Romantyzm Informacje wstępne i synteza
Jaki obraz miłości odnajdziemy w literaturze romantycznej? Miłość jest dla romantyków najważniejszym doświadczeniem egzystencjalnym. Źródłem szczęścia i cierpienia jednocześnie. W związku z tym była w romantyzmie jednym z uprzywilejowanych tematów literackich. Romantyzm programowo oddzielał miłość od tradycyjnie przypisywanych jej atrybutów szczęścia, jak np.: udane życie rodzinne, wspólne wychowanie dzieci czy namiętność i erotyczna satysfakcja. Miłość romantyczna, której wizerunek napotkamy w literaturze, jest: szalona – nie liczy się z realiami i zdrowym rozsądkiem; nieszczęśliwa – prowadzi do
Jest niezaprzeczalnym faktem, że w polskiej literaturze epoki romantyzmu poezja zwyciężyła nad realistyczną powieścią obyczajową i realizmem obyczajowym w ogóle, ale nie możemy zapominać, że dorobek tego okresu nie jest jednolity w swoim charakterze, choćby ze względu na indywidualność i odmienność twórców. Widać to wyraźnie, gdy porównamy tylko dzieła wielkich romantycznych poetów – Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Zygmunta Krasińskiego i Cypriana Kamila Norwida, a różnorodność artystycznych koncepcji okaże się jeszcze większa, kiedy przywołamy komediopisarza Aleksandra Fredrę, również
Jakie motywy tematyczne najczęściej podejmowali twórcy polskiego romantyzmu? Literatura romantyzmu wciąż krąży wokół kilku centralnych zagadnień uprzywilejowanych przez romantyków, bo ogarniających ówczesną filozofię, życie polityczne, a nawet życie prywatne twórców. Są to: Miłość romantyczna – jest osią konstruującą dzieje bohatera romantycznego, prywatnym wątkiem postaci w utworze, jest także głosem krytyki w sprawie istniejącego porządku społecznego i obyczajowego. Jest to miłość tragiczna, nieszczęśliwa, prowadząca do obłędu i samobójstwa. Stanowi też odbicie w literaturze osobistych losów twórców. Jest
Wieki średnie odżyły w dobie romantyzmu. „Przeskakując” kilka wieków wstecz, romantycy upodobali sobie tę epokę. Sentyment do średniowiecza ujawnił się w romantyzmie w kilku formach: Nawiązanie treścią do epoki średniowiecza. Akcja wielu utworów rozgrywa się właśnie w tej dobie, przypomnijmy Grażynę, Konrada Wallenroda Adama Mickiewicza. Mit rycerza, który przejęli, uznali i propagowali romantycy, pochodzi prosto z wieków średnich. To średniowiecze ukształtowało ideał rycerza o nieskazitelnej reputacji, człowieka honoru, do krwi ostatniej walczącego o słuszną sprawę, odważnego i zdolnego do
Najogólniej mówiąc, szekspiryzm to szereg nawiązań literatury romantycznej do twórczości angielskiego twórcy Williama Szekspira. Romantycy bowiem „wskrzesili” świat szekspirowski i to nie tylko w postaci podobnych tematów, lecz także w podobieństwie metody twórczej. O szekspiryzmie literatury romantycznej świadczą następujące fakty: Romantycy przywołują motywy szekspirowskie w treści swoich utworów: Tragiczna miłość Romea i Julii odradza się w perypetiach bohaterów romantycznych, np. Gustawa, do niej nawiązuje też Cyprian Kamil Norwid w pięknym wierszu pt. W Weronie. Monolog Hamleta – właśnie słynne
Jest pewną prawidłowością fakt, że gdy czasy są poetyckie, powieść pozostaje w cieniu, a gdy proza dominuje – to z kolei czasy są „niepoetyckie”. W romantyzmie prym wiodą poezja i dramat. Nie znaczy to jednak, że powieści nie pisano wówczas w ogóle. Pisano i czytano, modne były wzory powieści Waltera Scotta, Anatola Sterne’a (powieść sentymentalna), Stendhala, Balzaca, Dickensa. Wśród polskich powieściopisarzy romantyzmu należy wymienić następujące nazwiska: Fryderyk Skarbek – Pan Starosta, Józef Korzeniowski (realista, nie należy mylić
