JAK ODPOWIADAĆ Z POLSKIEGO
98. Omów moralistykę i przesłanie wybranych utworów Zbigniewa Herberta. Zacznij: Zbigniew Herbert obok Czesława Miłosza to jeden z największych autorytetów poetyckich. Herbert to poeta-moralista, który głosi wiarę w możliwość (i konieczność) zachowania godności w każdej sytuacji, wartości humanistyczne, honor i postępowanie zgodne z własnym sumieniem). Rozwiń: Odkrywa wartości już zapomniane – poszukuje ich w antyku i w tradycji biblijnej. Próbuje ocalić wartości, które zasługują na ocalenie. Ważne są dla niego imponderabilia – niepodważalne, podstawowe wartości, takie jak honor,
Literatura biograficzna, autobiograficzna Zacznij: (Auto)biografia to podstawowe tworzywo pisarskie w literaturze polskiej XX w. Sporo wątków autobiograficznych zawiera twórczość choćby Tadeusza Konwickiego czy Kazimierza Brandysa. Formy literatury biograficznej to: dziennik (pisany dla samego siebie lub z myślą o publiczności literackiej), pamiętnik, pamiętnik mówiony (np. rozmowa, długi wywiad), alfabet, niby-dziennik (autobiograficzna hybryda). Rozwiń: Dziennik to zbiór notatek, refleksji, zapisków prowadzonych zwykle przez długi czas. Nie jest wynalazkiem XX w., ale dopiero wtedy stał się tak
94. Na czym polega mitologizacja rzeczywistości w prozie Brunona Schulza? Najważniejsze dzieła Schulza (który był także świetnym grafikiem!) to Sklepy cynamonowe (ukazały się w 1933 r. dzięki poparciu Zofii Nałkowskiej) oraz Sanatorium pod Klepsydrą (1937). W obu dziełach mamy do czynienia ze światem jakby odrealnionym, niemal nierzeczywistym. Zwyczajny kalendarz czy miotła urastają tu do rangi przedmiotów-symboli o niezwykłej mocy i znaczeniu, zwyczajne wydarzenia urastają do rangi mitycznego zdarzenia. Również miejsca i czas ukazane są w niecodzienny
1. Która definicja Biblii jest prawdziwa? Biblia to: a) święta księga przedstawiająca historię przymierza Boga z człowiekiem. b) zbiór pism judaistycznych. c) święta księga judaizmu i chrześcijaństwa. d) zbiór mitów i baśni wywodzących się z kultury Bliskiego Wschodu. 2. Co oznacza słowo „testament”? a) dobrą nowinę b) przymierze c) apokalipsę d) wiarę 3. Księga Rodzaju wchodzi w skład: a) Starego Testamentu b) Ksiąg Mądrościowych c) Pięcioksięgu Mojżesza d) Ksiąg Prorockich
Skąd się wzięły? Znikomek i Srebroń, Migoń i Jawrzon, Dżananda lub Śnigrobek? „Idą z mroku, na oślep, spiesznie, kolejno”… Gdzie rzecz się odbywa? „W marzeniu moim. puste na przestrzał komnaty (…) Snu próżnia nagle się zaludnia”’. Kim są? A jak ty je widzisz? Znikomek W cienistym istnień bezładzie Znikomek błąka się skocznie Jedno ma oko błękitne, a drugie – piwne, więc raczej Nie widzi świata tak samo, lecz każdym okiem
Druga połowa lat 70. XIX wieku to czas noweli. Pisarze podejmowali w krótkiej, zwięzłej formie następujące tematy. Problematyka społeczna wsi – obraz nędzy i zaniedbania ludu ukazują: Szkice węglem, Janko Muzykant Sienkiewicza, Antek Prusa. Powstanie styczniowe – jest tematem noweli Gloria victis Orzeszkowej. Problem żydowski – podejmuje Konopnicka w noweli Mendel Gdański. Problem nierówności społecznej – wyzysk robotników, biedę miast, nędzę bezrobotnych ukazują: Powracająca fala, Kamizelka, Katarynka Prusa, Dobra pani, A… b…
Eliza Orzeszkowa, Bolesław Prus, Henryk Sienkiewicz – to główni przedstawiciele prozy polskiego pozytywizmu. Eliza Orzeszkowa Jej miastem pozostało Grodno. Urodziła się w grodzieńskich okolicach. Po nieudanym małżeństwie z Piotrem Orzeszką postanowiła samotnie zamieszkać w Grodnie, tutaj tworzyła i tu zmarła w roku 1910. Była autorytetem w swoim środowisku, zajmowała się działalnością społeczną i oświatową. Dwukrotnie typowano Orzeszkową do Nagrody Nobla, ale jej nie otrzymała. W roku 1905 – uhonorowany nią został Henryk Sienkiewicz. Pogrzeb Elizy Orzeszkowej był wielkim
