LICEUM
Krzyżacy Henryka Sienkiewicza Kto jest autorem powieści Krzyżacy i co o nim wiesz? To Henryk Sienkiewicz (pseudonim Litwos), jeden z czołowych i najpopularniejszych polskich pisarzy pozytywistycznych, autor głośnych powieści historycznych, między innymi Trylogii (Ogniem i mieczem, Potop, Pan Wołodyjowski) i Quo vadis. W 1905 roku został noblistą. Bohaterowie Sienkiewicza stali się ważnym punktem odniesienia dla pisarzy późniejszych epok, podobnie propagowane przez niego wzorce literackie i ideały. To Sienkiewicz kształtował w
Najpopularniejszym tematem wypracowań zadawanym przez nauczycieli w związku z tą lekturą jest rozprawka, w której żąda się od piszącego ustosunkowania się do cytatu: „Człowieka można zniszczyć, ale nie pokonać”. Jeżeli będziesz miał za zadanie napisanie takiej pracy: Możesz nie zgodzić się z tezą. Przyznać, że człowieka można zniszczyć i pokonać – i podać różne przykłady bohaterów, którzy zostali złamani przez los. Są to np. niektórzy bohaterowie Niemców Leona Kruczkowskiego ulegający
Ramy czasowe epoki Nazwa „romantyzm” wywodzi się od łac. przymiotnika „romanus” (rzymski). To paradoks, bo trudno dopatrzeć się podobieństwa kultury starożytnego Rzymu do okresu w dziejach kultury i literatury, który dziś nazywamy romantyzmem. Rzecz w tym, że w średniowieczu języki, którymi posługiwały się narody w prowincjach rzymskich nazywano romańskimi (były to języki germańskie i galicyjskie z silnymi dość wpływami łaciny). Baśnie, podania i legendy tych narodów zwano zaś romancami (lub
Atmosfera niezwykłości w Sklepach cynamonowych Brunona Schulza (fragment: Labirynty zimowych nocy). Niełatwy to tekst, bo napisany językiem pełnym metafor i porównań, a na dodatek zwrotów, których możecie nie rozumieć (na szczęście autorki podręcznika obok tekstu w podręczniku umieszczają słowniczek). Ale tekst niezwykły! Niezwykły jak sen. Może i Wam śniła się podobna historia. Sceneria – jak z baśni. Zimowa noc z niebem połyskującym światłami i kolorami, eksplozjami gwiazd i konstelacji jak
Człowiek częścią natury na podstawie fragmentu Chłopów Władysława Stanisława Reymonta. Powieść składa się z czterech tomów zatytułowanych kolejno – Jesień, Zima, Wiosna, Lato. Przecież to pory roku – tylko trochę nie po kolei! I w czasie takim, ograniczonym do roku, ukazana została przez Reymonta wieś. Trzy elementy przede wszystkim składają się na tę wizję: ciąg agrarny – roczny cykl pracy w polu, rozpoczęty kopaniem ziemniaków, zakończony żniwami (dla nas dzisiaj najistotniejszy); cykl liturgiczny,
Jak wyjaśnić przesłanie dotyczące Ikara zawarte w wierszu Zbigniewa Herberta „Dedal i Ikar”? To dość trudny utwór – trudniejszy od znanych wierszy poświęconych mitowi o Dedalu i Ikarze lub też zainspirowanych obrazem Bruegla Pejzaż z upadkiem Ikara. Dzieło nazwano obrazem o ludzkiej obojętności – Ikar tonie, widać tylko jego piętę, jednak nikt nie zwraca na to uwagi, nic nie dzieje się na świecie, wszystko toczy się swoim torem. O tym
Jan Kochanowski jako autor „Trenów”: zbolały ojciec, perfekcyjny artysta czy rozczarowany filozof? Wszystkie trzy role spełnia Jan Kochanowski jako autor cyklu Trenów. Może to trochę oburzać. Bo jak to – artysta i filozof? Chodzi przecież o Urszulkę, zmarłą ukochaną córkę poety, spadkobierczynię talentu… O nią chodzi, jej chciał poświęcić swoje wiersze, wyrazić swój ból, więc chcemy widzieć w Kochanowskim przede wszystkim zbolałego ojca. I tak jest, ale to za mało. Mówi się nawet, że Treny mają
