LICEUM
Tak. Antygona jest doskonałym przykładem tragedii klasycznej, ponieważ spełnia wszystkie wymogi stawiane temu gatunkowi. Możemy ją uznać za wzorzec tragedii klasycznej. Tragedia respektuje zasadę trzech jedności Jedność akcji – jeden wątek – dzieje Antygony i Kreona, brak scen epizodycznych. Jedność miejsca – całość akcji rozgrywa się przed pałacem królewskim w Tebach. Jedność czasu – brak luk czasowych, czas fabuły dramatu powinien być taki sam jak czas trwania samego widowiska teatralnego. A przynajmniej
Tragedia Sofoklesa ma dwoje bohaterów, dwie katastrofy, dwie racje. Antygona – rzecz jasna, jej pozycja jest niepodważalna i usankcjonowana tytułem. Ale równie ważny jest Kreon – jego postawa, argumenty i los. Badacze obliczyli nawet, że Kreon wypowiada 342 wersy w sztuce, podczas gdy Antygona tylko 217! Nie oznacza to, że mierzymy ważność postaci liczbą wypowiadanych słów, ale o drugoplanowości mówić nie możemy. Zauważ, że… Antygona jest uosobieniem kochającej siostry i córki (to ona towarzyszyła Edypowi
Karpiński przedstawiciel sentymentalizmu Franciszek Karpiński zyskał sobie miano poety serca – na kartach polskiej literatury rzeczywiście jako czołowy twórca liryki nurtu sentymentalnego. Teoretyczne założenia nurtu wyłożył poeta w rozprawie O wymowie w prozie albo w wierszu. Wiersze swoje ujął w tomik Zabawki wierszami przykłady obyczajne. Zajmował się również przekładami, a wśród jego autorstwa są tak popularne pieśni jak: Pieśń poranna (Kiedy ranne wstają zorze…), Pieśń wieczorna (Wszystkie nasze dzienne sprawy…) oraz kolęda Bóg się rodzi. Warto
Tradycyjnie umieszczamy pozytywizm polski między rokiem 1864 a 1890. Ramy czasowe epoki Rok 1864 – klęska powstania styczniowego. Rok 1890 – umowna data początku Młodej Polski (debiuty modernistów). Rok 1864 – to data ostatecznego zakończenia i upadku powstania styczniowego. Jest to także data uwłaszczenia chłopów na terenie zaboru rosyjskiego. Oba wydarzenia pociągnęły za sobą skutki narodzin zupełnie innej epoki. Po pierwsze klęska kolejnego zrywu niepodległościowego wywołała zniechęcenie wobec romantycznych metod walki,
Jaką tematykę podejmuje Gabriela Zapolska w Moralności pani Dulskiej? Omawiając stosunki panujące w tej rodzinie, uzasadnij swoje zdanie. Istotą utworu Gabrieli Zapolskiej jest schemat moralności mieszczańskiej, który autorka świetnie prezentuje w swoim dramacie, i który poddaje ocenie odbiorcy. Zasadniczo znajdujemy się w kręgu małego, rodzinnego skandaliku. Mama Dulska, która trzyma w garści swoją mieszczańską rodzinkę (dwie dorastające córeczki Hesię i Melę, „dorośniętego” już syna Zbyszka i męża – „niemego”, niemrawego i zawojowanego ze szczętem Dulskiego), przymknęła oko
Nie jest to słowo jednoznaczne. Granica – to pojęcie, które możemy rozpatrywać w kilku warstwach. W świetle problematyki społeczno-politycznej. Ta interpretacja jest najprostsza: ludzi warstw wyższych i z nizin społecznych dzieli granica nie do przebycia. Najlepszym symbolem tego podziału jest kamienica Kolichowskiej – materialnie podzielona w poprzek. Na górze żyją ludzie „lepsi” – na dole biedota w rodzaju Justyny. „Dla jednych jest to sufit, dla drugich podłoga” – oto definicja społecznej granicy, zawarta w powieści. W świetle
Obok Baczyńskiego najciekawszym, oryginalnym i bardzo utalentowanym poetą pokolenia był Tadeusz Gajcy – pseudonim Karol Topornicki. Zdążył wydać dwa zbiory poetyckie: Widma 1943 i Grom powszedni 1944, a także sztukę Homer i Orchidea. Zginął w powstaniu warszawskim 16 sierpnia 1944 r. Jego poezja jest nieco inna – i bardzo podobna w wymowie do poezji Baczyńskiego. Ten sam wewnętrzny konflikt poety walczącego ujawnia się w jego utworach. Podobna jest też tendencja do odrealnienia świata przedstawianego w wierszach, do ekspozycji wizji, marzenia.
