Wypracowania z pozytywizmu
W jaki sposób i przez kogo realizowany jest w „Lalce” program pozytywistów? Lalka powstała w latach 1887-1889, a więc w czasach, kiedy program pozytywistów okrzepł i był już wystarczająco znany ogółowi Polaków. Nie znaczy to jednak, że był – jak chcieliby pozytywiści – z zapałem realizowany. Wiele wskazuje na to, że działo się inaczej. Lalka ukazuje zapewne stan faktyczny – swoistą obojętność społeczeństwa wobec haseł pozytywizmu oraz brak rzeczywistych warunków niezbędnych do tego, aby program ów realizować.
Realizm a romantyzm – porównaj epoki. Romantyzm i pozytywizm bardzo różnią się między sobą jako epoki literackie. Różnice te dotyczą jednak przede wszystkim spojrzenia na literaturę i sztukę. Dla romantyków źródłem twórczości było przede wszystkim natchnienie i wyobraźnia twórcza kierowana uczuciem, dla realisty rzeczą podstawową jest wiedza na temat środowiska i ludzi, których opisuje. Stąd wykreowana przez realizm sylwetka pisarza to wzór badacza, który wie więcej i swa wiedzą dzieli się z resztą społeczeństwa. Romantyzm relacji
Wielkie osobistości europejskiej prozy XIX wieku. Oczywiście – sprawiają kłopoty, głównie z próbą klasyfikacji do nurtu, epoki, prądu itp. Czyżby cechą ,,wielkich” była odraza do zaszufladkowania? Choćby Stendhal – przecież to romantyk. Życie jego mieści się w pierwszych czterdziestu latach XIX w., wierzył w odnawiającą moc romantycznych pomysłów – w dziedzinie form literackich, interesował się Szekspirem. A jednak stworzył nowy typ powieści i rozpropagował hasło, iż ma być ona ,,zwierciadłem przechadzającym się po gościńcu”, co jest
Czy znajdujesz w Nad Niemnem wątki aktualne do dziś? Uzasadnij swoją wypowiedź, odwołując się do powieści Orzeszkowej. Nad Niemnem wydaje się powieścią z zupełnie innych czasów i o zupełnie innych czasach. Ckliwi czasami i wyidealizowani bohaterowie, patetyczne, sztuczne niekiedy dialogi… To jednak tylko pozory! Orzeszkowa prezentuje w swojej powieści wiele ponadczasowych problemów, konfliktów, sporów, które równie dobrze jak w korczyńskim dworku czy w Osowcach mogą mieć miejsce – i mają! – w naszych mieszkaniach. W powieści Orzeszkowej każdy chyba znajdzie
Jakie znasz główne kierunki filozofii pozytywistycznej? Zaprezentuj głównych filozofów europejskiego pozytywizmu (realizmu). Do najważniejszych twórców i dzieł filozofii pozytywistycznej zalicza się: August Comte – Wykłady filozofii pozytywnej Herbert Spencer – Wstęp do socjologii Hipolit Taine – Rasa, środowisko, moment John Stuart Mill – Co to jest utylitaryzm? Kierunki filozoficzne przez nich reprezentowane to ewolucjonizm, determinizm, utylitaryzm. Ewolucjonizm Twórcą ewolucjonizmu jest Herbert Spencer. W myśl tego poglądu ludzkość podlega nieustannemu rozwojowi wydając jednostki
Odwołując się do swojej wiedzy o europejskim realizmie i polskim pozytywizmie, wypowiedz się na temat: światopoglądy romantyczny i realistyczny – przeciwstawne czy uzupełniające się? Propozycja: Między obydwiema postawami dostrzec można wiele istotnych różnic. Podstawową cechą realizmu jest mimetyzm – czyli naśladownictwo, zgodność z prawdopodobieństwem życiowym – w odwzorowywaniu rzeczywistości. Romantycy stawiali na kreację świata przedstawionego – na tworzenie rzeczywistości. Jeśli idzie o podstawy filozoficzne obydwu światopoglądów, także trudno znaleźć zbieżności. Scjentyzm i kult zdrowego rozsądku
Paryż Balzaka czy Zoli – czym różnią się wizje wielkiego miasta zawarte w powieściach obu pisarzy? Która z nich jest ci bliższa? Obie wizje są przerażające. W obu Paryż jawi się jako miasto pełne kontrastów, bijących w oczy różnic. Trudno powiedzieć, czy w obu ujęciach miasto jest bezdusznym mechanizmem, niszczącym większość ludzkich odruchów, okrutną istotą żyjącą własnym życiem czy nauczycielem twardych praw życia. Jedno jest pewne – zarówno Zola, jak i Balzak są pewni, że Paryż
Świat jako labirynt w kontekście Ojca Goriot Balzaka. Topos labiryntu wywodzi się z mitu o Tezeuszu, który znalazł się wewnątrz tej budowli zamieszkałej przez potwora – Minotaura. Tezeusz nie tylko go zabił, ale szczęśliwie – dzięki nici danej mu przez Ariadnę – wydostał się na zewnątrz. Zacznij od tej historii, potem wspomnij o powstałych wokół pojęcia labiryntu związkach frazeologicznych („labirynt życia”, „ grzechu” czy „świata”) i dopiero teraz przejdź do
Wyjaśnij znaczenie nazwy pozytywizm filozoficzny i omów podstawy jego ideologii. Określenie dat granicznych realizmu jest dosyć kłopotliwe. W Europie mówimy o prądzie literackim – o nazwie realizm i filozoficzno-społecznym – o nazwie pozytywizm. W Polsce – o prądzie literackim i filozoficznym – nazywanym pozytywizmem. W dodatku – rozwój prądu w Polsce przypada znacznie później niż w Europie. Na razie wszak zajmiemy się Europą. Ogólnie przyjmuje się, że z pozytywizmem filozoficznym w Europie mamy do czynienia od połowy od lat 50. do 80. XIX wieku.
