JAK ODPOWIADAĆ Z POLSKIEGO
Sarmata to szlachcic polski, ziemianin, niechętny obcym wzorcom, pielęgnujący tradycję szlachecką, wiarę katolicką i rycerskie rzemiosło. Rodowód swój wywodzi od legendarnego plemienia Sarmatów, co daje mu powód do dumy a nawet pychy i poczucia wyższości. Portret sarmaty kształtuje literatura baroku, poddaje krytyce lub utrwala jako tradycję – dorobek późniejszych wieków. Jan Chryzostom Pasek – Pamiętniki (autoportret sarmaty: pyszałka i kłótnika, żołnierza i ziemianina) Wacław Potocki – Ogród fraszek, Moralia – krytyka wad sarmackich, takich jak nietolerancja,
Zburzył wiek siedemnasty poczucie ładu i harmonii panującej w kosmosie. Zniknęła wówczas wiara w naukę Arystotelesa, zgodnie z którą ziemia i gwiazdy wypełnione dobrymi duchami tworzyły najpiękniejszą muzykę sfer. Wszechświat stał się otwartą przestrzenią, którą od nowa trzeba było zarówno badać, jak i zdobywać. Taka jak wizja świata jest też poezja baroku. Spotykamy w niej wiele niespodzianek, różnorodności, bogactw. Gdy mówimy o polskiej twórczości lirycznej tego okresu, przywołujemy trzy ważne nazwiska: Jan Andrzej Morsztyn (1620-1693) Daniel Naborowski (1573-1640)
Publicystyka jest działem piśmiennictwa najmniej trwałym i uniwersalnym. Jak każdy typ literatury silnie sprzęgniętej z rytmem dziejących się wypadków przemija wraz z czasem, by ustąpić pola następnym palącym kwestiom. Jest formą wypowiedzi na tematy najbardziej aktualne, ma ambicję poprawiania rzeczywistości, a przynajmniej korygowania jej elementarnych błędów. Próbuje oddziaływać na opinię publiczną, kształtować jej poglądy, dlatego posługuje się metodą perswazji. Wiąże się więc nieodłącznie z impresywną funkcją języka. Komentuje, przedstawia fakty
Ważne informacje: Utwór jest parafrazą ody Do Mecenasa Horacego – tematem jest więc rola i nieśmiertelność poety. Pieśń XXIV zamyka zbiór – można się zatem spodziewać, że będzie swego rodzaju podsumowaniem snutych w całym cyklu rozważań. Cechy kompozycyjne: Utwór składa się z 6 zwrotek, a każda z nich z 4 trzynastozgłoskowych wersów (średniówka po 7. sylabie; 7+6). Rymy parzyste. Utwór przybiera postać mowy zwróconej do słuchaczy: teza (zwrotki 1. i 2.) – poeta nie umrze, tak
Preromantyzm to nazwa określająca zbiór tendencji, jakie pojawiały się w literaturze i sztuce końca XVIII i początku XIX wieku, zapowiadając nadejście romantyzmu. To okres zwiastujący schyłek oświeceniowego światopoglądu i klasycystycznej koncepcji sztuki. Wtedy to pojawi się wiele teoretycznych rozpraw i dzieł literackich odrzucających sztywne reguły klasycystyczne i uznających za główną wartość dzieła jego oryginalność. Rośnie zainteresowanie kulturą ludową, średniowieczem i dziełami Szekspira. Preromantyzm w literaturze oznacza: zwrócenie uwagi na specyfikę języka literackiego, wydobycie jego subiektywno-intuicyjnego charakteru, pojawienie się
Dramat romantyczny to najważniejsza z romantycznych form literackich. Łączy niemal wszystkie rodzaje literackie ze wszystkimi rodzajami sztuki. Przez wielu uważany jest za niesceniczny, gdyż odwołuje się raczej do wyobraźni czytelnika niż oczu widza. Charakteryzuje się: Zerwaniem z klasyczną zasadą trzech jedności: akcja rozgrywa się w wielu przestrzeniach, które przemierzamy, podążając za bohaterem; czas akcji często rozciąga się na przestrzeni kilku lat, podobnie jest z samą akcją, w dramacie mamy do czynienia z wielością wątków, często wcale