Klaskaniem mając obrzękłe prawice Norwid o własnej sytuacji w kręgu literatów W wierszu Klaskaniem mając obrzękłe prawice Norwid przypisuje sobie szczególną rolę; uważa siebie (słusznie!) za wyjątkowego twórcę: „Gdy Boży – palec zaświtał nade mną”. Poeta czuje, że ma szczególną misję do spełnienia. Norwid a wieszczowie – Dlatego od was… o! laury, nie wziąłem Listka jednego, ni ząbeczka w liściu Norwid dumnie wyznaje, że nie wzoruje się na wieszczach ani nie wygrzewa się w
Natura W okresie romantyzmu przestaje być tylko pejzażem czy tłem akcji. To siła czująca i działająca – obdarzona duszą. Romantyczna przyroda staje się czasem uczestniczką wydarzeń – ingeruje w życie bohaterów, wymierza kary, tworzy nastrój romantycznych dzieł. Nie da się poznać praw rządzących naturą – jest zmienna, pozostaje dla człowieka tajemnicą. Dlatego bywa postrzegana też jako zagrożenie dla człowieka. Jednocześnie romantycy wyraźnie podkreślają jedność człowieka i natury – człowiek i
Centrum kulturalnym pozytywizmu była Warszawa. Tu też ideologia tej epoki utrzyma się najdłużej. Gdy Kraków ogarnie szaleństwo młodopolskie, tu wciąż trwać będą okopy dawnego, rozsądnego programu. Tu tworzyć będą Orzeszkowa, Prus, Sienkiewicz, Chmielowski. Warszawę drugiej połowy XIX wieku najlepiej poznajemy dzięki Lalce. Krakowskie Przedmieście, Aleje Ujazdowskie, Łazienki – te same co dziś. Za to poważnie awansowało Powiśle. Wówczas była to dzielnica biedoty i panien pośledniej profesji. O modzie ówczesnej prawi pismo kobiece
Powtórka – przegląd wieku w literaturze Początek stulecia Kiedy wierzono jeszcze w to, że będzie lepszy, światlejszy, bardziej humanitarny. Kobiety nosiły kapelusze i gorsety, a samochód był rzadkością (a wkrótce McLuhan nazwie go „mechaniczną narzeczoną” człowieka XX wieku). Tę epokę utrwalono w wielkiej prozie europejskiej. Marcel Proust W wielkiej powieści W poszukiwaniu straconego czasu pożegna wiek XIX, a powita XX. Chociaż dzieło ma wiele wymiarów, można je nazwać rewolucją w rozwoju gatunku – to także ma swą funkcję dokumentarną
Dlaczego to ważne? Bo częstym tematem literatury jest człowiek – jego natura, definicja człowieczeństwa, próba oceny. W całej późniejszej kulturze przeplatają się dwie wizje człowieka – jest postrzegany jako istota potężna, dumna – następca człowieka lub jako istota marna i znikoma. Pierwszą koncepcję łatwo znaleźć w epokach humanistycznych, klasycznych – drugą w mistycznych, uduchowionych. Obie mają swoje źródło w Biblii. Zarówno Nowy Testament, jak i Stary Testament to wielkie księgi
Irracjonalizm – pogląd szczególnie charakterystyczny dla filozofii romantycznej. Przeciwstawia się bowiem racjonalnemu (czyli rozumowemu, naukowemu) poznawaniu rzeczywistości. Irracjonalizm nakazuje poszukiwać prawdy tylko za pomocą środków pozarozumowych, takich jak intuicja, przeczucie, wiara, instynkt. George Byron Giaur; Adam Mickiewicz Oda do młodości, Ballady i romanse (Romantyczność). Fantastyka – czyli ogół nadprzyrodzonych, niezwykłych zjawisk i istot, które pojawiają się w romantycznej literaturze. To całe zastępy faunów, duchów, rusałek i widm istniejących równoprawnie z osobami realnymi, w utworach tej epoki.
