i charakterystyczne ujęcie miłości w poezji. Ale nie wymyślił sonetu – pochodzenie tego gatunku jest średniowieczne, praktykowali je trubadurowie. Petrarka jednak ukonstytuował sonet włoski ostatecznie: znamy go jako utwór złożony z czterech strof. Dwie pierwsze są czterowersowe i mają charakter opisowy.
Autorem jednego z największych dzieł średniowiecza – poematu pt. Wielki testament. Ale także barwną, niezwykłą postacią twórcy-włóczęgi, który przekreślił swoją karierę już w studenckich czasach, poprzez nieodpowiednie towarzystwo, bójki, pijackie awantury – nawet kradzieże. Podobno miał na koncie zabójstwo księdza, podobno skazany był na powieszenie, lecz kary tej uniknął. Z jednej strony był znawcą i bywalcem marginesu Paryża – spędzał noce wśród złodziei i prostytutek, w scenerii knajp i domów
Arkadia jest mityczną krainą szczęśliwości – wiecznej wiosny, prostoty i miłosnych wzruszeń. Obraz takiej Arkadii stworzył Wergiliusz w swojej bukolicznej poezji – w Eklogach. Pierwowzorem krainy była Arkadia na środkowym Peloponezie – obszar biedny, zamieszkały przez pasterzy. W strofach Wergiliusza stała się jednak symbolem odwiecznych marzeń człowieka o mlekiem i miodem płynącej krainie spokoju, w której żyją ludzie w zgodzie z prawami natury. Myśl o Arkadii nie opuściła późniejszych twórców:
Trudno w jednym zdaniu odpowiedzieć na to pytanie, albowiem z bardzo pojemną kategorią mamy do czynienia. Wolterianizm to ogólna nazwa tendencji filozoficznych i politycznych. Ich najbardziej istotną cechą jest krytycyzm, poddanie ponownej weryfikacji niepodważalnych dotychczas autorytetów, monarchii absolutnej i władzy kościoła, walka z obskurantyzmem i przesądami religijnymi. Wolterianizm określa również szczególne wolnomyślicielstwo, odwagę w wypowiadaniu własnych sądów na temat świata i ludzi. Wszak nie kto inny, ale właśnie Wolter stał
Synteza problematyki filozoficznej i moralnej podejmowanej przez Jana Kochanowskiego. Światopogląd Kochanowskiego Fraszki Ufaj Bogu! Bóg jest największym Architektem, Stwórcą, Opiekunem człowieka, Reżyserem istnienia, Budowniczym kosmosu, Artystą i Mistrzem. Obdarował człowieka życiem i wieloma darami ziemi – człowiek więc winien pracować, pielęgnować dzieło Boskie. Używaj życia! Nie odmawiaj sobie przyjemności, chwytaj dzień, baw się i ciesz darami życia, a cierpień unikaj. Pogódź się z losem – bierz to, co przynosi fortuna, bez zbytnich emocji. Przyjmij
Od początków oświecenia, postulując konieczność rozrachunku z sarmatyzmem, ludzie pióra starali się ukazać możliwość powstania nowego typu społeczeństwa. Dlatego mówili o konieczności ukrócenia anarchii szlacheckiej przez zniesienie przywilejów liberum veto i wolnej elekcji, wzmocnienie władzy królewskiej i stworzenie nowoczesnej armii. Te cztery postulaty, wyrażone mniej lub bardziej bezpośrednio, pojawiają się w bardzo wielu utworach literackich. Najwyraźniej zaś formułowane są w publicystyce politycznej. Publicystyka to dział piśmiennictwa, zajmujący się sprawami aktualnymi, niekoniecznie w formie literackiej. Rozkwit publicystyki to
Oświecenie wobec sarmatyzmu. Za ogromnie ważki powód przeczuwanego upadku Rzeczypospolitej uważano szlachecki sarmatyzm, a ściślej – styl życia ukształtowany pod wpływem ideologii sarmatyzmu. Chodzi oczywiście o egoizm i sobiepaństwo szlachty, jej, ugruntowane w XVII wieku, przekonanie o własnej niezwykłości, wynikające z wiary w mit sarmacki wyróżniający szlachtę polską jako grupę wybraną spośród reszty świata. Przekonanie to stało się podstawą stylu życia, który okazał się dla Rzeczypospolitej bardzo niebezpieczny: szlachcic Sarmata uważał, że ma prawo do szczególnych przywilejów,
Sarmatyzm stanowi jedno z najbardziej złożonych pojęć z zakresu dziejów kultury dawnej Polski. Odnosi się go do zespołu zjawisk obyczajowych oraz duchowej i umysłowej kultury rzeczypospolitej szlacheckiej od schyłku szesnastego wieku aż po czasy rozbiorów Polski, a nawet poza nie. Sarmatyzm pojmowany był jako pewien sposób myślenia o polskości i jako ziemiańsko-patriarchalny styl życia charakterystyczny dla średniej, drobnej i zaściankowej szlachty, hołdującej rodzimym wartościom. Ideologia sarmatyzmu oparta była na szeroko dyskutowanej tezie renesansowych kronikarzy historyków Macieja Miechowity
Kostium mitologiczny („Odprawa posłów greckich”) i kostium historyczny („Konrad Wallenrod”) jako dwa sposoby mówienia o Polsce i Polakach. Odprawa posłów greckich Podtekst ukazanych zdarzeń Dramat Jana Kochanowskiego przywołuje zdarzenia z czasów antycznych – ukazuje jeden z epizodów mitu trojańskiego, wielokrotnie wykorzystywany przez literatów i przeróżnie interpretowany. Królewicz trojański Parys porwał Helenę – żonę władcy greckiego Menelaosa. Nic dziwnego, że Grecy żądają, by Helena wróciła do kraju. Prywatna sprawa będzie przyczyną wojny, która zrówna
Do najdawniejszych zabytków języka polskiego możemy zaliczyć nie tylko całe teksty pisane w języku polskim, ale także wszystkie inne wzmianki, słowa czy zdania umieszczane w tekstach pisanych w innych językach, najczęściej po łacinie. Wszystkie teksty, o których mówimy, to rękopisy. Pierwsze słowa Bulla gnieźnieńska z 1136 roku – to jeden z najwcześniejszych i najcenniejszych zabytków języka polskiego. Jest to tak zwana bulla protekcyjna, biorąca w opiekę Stolicy Apostolskiej uposażenia arcybiskupstwa gnieźnieńskiego. Została ona sporządzona przez papieża Innocentego II