Pozytywizm nie jest epoką tak wzniosłą jak romantyzm, nie tak uduchowioną, za to bardziej realniejszą i praktyczniejszą. Pozytywizm polski da się jednak lubić, a dzieła pozostawił równie bogate. Rzadko kto czytuje dziś dla własnej przyjemności dramaty romantyczne, a Lalkę lub Trylogię owszem. Jeśli zaś wziąć pod uwagę efektywność pomysłów działań patriotycznych, to romantyczne powstania zakończyły się klęską, a propozycje pozytywistów miały realne szanse urzeczywistnienia. Pozytywiści bowiem głosili: ideę pracy zamiast nierównej walki; ideał
Pozytywizm polski trwał między rokiem 1864 a 1890. Rok 1864 – to data ostatecznego zakończenia i upadku powstania styczniowego. Jest to także data uwłaszczenia chłopów na terenie zaboru rosyjskiego. Oba wydarzenia pociągnęły za sobą narodziny zupełny innej epoki. Po pierwsze klęska kolejnego zrywu niepodległościowego wywołała zniechęcenie wobec romantycznych metod walki, sprowokowała młode pokolenie do poszukiwań nowych, innych sposobów protestu przeciw zaborcom. Po drugie na społeczeństwo spadły represje po powstaniu, powstał nowy
Realizm – to pojęcie ogólne. Funkcjonuje jako nazwa epoki literackiej (II połowa XIX w. – inaczej pozytywizm). Termin stosuje się także do określenia metody twórczej w malarstwie, literaturze, słowem w sztuce europejskiej. Można zatem mianem realizmu określić sposób tworzenia w literaturze i sztuce, który realnie, wiernie odzwierciedla życie codzienne człowieka w jego środowisku. Realizm jest metodą „fotograficzną” – niczego nie odkształca i nie pomija szczegółów. Uwaga! Tendencja ta zapanowała między prądem romantyzmu a naturalizmem końca wieku. Narodziny
Najwybitniejsi twórcy romantyzmu zyskali sobie miano wieszczów. Ich dorobek literacki stał się klasyką literatury polskiej, czyli wzorcem, ciągłym punktem odwołań, stałym źródłem inspiracji. Stało się tak nie tylko ze względu na artyzm dzieł tego okresu. Romantyzm uderzył w nutę narodową w chwili, gdy ojczyzna była w niewoli, postulował walkę, głosił postulaty patriotyczne, przedstawiał wzorce postępowania. Późniejsze pokolenia przywoływały romantyzm w chwilach zagrożenia, wskrzeszały mit poświęcenia życia ojczyźnie, walki nawet wbrew realnym szansom powodzenia. Wszystkie
Walory artystyczne Zemsta, podobnie jak Śluby panieńskie, została napisana wierszem. To ośmiozgłoskowiec trocheiczny (wiersz składający się z ośmiu sylab ze średniówką po czwartej sylabie). W komedii tej zwraca uwagę, podobnie jak w innych sztukach Fredry, obecność mowy potocznej i indywidualizacja języka postaci. Wacław i Klara mówią w patetycznym stylu wczesnej poezji romantycznej, Cześnik używa latynizmów i makaronizmów, Rejent latynizmów. Cześnik stosuje też charakterystyczne porównania z języka myśliwskiego („Rejent siedzi jak
Śluby panieńskie są nazywane komedią intrygi, oznacza to, że pisarz główny akcent kładzie na rozwój wydarzeń. Są również komedią miłości (pierwszym takim utworem były Igraszki trafu i miłości Piotra Marivaux), gdyż uczucie jest centralnym tematem utworu, akcja opowiada o jego narodzinach. Podobnie jak w innych utworach tego typu (w czasach Fredry pisał je Musset) autor koncentruje się na przeszkodach, jakie stają na drodze przyszłych kochanków do szczęścia. Przeszkody te nie
Śluby panieńskie są komedią o narodzinach uczucia. Podtytuł: „magnetyzm serca” to nawiązanie do modnej na przełomie XVIII i XIX wieku, stworzonej przez Franciszka Mesmera teorii magnetyzmu, tj. zdolności oddziaływania na innych za pomocą duchowej siły, fluidu, istniejącego rzekomo w ludzkim ciele (takiej siły użyje właśnie Gucio, by rozkochać w sobie Anielę). Tematem komedii Fredry jest zatem, podobnie jak wielu utworów romantycznych, miłość. Jednakże Fredro ukazuje to uczucie inaczej niż np. Mickiewicz w IV części Dziadów,
