JAK ODPOWIADAĆ Z POLSKIEGO
Leopolda Staffa – poetę trzech pokoleń – pamiętamy doskonale z Młodej Polski. Wówczas przechodził fazę nietzscheanizmu, dekadentyzmu, postawę franciszkańską i umiłowanie wsi aż po tendencje klasyczne. W dwudziestoleciu międzywojennym miał już ustaloną opinię poety dużego formatu (uznawali go za swojego patrona skamandryci). Tworzy w tym okresie Leopold Staff poezję codzienności, pragnie wydobyć piękno z motywów powszednich i rodzimych. Przyjmuje jako jeden z motywów szarą codzienność miasta, lecz skupia swoją uwagę na temacie wsi, sławi wiejski pejzaż, prace
To było tak… – poeta jak przez lupę obserwuje i relacjonuje proces rozkwitania pąka kwiatu. Rozwija się on w całym uroczysto-radosnym nastroju oczekiwania w ogrodzie: ptakami kwiląc, przy skrzydlatym wietrzyku. Bohater wiersza – mały pączek, gdy już się dokwiecił, upierzył, zakwitł i doznał miłości – struchlał, poczuł „strach istnienia”, a matka – gałązka zadrżała z niepokoju. Poeta – patrząc na to wszystko – zerwał pąk „jak pierworodny owoc z drzewa”. A więc zgrzeszył. Lecz czy miłością, czy zabójstwem?
Wiersze polityczne tworzył Tuwim już w młodzieńczym okresie swojej twórczości. Takie są Rewizja i Pogrzeb prezydenta Narutowicza. Z wielkiego wyboru późniejszych zbiorów istotny wydaje się utwór pt. Do prostego człowieka. Tuwim występuje w nim jako rzecznik poglądów pacyfistycznych, żarliwy wróg wojny demaskujący jej mechanizm – odwieczną prawidłowość, że ideologia i propaganda wojny (sztandary, bohaterstwo) to fałsz i magia dla tłumów – a prawda o wojnie to śmierć jednych, a pieniądz i zysk, który mają z niej inni. Jest to wiersz apel,
Tak zwaną poezję kobiecą reprezentują w dwudziestoleciu międzywojennym przede wszystkim dwie panie, związane, choć nieformalnie, ze Skamandrem. W swej twórczości wykorzystują modernistyczne techniki poetyckie. One dwie nie zrywały z przeszłością. Pamiętniki, stare zdjęcia, biżuteria, kanapowe pieski, futerka, stroje – to podstawowe „rekwizyty” poetyckie Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej. W jej utworach psychika kobiety skupiona jest na miłości – delikatnej, czułej, czasem nieszczęśliwej. Feministką, w dzisiejszym rozumieniu, poetka nie była. Wiele czytelniczek obrusza się zapewne, czytając czterowersowe miniatury (jej ulubiona
Jak to w dramatach Jerzego Szaniawskiego bywa, obserwujemy zdarzenie zawikłane i trudne do oceny. Jesteśmy świadkami takiej oto historii: miasteczko rodzinne kapitana Nuta, o którym wieść niesie, że zginął bohatersko, przygotowuje się do uroczystości na jego cześć. Ma to być uroczystość z wielką pompą – odsłonięcie pomnika bohaterskiego kapitana. Zaangażowani są w to miejscowi dygnitarze, młodzież, rozmaite grupy środowiskowe. Wszyscy dumni są z kapitana Nuta, legenda podawana z ust do ust i rozbudowywana – utrwala się i zatacza coraz
Jerzy Szaniawski to wybitny dramaturg dwudziestolecia międzywojennego, zresztą również epoki powojennej, tworzył bowiem nadal i to nie tylko dramaty, lecz również opowiadania i słuchowiska radiowe. Typ twórczości Szaniawskiego jest zupełnie różny od dramaturgii Witkacego. To dwa skrajnie odmienne światy, przede wszystkim dlatego, że podstawą koncepcji dramaturgii Szaniawskiego jest realizm – mamy tu do czynienia: z wartką, spójną akcją, bohaterami rzeczywistymi, logiką i konsekwencją zdarzeń, chronologią czasu. Każda sztuka to wypadki z życia wzięte – stają