Herakles (Herkules) był synem Zeusa – spłodzonym z królową Alkmeną. Naturalne więc, że przez całe życie nienawidziła go i prześladowała prawowita żona Zeusa – Hera (zwłaszcza że podstępem nakarmiono Heraklesa jej pokarmem, w wyniku czego stał się nieśmiertelny). Kiedy chłopiec i jego bliźniaczy brat spali jeszcze w kolebkach – bogini podesłała ku nim dwa węże. Maleńki Herakles zadusił obie bestie. Jako młodzieniec – zabił Hydrę, potwora o dziesięciu głowach, potem centaura – pół konia, pół człowieka.
Tomasz Judym, główny bohater młodopolskiej lektury – Ludzi bezdomnych. W polskiej kulturze bardzo ważny – stał się uosobieniem idealizmu i społecznikostwa w naszej literaturze i świadomości. Jego nazwisko – Judym – oznacza społecznika, kogoś, kto dla idei społecznej odrzuca własne szczęście. Kim był – osadź postać w konkretnych realiach (musisz je zapamiętać) Tomasz Judym to młody lekarz wywodzący się z rodziny proletariackiej, syn szewca, pijaka. Wychowanie i wykształcenie zdobył
Najważniejsze historie Starego Testamentu Stworzenie świata – kosmogonia biblijna W Biblii znajdują się dwa niezależne opisy stworzenia świata. Wersja I Stworzenie świata trwało sześć dni. Bóg tworzył kolejne elementy wszechświata werbalnie – za pomocą słów powoływał je do istnienia, po czym nadawał im nazwę. Uwaga: najpierw tworzył, a dopiero potem nazywał! Po nadaniu nazwy w biblijnym opisie pada zawsze formuła: „A Bóg widział, że były dobre”. Dzień pierwszy: „Na początku Bóg stworzył niebo
Robinson Crusoe – rozbitek na bezludnej wyspie Dzieje Robinson od najmłodszych lat marzył, by zostać marynarzem. Odbył wiele podróży morskich i w czasie jednej z nich jego statek rozbił się, a on jako jedyny ocalał z katastrofy. Z wraku statku zabiera broń, narzędzia, ocalałe materiały i resztki pożywienia, by stawić czoło pozornie beznadziejnej sytuacji. Zakłada hodowlę, uprawia ziemię, jest rzemieślnikiem – urodzajną wyspę przekształca w zamożną kolonię. Walczy z klimatem, dzikimi zwierzętami, które niszczą mu plony, lecz przede
Przeczytaj liryk Adama Mickiewicza Polały się łzy… Polały się łzy me czyste, rzęsiste, Na me dzieciństwo sielskie, anielskie, Na moją młodość górną i durną, Na mój wiek męski, wiek klęski; Polały się łzy me czyste, rzęsiste. Dokończ zdania: 1. Wiersz jest… 2. W wierszu… 3. Słowa wiersza wyrażają… Możesz posłużyć się sformułowaniami: opis poetycki, wyznanie poetyckie, bezpośrednie wyznanie myśl autora, przesłanie autorskie, refleksja Przykład: Wiersz jest bezpośrednim wyznaniem autora spowodowanym zadumą nad
Aby odpowiedzieć na to pytanie, najlepiej dokonać przeglądu słynnych jego bajek i zestawić proponowane w nich morały: Szczur i kot – napiętnowanie pychy i zarozumialstwa, Ptaszki w klatce – tęsknota za wolnością, Filozof – „jak trwoga to do Boga” – chwiejność poglądów człowieka, Jagnię i wilcy – prawo siły zwycięża, słabego nic nie chroni, Dewotka – fałsz źle pojętej wiary, Malarze – opłacalność obłudy i pochlebstwa, a nie prawdy i szczerości. A zatem: obłuda, kłamstwo, czcze pochlebstwo, skąpstwo, dewocja
Wielka Improwizacja – jeden z najsłynniejszych fragmentów polskiej literatury, ma charakter konfesyjny. Oznacza to, że jest swoistą, poetycką spowiedzią, wyznaniem – tym bardziej zbliżonym do religijnego, że skierowanym do Boga. Ale Konrad – patron wszelkich buntowników – nie wyznaje grzechów. Przeciwnie – prawie zarzuca je Bogu, żąda władzy, żąda odpowiedzi. Bóg milczy. Odpowie skromnemu bernardynowi – księdzu Piotrowi. Być może dlatego, że Wielka Improwizacja jest nie tylko aktem wielkiego poświęcenia i patriotyzmu,
