PRACA DOMOWA
Miłość, śmierć i wojna – ważne tematy literatury baroku. Wstęp I Miłość, wojna i śmierć… Dlaczego akurat te tematy były tak ważne w barokowej poezji? Wojna – to chyba jasne, barok bowiem zwany był epoką wojen, które niemal hurtowo toczyły się w ówczesnej Europie. Śmierć łączyła się z wojną, to oczywiste – ale również z powrotem do lęku przed śmiercią, odrzuceniem przez Boga i grzechem oraz swego rodzaju powrotem do średniowiecznego hasła memento mori. Miłość –
Nawiązania do baroku w literaturze współczesnej. Wstęp I Nawiązań do baroku w polskiej poezji znajdziemy sporo. Najbardziej znanymi poetami nawiązującymi do wzorców i motywów XVII-wiecznych są Jarosław Rymkiewicz i Stanisław Grochowiak. Ale przecież nawiązania do baroku znajdziemy u poetów, u których najmniej byśmy się tego spodziewali – u Wisławy Szymborskiej czy ks. Jana Twardowskiego. Wstęp II Na ogół mówi się i pisze rozlegle o nawiązaniach do literatury antyku czy średniowiecza. Ja sama, słysząc hasło „nawiązania do baroku”, wpadłam
Sytuacja człowieka we wszechświecie na podstawie utworów Mikołaja Sępa Szarzyńskiego. Wstęp I Mikołaj Sęp-Szarzyński to poeta przełomu epok renesansu i baroku. Często jednak bywa zaliczany do twórców już barokowych. Ten twórca gra konwencjami dwóch epok – średniowiecza i renesansu (którego optymizm w postrzeganiu człowieka i jego miejsca we wszechświecie neguje). Wybierał często formę sonetu, który uwzniośla przedmiot opisu. Świat Sępa to świat ruchu i niepokoju. Niewiele jest tam rzeczy, które można zobaczyć, usłyszeć, których można
Dlaczego Mikołaja Sępa Szarzyńskiego nazywamy poetą barokowym? Wstęp I Życie i twórczość Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego przypadają na okres późnego renesansu, mimo to ten niezwykły twórca nazywany jest poetą barokowym. Już u Kochanowskiego w Trenach silnie zaznaczył się kryzys renesansowego optymizmu, antropocentryzmu, wiary w człowieka i jego możliwości, w Boga – opiekuna człowieka i szafarza wszelkich łask. Mikołaj Sęp-Szarzyński stosuje prawdziwie barokowe środki: niepokojące przerzutnie, antytezy, metafory, wykorzystuje popularną w baroku formę sonetu. Człowiek ukazany w jego utworach nie jest
Poeta w teatrze świata – topos theatrum mundi we fraszkach Jana Kochanowskiego. Wstęp I Topos teatru świata to jeden z najbardziej znanych toposów literackich. Pojawił się on już w antyku, np. w „Prawach” Platona, który przyrównał człowieka do marionetki. Jednym z najbardziej gorących wielbicieli tego toposu jako sposobu oddania pozycji człowieka w świecie, był William Szekspir. Ale i u Jana Kochanowskiego znajdziemy utwory realizujące ten topos. Przyjrzyjmy się kilku z nich. Wstęp II We fraszkach poeta jawi nam
Fraszki Jana Kochanowskiego jako wyraz poglądów renesansowego myśliciela. Filozofia fraszek Kochanowskiego Wstęp I Fraszki podzielone zostały na trzy księgi. Zawarte w nich utwory tworzą kolorową mozaikę, która daje wrażenie wielkiej rozmaitości. Jednak istnieje pewna myśl jednocząca wszystkie fraszki, która dotyczy obrazu świata. Przypatrzmy się, co o obrazie świata ma do powiedzenia renesansowy myśliciel i humanista. Wstęp II Czy na pewno Kochanowski nie roztrząsał w swych fraszkach ważnych problemów moralno-filozoficznych? Czy aby na pewno nie
Problematyka obywatelska i krytyka Polaków w Pieśni o spustoszeniu Podola Jana Kochanowskiego. Wstęp I Nową przypowieść Polak sobie kupi, Że i przed szkodą, i po szkodzie głupi – taka smutna i ironiczna puenta kończy „Pieśń o spustoszeniu Podola”. Co tak zirytowało poetę w rodakach, że doszedł do tak pesymistycznych wniosków? Wstęp II „Pieśń o spustoszeniu Podola” to utwór patriotyczny i polityczny zarazem. Ma on – między innymi – charakter poetyckiej odezwy wzywającej do opodatkowania się szlachty,