Co łączy III część Dziadów z częściami II i IV dramatu? Po pierwsze tytuł, ale to oczywiste. Te – bardzo w końcu różne – części spaja także postać bohatera. Pod koniec II części Dziadów pojawia się Widmo, które nic nie mówi, lecz wciąż patrzy na pasterkę. Być może, to już zapowiedź nieszczęśliwego Gustawa, który w IV części dramatu opowiada Księdzu o swoich cierpieniach miłosnych. Z kolei III część Dziadów rozpoczyna się od przemiany bohatera: „Umarł Gustaw
Jaką postawę prezentuje Giaur – bohater powieści poetyckiej George’a Byrona? Wymień główne cechy postawy bajronicznej. Giaur to bohater tajemniczy i nie do końca odgadniony. Nie znamy jego przeszłości, wiemy natomiast, że zdolny jest do wielkiego, szalonego uczucia. To właśnie miłość uczynił on celem przewodnim swego życia. Kochał ponad wszystko i kpił sobie z konwenansów. Bezgranicznie wierzył, że odwzajemniona miłość Leili jest jedynym sensem jego życia, dlatego po jej śmierci zatraca się w gniewie i pała
Jaką rolę romantycy przypisywali koncepcji artysty? W wypowiedzi powołaj się na wypowiedź Konrada z Wielkiej Improwizacji. W tym lirycznym monologu Konrad określa swoją sytuację jako poeta i wyznacza funkcję poezji. Jest samotny i wyalienowany spośród ludzi. Czuje się niezrozumiany przez innych, ale jego pieśni nie potrzebują odbiorcy – wedle romantycznej koncepcji poezji, jest ona bytem idealnym i jako taki istnieje sama dla siebie, natomiast ujęta w słowa zawsze ulega deformacji i zakłamaniom. Konrad wie, że
Przedstaw różnice między oświeceniowym a romantycznym myśleniem o świecie. Światopogląd oświeceniowy narzędziem poznania świata jest rozum świat jest materialny jest tylko kwestią czasu poznanie wszystkich tajemnic świata świat objaśnia uczony i filozof; człowiek niewykształcony jest niekompetentny do oceny świata Światopogląd romantyczny rozum jest niewystarczający w poznawaniu świata, potrzebne są także, a może przede wszystkim, czucie i wiara świat jest dwoisty, dualistyczny – świat materialny i duchowy Martwe znasz prawdy, nieznane dla ludu,
Powołaj się na Historię filozofii (T. I.) – Władysława Tatarkiewicza, a dowiesz się, że stoicyzm i epikureizm wywodzą się z tej samej tradycji – z myśli Sokratesa. To on pokazał, jak ważne są wątki etyczne w filozofii i własną postawą udowodnił, iż teoretyczne poglądy można wprowadzić w życie. Omawiając to zagadnienie, musisz przedstawić właśnie etykę powyższych szkół. Stoicy i epikurejczycy skoncentrowali się na zagadnieniu cnoty (gr. arete). Zgodnie twierdzili, że
Trzy siostry żyją marzeniami. Zatopione są w innej rzeczywistości, która wydaje im się lepsza i szczęśliwsza niż aktualna. Zgodnie ze światopoglądem, który prezentują, szczęście jest poza nimi, w mitycznej arkadii, w której może kiedyś się znajdą, gdy przeprowadzą się do Moskwy. Pod tym magicznym słowem Moskwa dla każdej kryje się co innego. Olga myśli, że gdyby wyszła za mąż, a nie pracowała ciężko na pensji, byłaby znacznie szczęśliwsza. Masza zakochana
Problematyka i nowatorstwo Sklepów cynamonowych Brunona Schulza. Od czego zacząć Na przykład tak. Sklepy cynamonowe są rodzajem ufantastycznionej autobiografii. Wszystkie fakty z życia twórcy zostały wzbogacone przez jego wyobraźnię, toteż światem Sklepów cynamonowych rządzą nie tyle prawa fizycznej rzeczywistości, ile raczej snu i fantazji. Na dowód – cytat z rozdziału Sklepów…, zatytułowanego Trzynasty miesiąc: „utwór powstał w trzynastym, nadliczbowym i niejako fałszywym miesiącu, na marginesie czasu”. Zrobi wrażenie i przekona