Romantyczni twórcy piszą przede wszystkim o poecie i poezji, można się jednak pokusić o uogólnienie. Niezwykłość sztuki podkreślają już filozofowie epoki: Friedrich Wilhelm Schelling: Twórca w sposób naturalny wyraża i objawia boskość, nic o tym nie wiedząc, Sztuka rodzi się tylko z najwyższego poruszenia najintymniejszych mocy duszy, Friedrich Schlegel: Istotą działania jest wolność, a działania twórczego przede wszystkim, Nie może jej (poezji) wyczerpać żadna teoria (…). Jedynie ona jest nieskończona (…) i za swe pierwotne prawo uznaje to, że
Polska nie istniała jako samodzielne państwo. Królestwo Polskie z carem Aleksandrem jako władcą było zaledwie namiastką ojczyzny, początkowy względny liberalizm ustępował stopniowo miejsca uciskowi. Świeże były jeszcze w pamięci nadzieje związane z Napoleonem i bolesne rozczarowanie po jego klęsce. Wyrosło młode pokolenie – pełne nienawiści do zaborcy i chęci do walki. Ideologia romantyzmu znalazła tu podatny grunt ponieważ: podkreślała siłę wiary i uczucia, przypisywała wielkie możliwości jednostce, głosiła możliwości irracjonalne. sprzyjała także tajnym związkom, atmosferze spisku
Lord George Byron już za życia był postacią kontrowersyjną. Otoczony aurą skandalu, oskarżany o korsarstwo, kazirodztwo, spiskowanie, stał się mitem tamtych czasów. Buntownicza postawa wobec świata, typ bohatera i typ twórczości zyskały miano bajronizmu, który stał się czymś więcej niż modą, stał się wzorcem osobowym i twórczym. Wpływ Byrona na literaturę polską był ogromny. Adam Mickiewicz tłumaczył – podkreślając niepodległościowe idee utworu. Fascynowały czytelników podróże Childe Harolda i dzieje Korsarza. Dorobek twórczy Byrona tak
Temat poezji i poety istnieje w literaturze od starożytności, wspomnijmy choćby Horacego i motyw exegi monumentum, nadzieję nieśmiertelności, jaką daje poezja. Liczni twórcy pragnęli ją zdefiniować i określić jej cele: Czy poezja jest darem Boga, czy pięknem, czy też powinna być po prostu użyteczna? Czy poeta podobny jest do ptaka-samotnika, czy jest zwykłym rzemieślnikiem poezji? Każda epoka ma własne wypowiedzi w tej kwestii, lecz nigdy chyba temat ten nie stał się tak ważny jak w epoce
Idee romantyzmu dotarły do Polski z opóźnieniem, jego umowny początek to 1822 rok – wydanie Ballad i romansów Adama Mickiewicza – ale w niedługim czasie zdominowały literaturę polską, a wybitne osiągnięcia polskich twórców wzbogaciły dorobek romantyzmu europejskiego. Romantyzm polski przypadł na szczególny okres w historii narodu. W Polsce kryzys wartości oświeceniowych zbiegł się z utratą niepodległości. Klęska Napoleona, którego uznawano za ostatnią szansę odzyskania wolności, pogrzebała nadzieje Polaków na niepodległość. Dawni żołnierze Kościuszki i Napoleona, uznając swoją bezradność,
O co spierali się klasycy z romantykami? Przedmiotem sporu była koncepcja polskiej kultury, a w szczególności literatury. Była to polemika między zwolennikami klasycyzmu – do tej grupy należało starsze pokolenie uczonych i literatów: Jan Śniadecki, Kajetan Koźmian, Ludwik Osiński, Franciszek Dmochowski, a przedstawicielami młodego pokolenia: Kazimierz Brodziński, Maurycy Mochnacki, Adam Mickiewicz. Współczesny psycholog nazwałby pewnie całą sprawę awanturą zastępczą. Za zaciekłą dysputą na temat kategorii estetycznych krył się polityczny spór pokoleń o stosunek do