Wskaż archaizmy językowe w „Bogurodzicy” i zastąp je słownictwem współczesnym. Bogurodzica, Dziewica, Bogiem sławiena, Maryja! U Twego Syna, Gospodzina, Matko zwolena Maryja! Zyszczy nam, spuści nam, Kiryjeleizon. Twego dziela Krzciciela, Bożycze, Usłysz głosy, napełń myśli człowiecze. Słysz modlitwę, jąż nosimy, A dać raczy, jegoż prosimy, A na świecie zbożny pobyt, Po żywocie rajski przebyt. Kiryjeleizon. Bogurodzica jest modlitwą. Adresatami modlitwy są Matka Boska i Jezus Chrystus. Skąd to wiemy? Świadczą o tym: Archaiczne formy
Tradycje pogańskie czy chrześcijańskie w cyklu Jana Kochanowskiego „Pieśń świętojańska o Sobótce”? Dlaczego chcemy szukać tradycji pogańskich w utworze, którego tytuł zawiera imię bohatera chrześcijańskiego? Przecież Jan Chrzciciel to święty uznany przez Kościół katolicki. To prawda, ale obrzęd zwany sobótką lub kupałą należy z całą pewnością do tradycji pogańskiej. Obchodziły go prastare, przedchrześcijańskie plemiona słowiańskie w noc tzw. letniego przesilenia, czyli z 23 na 24 czerwca (gdy Słońce wchodzi w znak Raka). Tej właśnie nocy
Sformułuj morały bajek Ignacego Krasickiego. Jaką wartość mają we współczesnej rzeczywistości? Bo że ją mają, to sprawa oczywista. Przez bajki przewija się bowiem cała galeria najprzeróżniejszych typów ludzkich obdarzonych rozlicznymi wadami oraz zwierząt mówiących ludzkim językiem i wyposażonych w cechy człowieka – dziwaczna menażeria. Wszystko to tworzy „świat zepsuty”, z którego śmieje się Krasicki i wobec którego przyjmuje postawę moralisty. Bajka nie mówi o konkretnych ludziach i wydarzeniach, unika indywidualizacji – jej treść ma prowadzić do
Oceń postać profesora Bladaczki i ucznia Gałkiewicza z fragmentu powieści Witolda Gombrowicza pt. „Ferdydurke”. Ten fragment powieści Ferdydurke nazywa się popularnie „lekcją polskiego”. Dziwna to lekcja, dziwne postacie – zrozumiemy całość, jeśli pogodzimy się z faktem, że cała scena jest przesadą, zabawnym przerysowaniem, groteską, a nie ujęciem realistycznym. Co to znaczy: Ujęcie realistyczne to byłoby takie, w którym pisarz dokładnie, prawdziwie i ze szczegółami opisał przebieg lekcji polskiego. Ujęcie groteskowe to takie, gdzie pisarz
Dlaczego dramaty Moliera nazywane są komediami charakterów? Komedia jest znanym ci gatunkiem literackim. Przedstawia zabawne sytuacje, śmieszne intrygi, postacie. Zazwyczaj kończy się pomyślnie dla bohaterów w przeciwieństwie do tragedii, gdzie akcja zakończona jest katastrofalnie. Mistrzem komedii był Francuz – Molier. W gimnazjum możecie zetknąć się z dwoma komediami tego autora – ze Świętoszkiem lub Skąpcem. Obydwie można nazwać komediami charakterów. Przedstawiają bowiem sylwetki psychologiczne bohaterów, ich moralne portrety – zaprezentowane bardzo jednoznacznie, dosłownie,
Jaką wartość dla współczesnych może mieć mit o Prometeuszu? Wypowiedź poprzyj przykładami z poezji współczesnej. Kim był Prometeusz? W mitologii greckiej Prometeusz był bogiem, synem jednego z tytanów i bratem Atlasa. Tytani byli synami Nieba i Ziemi. Od imienia Prometeusza stworzono pojęcia – postawa prometejska, prometeizm. Aby kogoś można było określić mianem Prometeusza, musi on spełniać kilka warunków: POŚWIĘCA SIĘ bezinteresownie, dobrowolnie za innych ludzi i dla innych. (Uwaga! Nie każde poświęcenie można uznać za prometeizm).