Obraz szlachty w Panu Tadeuszu Obraz tej warstwy społecznej jest bardzo zróżnicowany – występują tu przedstawiciele: arystokracji (Hrabia), zamożnego ziemiaństwa (Soplicowie), szlachty sprawującej urzędy (Rejtan, Asesor, Gerwazy), szlachty zaściankowej (zaścianek Dobrzyńskich), której styl życia w niczym nie odbiegał od zwykłego, chłopskiego bytowania, poza tym, że szlachcianki pełły w rękawiczkach. Mimo wad i licznych przywar portret szlachty zawarty w Panu Tadeuszu jest jednak sielankowy.Trudno znaleźć wśród szeregu świetnie zindywidualizowanych osób postać wyraźnie negatywną, antypatyczną lub
Elementy lekkie i komediowe odnajdziemy w: Wątku miłosnym, który oparty jest po trosze na schemacie powieści Waltera Scotta, można by go w sposób ironiczny nazwać „biegiem z przeszkodami do ołtarza”, albowiem bohaterów na drodze do szczęścia bez przerwy spotyka coś, co niweczy ich zamierzenia. Śmieszyć mogą miłosne perypetie młodego Tadeusza, który z przerażeniem odkrywa zbyt grubą warstwę pudru na twarzy sporo starszej od siebie Telimeny i zwraca się ku Zosi, adorowanej z kolei przez Hrabiego.
Jest to oraz arkadyjski, idylliczny, sielankowy. W świecie Soplicowa chciałoby się znaleźć chociaż na chwilę, poczuć magię i czar tego miejsca, odnaleźć urodę litewskiego krajobrazu, doświadczyć uroków życia z taką intensywnością, jak jego mieszkańcy. Jest bowiem Mickiewiczowskie Soplicowo symbolem i oazą polskości oraz ładu ziemiańskiego. W opisie przestrzeni wyraźnie podkreśla narrator rekwizyty o arkadyjskim charakterze – ruczaj, wzgórze, gaj, pola, ich dopełnieniem jest dworek o pobielanych ścianach, którego wnętrze wypełnione jest znakami polskości. Wśród takich
Jakie cechy wskazują, że Pan Tadeusz jest eposem? Epos to utwór, który kreśli panoramiczną wizję społeczeństwa w przełomowym dla niego momencie historycznym. Dzieło Mickiewicza niewątpliwie tę definicję spełnia. Wprawdzie przedstawia tylko społeczność szlachecką, ale pamiętajmy, że w dawnej Polsce jedynie szlachta pretendowała do miana narodu. Obserwujemy formy życia polskiego, które wkrótce ulegną dekompozycji, dlatego też autor próbuje utrwalić w pamięci, ocalić od zapomnienia dawny kształt. Stąd częsty zabieg hiperbolizacji, idealizacji postaci, które w rzeczywistości ze
Charakterystyczne cechy dramatu romantycznego przemieszanie scen realistycznych z fantastycznymi, nieprzeciętny bohater, którego monologi stają się samodzielnymi partiami lirycznymi, w niezależnych opowieściach bohaterów dramat splata się z liryką i epiką, odrzucenie wymogów dramaturgii klasycznej – nierespektowanie trzech jedności, nieprzestrzeganie zasady decorum przez przemieszanie partii tragicznych z komicznymi, otwarta kompozycja. Nowa, forma dramatu służyła romantycznemu postrzeganiu rzeczywistości, historii i człowieka. Odmienność tego spojrzenia na świat wynikała z odrzucenia racjonalizmu. Zobacz: 46. Wymień cechy dramatu romantycznego Udowodnij, że Dziady Adama
Akcja utworu rozgrywa się nad jeziorem otoczonym ciemnym borem Płużyn. Właśnie tutaj dochodzi każdej nocy do niezwykłego spotkania dwóch światów. Przestrzeń cudów, czarów i dziwów przenika w sferę realną, nadając jej wymiar kosmiczny. Nad gładką taflą wody rozgrywa się jakiś szatański spektakl – unoszą się w blasku księżyca senne mary, bucha gęsty dym, słychać wrzaski i bicie dzwonów. Grozę sytuacji potęguje jeszcze ujęcie przestrzeni. Oto rozgwieżdżone niebo odbija się w zwierciadle wody, tworząc efekt zamkniętej