Miłość Miłość to wielki romantyczny temat, i to ogólnoeuropejski – nie tylko polski. Wszystko zaczęło się od Cierpień młodego Wertera Goethego. Jego bohater: wrażliwy, nieszczęśliwie zakochany, wreszcie samobójca – stał się wzorem dla większości poetów i kochanków. Byronowski Giaur także traci swoją ukochaną – niewolnicę Leilę – i będzie się mścił. Wcześniej obmyślał porwanie. Zemsta czy wspólna ucieczka to romantyczne komponenty ukształtowania miłości, która, choć zawsze romantyczna, wcale nie jest jednakowa. Który z powyższych
Jakie programy walki o wolność przedstawili romantycy w swojej twórczości? Romantyczni poeci wcielali się w role narodowych wieszczów, przewodników, historyków. Cierpieli niemalże na manię wyzwoleńczą, utożsamiali szczęście w życiu osobistym ze sprawami kraju, na kartach literatury dyskutowali o historii Polski, błędach popełnianych przez organizatorów powstań, przedstawiali też własne programy walki o wolność: Konrad Wallenrod Adama Mickiewicza – niemoralna droga walki z wrogiem, droga spisku i konspiracji nazwana sposobem lisa (motto z Machiavellego), użycie podstępu było sprzeczne z kodeksem
Wielcy twórcy polskiego romantyzmu Trzech romantycznych poetów Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki i Zygmunt Krasiński – zyskało miano narodowych wieszczów, późniejsze pokolenia odkryły, niezrozumiałą przez współczesnych autorowi, genialną poezję Cypriana Norwida. Literatura i życie splatały się ze sobą, biografie twórców przypominają w wielu przypadkach losy literackich bohaterów, niestety, przede wszystkim przez swój tragizm urodzonych w niewoli i umierających na obczyźnie. Romantycy polscy – zestawienie Młodzi – pierwsi romantycy: Kazimierz Brodziński (szermierz w walce z klasykami) Maurycy Mochnacki –
Miłość romantyczna to uczucie tragiczne. W wielu lekturach romantycznych oglądamy ją wciąż taką samą: zakochany, młody, wrażliwy romantyk wyznaje swój afekt wybrance. Ona nie jest mu nieprzychylna. Poza uczuciem łączą ich podobne poglądy i zainteresowania, podobne spojrzenie na świat i poezję. Wszystko zatem byłoby dobrze, gdyby nie nieubłagana ręka opatrzności. Najczęściej konwenanse świata, wola rodziców, nikły stan majątkowy romantyka stają na przeszkodzie szczęściu. Rozstanie jest tragiczne w skutkach – obłęd i cierpienie odrzuconego kochanka prowadzi
Ballada jest gatunkiem spokrewnionym z sielanką, wywodzi się z literatury ludowej – z podań, opowieści i wierzeń ludu. Ballada zawsze zawiera dramatyczną fabułę, opowiada o wydarzeniach niezwykłych, tajemniczych i o fantastycznych postaciach. Charakteryzują zatem ten gatunek: uczuciowość, tajemniczość, fantastyka. O przynależności ballady do rodzaju literackiego możemy powiedzieć, że jest to utwór epicko-liryczny. Owszem: wersowo-rymowy układ, obrazowanie poetyckie, nastrojowość, liryzm, czasem subiektywizm narracji sugerują przynależność tego gatunku do liryki. Lecz fabuła, postacie, tło akcji, opis – to elementy
Ramy czasowe 1818 – „teoretyczny” początek. Kazimierz Brodziński wydał bowiem rozprawę O klasyczności i romantyczności, tudzież o duchu poezji polskiej, w której stwierdził fakt istnienia w kulturze europejskiej dwu nurtów artystycznych, klasyczności i romantyczności, i postulował stworzenie oryginalnej polskiej formuły, najlepiej sielskości. 1822 – „praktyczny” początek romantyzmu. Adam Mickiewicz wydał Ballady i romanse – zbiór 14 ballad, który praktycznie, literacko realizował założenia romantyzmu. Trzy fazy polskiego romantyzmu 1822-1830 wstępna faza romantyzmu. Młodzi twórcy krystalizują swój program, piszą młodzieńcze