Czy pieśń Czego chcesz od nas, Panie za Twe hojne dary? można uznać za manifest renesansowy? Wstęp I Hymn („Czego chcesz od nas, Panie…”) z pewnością można uznać za manifest renesansowy, manifest renesansowego światopoglądu. W tym utworze znajdziemy przekonanie o godności i wielkości człowieka, jego harmonijnemu współistnieniu z innymi i ze światem, zachwyt nad pięknem świata, przekonanie o dobroci Boga i Jego opiece nad człowiekiem, a w końcu koncepcję Boga – największego artysty (deus artifex). Wstęp II Jerzy
Kim powinien być władca według koncepcji renesansowych myślicieli i pisarzy? Wstęp I W dobie krystalizowania się i umacniania państw problem władzy był bardzo ważny. Podkreślano, jak wielką odpowiedzialnością jest władza. Renesansowy wzór władcy bardzo różni się od średniowiecznego – dużo mniejszą wagę przykładano do pobożności władcy i jego dobroci dla poddanych. W epoce tworzących się państwowości władca powinien być przede wszystkim skuteczny – utrzymać władzę, wzmocnić państwo i uchronić je przed atakami wrogów. Wstęp
Żywot człowieka poćciwego Mikołaja Reja ukazuje wizerunek wzorowego ziemianina. Scharakteryzuj go. Wstęp I W epoce renesansu mamy do czynienia z trzema ważnymi wzorcami parenetycznymi. Pierwszy z nich to dworzanin – przedstawił go Łukasz Górnicki w „Dworzaninie polskim”. Drugi wzór to obywatel – patriota. Poznamy go, śledząc twórczość Jana Kochanowskiego. A w końcu trzeci wzorzec osobowy – bardzo ważny – to idealny ziemianin, dobry gospodarz. Najpełniej ukazał go Mikołaj Rej w „Żywocie człowieka poćciwego”, choć ten
Nowele Boccaccia dowodem na renesansową zmianę światopoglądu. Przywołaj wybraną nowelę. Wstęp I Dekameron Boccaccia to dzieło przejściowe – znajdziemy w nim pozostałości średniowiecznych poglądów na życie, człowieka i religię, ale też i sporo zwiastunów nowego, renesansowego światopoglądu. Jest pochwałą człowieka, jego siły życiowej i wielkich możliwości. W tym dziele zawarta jest krytyka wszelkiego dogmatyzmu i doktryn, które hamują swobodny rozwój myśli ludzkiej. Wstęp II Dekameron, w którym ukazane są wszelkie odcienie miłości (także miłość zmysłowa, rubaszna, interesowna…),
Model miłości w utworach Petrarki Wstęp I „Sonety do Laury” to dzieła, które przyniosły Petrarce największą sławę. W 366 utworach – olbrzymia większość z nich to sonety – poeta przedstawił historię swojej miłości do ukochanej Laury, której obraz wyidealizował i uwznioślił. Poeta relacjonował zmienne stany emocjonalne, które towarzyszą miłości – napięcie, smutek, euforia, melancholia, wzburzenie. Taki sposób przedstawiania miłości spotkał się z uznaniem późniejszych twórców. Wielu zaczęło go naśladować, bo w spostrzeżeniach Petrarki, dotyczących natury
Wartości artystyczne Bogurodzicy Wstęp 1. Bogurodzica to utwór, który w czasach, gdy powstał, nie miał tytułu. Wtedy i jeszcze długo potem – nie nadawano wierszom tytułów. Do historii literatury ta krótka pieśń weszła jednak jako Bogurodzica – nawiązywali do niej najwięksi poeci, np. Juliusz Słowacki i Krzysztof Kamil Baczyński. To naprawdę po mistrzowsku – jak na XIII w. – napisany utwór. Wstęp 2. Dużo mówi się o roli Bogurodzicy w życiu narodu