Witkacy prawdopodobnie stworzył ten dramat po to, by pokazać wyższość swojej koncepcji Czystej Formy nad starym dramatem realistycznym. W małym dworku jest przecież parodią dramatu Rittnera W małym domku, dość popularnego w teatralnym repertuarze owych czasów. Witkacy wziął sobie Rittnerowską fabułę i umieścił ją w innym teatralnym świecie – zupełnie niezważającym na reguły realizmu, prawdopodobieństwo, niemożliwości, spójność akcji. Nowatorstwem sceny Witkacego jest fantastyka i groteska – a wszystko to nie
Teoria Czystej Formy jest słynną Witkiewiczowską koncepcją, która odnosi się przede wszystkim do teatru. Teatr Czystej Formy musi uwolnić się od balastu treści, zrzucić z siebie odwieczne dążenie do naśladownictwa życia, czyli piętno iluzjonizmu. „Zbliżenie teatru do życia” i wszelkie naturalistyczne imitacje rzeczywistości na scenie są według Witkacego potwornością. Teatr musi odrodzić się dzięki formie – Czystej Formie, ma być deformacją rzeczywistego świata, bez akcji dramatu w tradycyjnym rozumieniu, bez żadnego wczuwania się
Cezary Baryka – bohater dojrzewający Kiedy go poznajemy, ma lat czternaście. Rozstajemy się z nim, gdy jest dorosły. To bohater tzw. powieści rozwojowej: śledzimy proces kształtowania się jego osobowości na tle wydarzeń i obyczajów określonego czasu. Polak urodzony i wychowany wśród Rosjan w Baku, dorasta w atmosferze miłości do ojczyzny. Matka wciąż wspomina rodzinne Siedlce; ojciec przedstawia mu wyidealizowaną, romantyczną wizję Polski szklanych domów – chce zachęcić go do wyjazdu.
Granica jest powieścią o problematyce społecznej, gdyż podejmuje temat różnicy między poszczególnymi warstwami społecznymi, prezentuje ich charakterystykę. Na obraz środowisk społecznych składają się: Środowisko urzędniczo-mieszczańskie (Elżbieta, Zenon, Kolichowska). Ziemiaństwo w Boleborzy (rodzice Zenona). Wielkie ziemiaństwo (Tczewscy). Biedota – służba, chłopi, świat miejskich suteren. Powyższy przekrój środowisk społecznych autorka charakteryzuje w swojej powieści. Środowisko urzędniczo-mieszczańskie stwarza pozór uczciwości i sprawiedliwości, operuje argumentem „koniecznego zła”, lecz prawdą o nim jest: uzależnienie, egoizm i karierowiczostwo. Ziemiaństwo pokroju ojca Zenona
Streszczenie Granicy mogłoby sugerować, że jest to schematyczny, banalny romans na prowincji. Oto młody inteligent Zenon Ziembiewicz, który ma ożenić się i żeni się z panną Elżbietą Biecką, jednocześnie romansuje z dziewczyną ze wsi – Justyną Bogutówną. Efektem związku jest ciąża, którą Justyna na życzenie Zenona usuwa. Elżbieta, świadoma sytuacji, pomaga dziewczynie finansowo. Zenon robi karierę, jednak – mimo wyznawanych w młodości ideałów – jako prezydent miasta rozkazuje strzelać do demonstrujących robotników. Z kolei Justyna
Stefan Żeromski wśród partii opisowych powieści zamieścił także opis przedwiośnia – szarości i nędzy tej pory roku, która skupia zimowe pozostałości, jest chłodna i brzydka, lecz zapowiada wiosnę – najpiękniejszą i najbardziej żywotną z pór roku. Tytuł powieści brzmi: Przedwiośnie. Domyślamy się zatem, że słowo to jest symbolem, posiada ukrytą wartość znaczeniową. I tak jest – jest to sfera zagadnień politycznych. Oto pisarz ogląda sytuację wyzwolonej ojczyzny i jest rozczarowany jej nieprawidłowościami, krytykuje zaobserwowane wady. Lecz
Jest to powieść słynna i wielce ceniona, choć nie ma zwartej, jednolitej fabuły. Jej treść to kilka epizodów z życia pisarza-pilota, luźno powiązane opowieści o przygodach samego twórcy, jego przyjaciół i napotkanych ludzi. Jej przesłanie tkwi głównie w filozoficznej warstwie utworu, refleksji rozbudowanej dzięki opisywanym wydarzeniom. Twórczość Saint-Exupéry’ego jest nierozerwalnie związana z jego biografią, był on bowiem zawodowym lotnikiem, latał w czasach, gdy samoloty były jeszcze nowością, a katastrofy zdarzały się często, przecierał szlaki nad Saharą, Andami, Atlantykiem.