Opisz cechy eposu homeryckiego na podstawie „Iliady”. Czym jest epos? To jeden z gatunków literackich. Iliada zaś to najpopularniejszy epos starożytny. Jej autorem jest prawdopodobnie Homer. A oto cechy eposu, które odnajdziesz w Iliadzie (większość przykładów opiera się na fragmencie pojedynku Achillesa z Hektorem). Cechy eposu Akcja eposu rozgrywa się w przeszłości. Iliada powstała najprawdopodobniej w VIII w. p.n.e. (a spisana została jeszcze później), natomiast zdarzenia opisywane w tym utworze sięgają kilkuset lat wcześniej –
Testament mój Żyłem z wami, cierpiałem i płakałem z wami, Nigdy mi, kto szlachetny, nie był obojętny, Dziś was rzucam i dalej idę w cień – z duchami – A jak gdyby tu szczęście było – idę smętny. Nie zostawiłem tutaj żadnego dziedzica Ani dla mojej lutni, ani dla imienia – Imię moje tak przeszło jako błyskawica I będzie jak dźwięk pusty trwać przez pokolenia. Lecz wy, coście mnie znali, w podaniach przekażcie, Żem dla ojczyzny sterał
Nie rzucim ziemi, skąd nasz ród, Nie damy pogrześć mowy! Polski my naród, polski lud, Królewski szczep Piastowy, Nie damy, by nas zniemczył wróg… – Tak nam dopomóż Bóg! Do krwi ostatniej kropli z żył Bronić będziemy Ducha, Aż się rozpadnie w proch i pył Krzyżacka zawierucha. Twierdzą nam będzie każdy próg… – Tak nam dopomóż Bóg! Nie będzie Niemiec pluł nam w twarz, Ni dzieci nam germanił. Orężny wstanie
Hektor Kamieniecki, pierwszy żołnierz Rzeczypospolitej, Mały Rycerz – to pan Wołodyjowski – literacka legenda. Scharakteryzuj tę postać. Jaka forma? Charakterystyka – podano to w temacie. Proszony jesteś zatem o opisanie postaci Michała Wołodyjowskiego. Temat sugeruje, abyś skupił się na określeniach stosowanych wobec bohatera – Hektor Kamieniecki, pierwszy żołnierz Rzeczypospolitej, Mały Rycerz. Ale nie możesz jedynie wyjaśnić, dlaczego takie właśnie przydomki zyskał Sienkiewiczowski bohater. Charakterystyka musi się składać ze ściśle określonych elementów. Przedstawienie
Reportaż z akcji pod Arsenałem. Reportaż – co to za forma? Ta forma wypowiedzi sprawia Wam wiele problemów. Nic zresztą dziwnego – rzadko który nauczyciel ćwiczy z Wami pisanie reportaży. Często ta dziennikarska forma myli Wam się także ze sprawozdaniem, opisem czy opowiadaniem – bo to formy, które są sobie dość bliskie. Gdzie możesz zetknąć się z reportażem? Najczęściej w gazecie, ale są też reportaże radiowe czy telewizyjne. Łączy je to, że zawsze dotyczą autentycznych wydarzeń,
Nie widzieli, czy nie chcieli widzieć? Oceń postawę świadków tragicznych wydarzeń, odnosząc się do mitu lub opowiadania Iwaszkiewicza. Pomysł, czyli forma pracy Rozprawka Pamiętaj o wymogach formy – wstęp, rozwinięcie, zakończenie. We wstępie sformułuj tezę, napisz, jakie jest twoje zdanie (świadkowie są winni czy nie?). W rozwinięciu zbierz konkretne argumenty na poparcie swojej tezy. Zakończenie to krótkie podsumowanie, wniosek płynący z przytoczonych argumentów. Mowa oskarżycielska Możesz użyć tych samych argumentów co w rozprawce. Pamiętaj tylko
Opisz uczucia i nastrój obrazu Marca Chagalla Zakochani nad miastem. Wyjaśnienie tematu Co czują bohaterowie obrazu? Jaki jest nastrój dzieła? Jakie uczucia obraz wywołuje u odbiorców? – oto trzy zasadnicze pytania, na które musisz odpowiedzieć. Jaka forma wypowiedzi? Będziesz tworzyć opis dzieła sztuki, ale z naciskiem na opis uczuć. W wypracowaniu znajdą się też elementy opisu sytuacji i opisu postaci, bo to zachowanie postaci, ich umiejscowienie i wszystko, co się dzieje wokół nich, ma wpływ na nastrój obrazu