Sceny śmierci w literaturze antyku i średniowiecza. Spróbuj je porównać. Wstęp I W literaturze antyku i średniowiecza znajdziemy wiele scen śmierci. Przyjrzyjmy się bliżej śmierci Hektora, bohatera „Iliady”, oraz śmierci bohaterów „Antygony” i „Króla Edypa” Sofoklesa – samobójstwu córki Edypa, jego żony i matki, Jokasty oraz Hajmona – syna Kreona i narzeczonego Antygony. Z literatury średniowiecza wybrałem fragmenty „Pieśni o Rolandzie”, „Legendy o św. Aleksym” oraz „Dziejów Tristana i Izoldy”. Wstęp II Śmierć w literaturze antyku i średniowiecza była ukazywana
Wzorzec średniowiecznego króla. Odwołaj się do tekstów kultury z literatury polskiej i powszechnej. Wstęp I Średniowieczna literatura była silnie nasycona wzorcami postępowania – jej głównym zadaniem było kształtowanie właściwych postaw moralnych i wpajanie odpowiednich ideałów. Dlatego o literaturze tego okresu mówi się, że jest to literatura parenetyczna (od „pareneza” – pouczenie). Wstęp II Literatura średniowiecza przytacza liczne przykłady właściwych postaw, typowych dla idealnego władcy, rycerza czy ascety. Jakimi cechami powinien odznaczać się
Święty Aleksy jako wzorzec osobowy – czy może być symbolem wartości cenionych i dziś? Wstęp I Święty Aleksy, bohater „Legendy o świętym Aleksym”, jest wzorem ascety. Legenda ukazuje typowy schemat życia świętego: narodziny, cudowną i beztroską młodość, małżeństwo – któremu „na przeszkodzie” stoi ślub czystości uczyniony przez świętego, ucieczkę z rodzinnego domu, cuda, które działy się wokół niego, umartwianie i poniżanie się, śmierć, a w końcu cuda, które się wydarzyły po śmierci… Pojawia się jednak
Motyw danse macabre w Rozmowie mistrza Polikarpa ze Śmiercią. Wstęp I Danse macabre to niezwykle popularny motyw w literaturze i sztuce średniowiecza, podporządkowany jednemu z najważniejszych haseł epoki: memento mori, czyli pamiętaj o śmierci. W ikonografii często spotykamy się z przedstawieniem tanecznego korowodu prowadzonego przez upersonifikowaną Śmierć. Tanecznicy są przerażeni, pełni obrzydzenia, załamani… Najlepszą i najweselszą tancerką jest bez wątpienia Śmierć. Jeżeli chodzi zaś o literackie realizacje motywu danse macabre, rozkładający się trup płci żeńskiej, paradoksalnie… pełen życia i energii,
Na podstawie wiersza O zachowaniu się przy stole Słoty omów i skomentuj średniowieczne obyczaje. Wstęp I Wydaje nam się często, że w średniowieczu powstawały głównie utwory pisane „ad maiorem Dei gloriam” (ku większej chwale Bożej) – tematy, które królowały, to sceny z życia świętych i Jezusa, dobra śmierć zapewniająca życie wieczne (sztuki dobrego umierania) – czyli twórczość religijna. Autorzy, których celem było umacnianie wiary, pokornie rezygnowali z podpisywania własnych utworów… Nic bardziej mylnego! W Polsce
Portret Matki Boskiej w „Lamencie świętokrzyskim”. Na czym polega niezwykłość tego wizerunku? Wstęp I Wielu badaczy uważa, że „Posłuchajcie, bracia miła…” to jedna z najpiękniejszych pieśni średniowiecznych, jedyna godna stanąć obok „Bogurodzicy”. Spośród innych wyróżnia ją nastrój, liryzm, szczerość i naturalność uczuć i emocji Maryi–Matki. Matka Boska ukazana jest tu w sposób zupełnie zaskakujący i bardzo wzruszający – jako kobieta cierpiąca z powodu niezasłużonej, okrutnej śmierci syna. Nie występuje tu jako królowa niebios i orędowniczka, za której
Porównaj rycerza antycznego z rycerzem średniowiecznym. Wstęp I Wydawać by się mogło, że porównanie rycerza antycznego i średniowiecznego to karkołomne zadanie. A jednak możemy znaleźć cechy, które łączą Rolanda, bohatera średniowiecznej pieśni, z bohaterami eposu Homera: Hektorem i Achillesem. Wstęp II Spróbujmy porównać średniowiecznego rycerza Rolanda z rycerzami antycznymi, takimi jak Hektor i Achilles. Okazuje się, że znajdziemy parę cech, które łączą tych pozornie tak bardzo różnych bohaterów. Możemy porównać tych wojowników, biorąc pod uwagę ich