Głośna powieść Remarque’a jest opisem I wojny światowej, relacją z pierwszej ręki, wypowiedzianą przez Niemca – Paula Bäumera, który wraz z kolegami z klasy wyrusza na wojnę. Czytelnikiem wstrząsa postępująca animalizacja żołnierzy, drastyczne opisy szpitali i pobojowisk, cierpienia i śmierci. Opisy są konkretne i nie oszczędzają czytelnika, „ludzie wojny” wspólnie załatwiają sprawy fizjologiczne, „targują się” o buty kolegi, który jest konający, są nieczuli na śmierć, odrąbane członki ciała, wgniecione w ziemię trupy lub zawieszone na drzewach, wyrzucone z ubrań zwłoki
Proces Kafki to powieść-parabola (przypowieść). Jest to taki typ powieści, w której wydarzenia i postacie odgrywają rolę drugorzędną – są przykładami uniwersalnych prawideł ludzkiej egzystencji. I tak, aby znaleźć właściwą interpretację, należy przejść od bezpośredniego znaczenia dziejów Józefa K. do sensu jego losów jako reprezentanta ludzkości. Zestawmy cechy powieści: Akcja – rozgrywa się w umownej scenerii poza czasem i historią, czyli w uniwersalnej czasoprzestrzeni. Narracja – obiektywna, bez komentarzy i wskazówek. Autor wytwarza męczącą atmosferę, nastrój snu
Jak scharakteryzujesz stosunek twórców dwudziestolecia międzywojennego do tradycji romantycznej? Odbiór romantyzmu w dwudziestoleciu nie jest jednolity i przechodzi różne fazy – od buntu i krytyki po sentyment i uznanie. Poezja Początek epoki wolnej Polski – to bunt w poezji przeciw romantycznym konwencjom i idei walki o niepodległość. Antoni Słonimski pisze: odrzucam z ramion płaszcz Konrada Jan Lechoń – a wiosną niechaj wiosnę, nie Polskę zobaczę… Julian Tuwim prezentuje wiosnę w skandalicznym, „antyromantycznym” ujęciu (Wiosna). W imprezach „Pod Picadorem” młodzi poeci „zwalają
Awangarda w prozie zarysowała się wyraźnie w twórczości Witolda Gombrowicza i Brunona Schulza. Ferdydurke Gombrowicza ma wiele cech nouveau roman. Awangardowość, czyli nowoczesność, zupełna wynalazczość wyraża się tu nie tylko w przemianie struktury gatunku, lecz także w języku postaci i narratora i w demaskatorskiej, odważnej problematyce powieści. Bruno Schulz w Sklepach cynamonowych prezentuje nowatorski ekspresjonizm, pełną symboli prozę liryczną, której odczytanie wymaga, sięgnięcia po psychoanalizę Freuda i Junga. Dramat awangardowy to domena Stanisława Ignacego Witkiewicza. Innowacje i rewolucyjne postulaty dotyczące
Przywołajmy trzy podstawowe tytuły dzieł tego autora, aby udowodnić, że oprócz swego bezpośredniego znaczenia mają wartość symboliczną. Symboliczne znaczenie tytułów powieści Żeromskiego Syzyfowe prace – bezpośredni rodowód tytułu pochodzi z mitologii greckiej, dokładnie z mitu o Syzyfie, który to został skazany na ciągłe wtaczanie głazu na szczyt góry, a gdy już osiągał cel… głaz spadał znów na dół. A zatem przenośnie syzyfowe prace – to działania jałowe, które się nigdy nie powiodą. Lecz w ujęciu Żeromskiego
Literatura jest dziedziną, która odzwierciedla społeczno-polityczne zmartwienia społeczeństw – szczególnie podatnym na to gatunkiem jest powieść. Podział społeczeństwa Polski międzywojnia, socjalno-bytowa sytuacja różnych warstw znalazła miejsce w prozie tego okresu. Najbardziej wymowną w tym względzie jest powieść Granica Zofii Nałkowskiej. Przecież granica umieszczona w tytule to przede wszystkim granica między warstwami biedoty a inteligencji, najbardziej plastyczny obraz tych podziałów to kamienica Kolichowskiej – przekrojona na pół dzieli dwa światy – nędzarzy i ludzi bogatych –
Otóż poezja wcale nie w mniejszym stopniu niż proza reagowała na sytuację polityczno-społeczną młodego kraju. Początek wydawał się beztroski – manifesty młodych kazały „zrzucić z ramion płaszcz Konrada” – czyli zaprzestać tematów narodowych, bo ojczyzna jest już wolna, są więc zbędne nawoływania do walki. Lecz już w tym – wstępnym okresie Julian Tuwim pisze wiersz Pogrzeb prezydenta Narutowicza, który jest pełną emocji reakcją na zamach i zamordowanie pierwszego prezydenta niepodległej Polski. To dopiero