Objaśnij pojęcie paraboli na przykładzie Dżumy Alberta Camusa. Parabola to inaczej znana nam z tekstów biblijnych przypowieść. Parabolą nazywamy narracyjny utwór epicki, jego celem jest przedstawienie historii fikcyjnej, w której zawarta jest jakaś uniwersalna ponadczasowa wykładnia praw moralnych, filozoficznych, religijnych, politycznych lub każdych innych związanych z egzystencją człowieka. Zwykle historia opisywana w paraboli była skonstruowana w sposób schematyczny, bez specjalnej dbałości o realia świata przedstawionego. Tak było w przypadku przypowieści biblijnych. W czasach współczesnych w XX wieku upowszechniła się
Pamiętamy euforię radości i beztroski zrodzoną z odzyskania niepodległości i przypieczętowaną poetyckimi deklaracjami: ,,odrzucam z ramion płaszcz Konrada” (Słonimski), ,,A wiosną niechaj wiosnę, nie Polskę zobaczę” (Lechoń), ,,będę ultimus inter pares” (Tuwim). Futuryści śmieli wyrzucać ,,mumie mickiewiczów”, a Gombrowicz wyszydził w Ferdydurke romantyczną formę. Znajdziemy zresztą w dwudziestoleciu równie silny kult romantycznych postaw. Jednakże jest jeszcze jedna powieść, powieść kontrowersyjna, a podejmująca temat powstania, patriotyzmu i bohatera romantycznego. Chodzi o Leona Kruczkowskiego Kordiana i chama. Fabuła rozgrywa się w dobie powstania listopadowego,
Do 1989 r. powieść była znana tylko w drugim obiegu (cenzura!). Jest utworem politycznym odsłaniającym groteskowość i tragizm życia w totalitarnym państwie. Czas akcji jest niedookreślony („jest rok 197…”), co sugeruje, że byt zniewolonego kraju od lat wygląda identycznie. Fabuła przedstawia ostatni dzień z życia bohatera – pisarza opozycyjnego, który wieczorem, na znak protestu przeciwko przyłączeniu Polski do „wspólnoty radzieckiej”, ma publicznie popełnić samobójstwo – dokonać samospalenia. Nie poznajemy jego
Motyw i temat wsi w utworach polskiej literatury powojennej. Zakończenie II wojny światowej przyniosło ogromne przemiany wsi polskiej, nazywane często mianem awansu. Nie chodzi tu tylko o reformę rolną i zmiany polityczne, chodzi też o kształcenie młodszego pokolenia, które „zmieniało stan” bo stawało się inteligencją i wyjeżdżało do miast, chodzi o nowinki techniczne i cywilizacyjne, które dotarły do wsi i zaczęły zmieniać życie jej mieszkańców. Mówi się o tym szybko,
Dlaczego wiersz Stanisława Grochowiaka Czyści możemy uznać za manifest turpizmu? Nazwa tego nurtu literackiego pochodzi od łacińskiego słowa turpis, turpe – brzydki. Nurt ten zaznaczył się zwłaszcza w liryce i był popularny w Polsce w latach pięćdziesiątych. Samą nazwę wymyślił Julian Przyboś. Charakteryzuje ona prąd poetycki, który wprowadził do liryki motywy brzydoty, kalectwa, choroby i śmierci, a także groteski. Poza tym turpizm eksponuje rzeczy zwyczajne, codzienne, przedmioty codziennego użytku, a człowieka redukuje do wymiaru fizjologicznego. Turpizm nobilituje
Wyjaśnij pojęcia postmodernizm, surrealizm, egzystencjalizm. Postmodernizm – to ruch intelektualny i artystyczny, który rozwijał się od lat sześćdziesiątych XX w. Główne wyznaczniki tego nurtu to: swobodne przekraczanie granic między formami sztuki elitarnej i popularnej, podejmowanie gry ze schematami kultury masowej (kiczem i komunałem – doskonałym przykładem może tu być twórczość amerykańskiego plastyka Andy Warhola, który tematem swoich dzieł czynił np. butelkę po coca-coli albo postać kaczora Donalda), odrzucenie wymogu oryginalności,
Historia Cyda rozgrywa się w średniowiecznej Hiszpanii. Temat także pochodzi z tradycji hiszpańskiej, bo przecież Cyd to hiszpański Roland – wzór rycerza średniowiecznego. Po raz kolejny zatem spotykamy ten model bohatera. Dlaczego tak się spodobał kobietom? Był to rycerz piękny, szlachetny, odważny, silny, a przy tym wrażliwy, serce miał czułe i był zakochany. I Rodrygo ma kłopoty ze swym uczuciem: musi wybrać pomiędzy miłością do Chimeny a honorem. Akcja pędzi jak szalona. Widzowie barokowi śledzą ją