Wokulski – romantyk czy pozytywista? Spróbuj odpowiedzieć na to pytanie, wykorzystując formę rozprawki. Stanisław Wokulski, główny bohater Lalki Bolesława Prusa, to postać funkcjonująca pomiędzy romantyzmem i pozytywizmem. Światopoglądy obydwu epok przenikają się w nim, kształtując jego osobowość. Urodził się w roku 1832. Jego młodość upłynęła w okresie międzypowstaniowym, czyli w późnej fazie polskiego romantyzmu. Wiek dojrzały natomiast – przypadł na czasy pozytywizmu. Działalność konspiracyjna Wokulskiego i jego upodobanie do poezji wieszczów świadczą o związku tej postaci z żywą
Uzasadnij, że Lalka jest powieścią o klęsce dwóch ideologii. Przesłanie Lalki wyraża brak wiary zarówno w ideały romantyczne, jak i w pozytywistyczny sposób postrzegania świata. Zwątpienie w romantyzm obrazują trzy pokolenia romantycznych idealistów: Rzecki, Ochocki i Wokulski („człowiek epoki przejściowej”). Wszyscy oni ponoszą klęskę. Rzecki – to romantyk polityczny. Bezgranicznie wierzy w opatrznościową misję Francuzów, którzy „zrobią porządek na całym świecie”. Jego naiwne złudzenia w zestawieniu z rzeczywistością popychają go ku zwątpieniu i poczuciu przegranej. Rozczarowań doświadcza także Wokulski,
Obraz miasta w Lalce Bolesława Prusa i Ojcu Goriot Honoriusza Balzaka. Pisarze dziewiętnastowieczni odkryli miasto jako nowy, fascynujący temat literacki. Miało to związek z przemianami obyczajowymi i zmianami w stylu życia. W wieku XIX miasta już wyraźnie zaczęły się stawać najważniejszymi ośrodkami życia społecznego oraz centrami opiniotwórczymi, wpływającymi na świadomość całego społeczeństwa. Życie w mieście płynie oczywiście inaczej niż na wsi: w znacznie mniejszym stopniu podporządkowane jest rytmom przyrody, podlega szybszemu tempu, częstszym i gwałtowniejszym zmianom. Sprzyja zarówno nagłym,
Obraz dziecka w nowelach pozytywistów. Problemy dziecka, warunków, w jakich żyje, możliwości jego rozwoju w określonej sytuacji społeczno-politycznej kraju – to jeden z tematów najczęściej poruszanych przez pozytywistów, zwłaszcza w nowelistyce tamtego czasu. Pisarze pozytywizmu podkreślają konieczność edukacji. Pozbawienie młodych ludzi możliwości kształcenia to odebranie dziecku jednego z podstawowych praw, jakie powinno mu się zagwarantować. Mówi o tym nowela A…B…C… Elizy Orzeszkowej, w której dzieci – pokutując za winy ojców – nie mają możliwości skończenia szkoły. Nie
Przedstaw Lalkę Bolesława Prusa jako powieść dojrzałego realizmu. Lata 80. XIX wieku były dla pozytywistów czasem trudnych rozliczeń i refleksji. Czy filozofia pozytywna spełniła stawiane przed nią zadania? Czy społeczeństwo dorosło choć trochę do zmiany? Czy niewola nie zdusiła już całkiem ducha narodu? Czy warto było odrzucać całkowicie wzory romantyczne? Z takimi pytaniami borykali się zwolennicy pracy u podstaw i takie zagadnienia porusza najdoskonalsza chyba polska powieść dojrzałego realizmu – Lalka Bolesława Prusa. Analiza
Artyzm i tendencja – konstrukcja bohaterów „Nad Niemnem” Orzeszkowej. Wypowiedź zilustruj przykładami. W temacie pracy zestawione zostały ze sobą dwa pojęcia: artyzmu i tendencji. Z jednej strony próba ich oddzielenia może wydawać się dziwna – przecież tendencja to termin określający charakterystyczną technikę artystyczną. Zarazem jednak wiadomo, że skłonność do uproszczeń, która była stałą cechą realizmu tendencyjnego, nie najlepiej wpływała na wartość artystyczną powstających zgodnie z tą poetyką dzieł. Czasem wydawać się może, iż rzeczywistość
Jaką funkcję w wyobraźni nadniemeńskiej społeczności pełni legenda o Janie i Cecylii? Nadniemeńska społeczność to świat bardzo rozwarstwiony. Zaliczają się do niej zarówno chłopi, z którymi rozmawia Justyna, jak i zaściankowa szlachta – Bohatyrowiczowie, średnio zamożni ziemianie – Korczyńscy, Kirłowie, i wreszcie arystokrata Różyc. Co jeszcze ważniejsze, historię Jana i Cecylii, jak mówi Anzelm, zna w całości tylko kilku starców z rodu Bohatyrowiczów. Nie jest to zatem legenda powszechnie znana. Od Anzelma dowiadujemy się także, że jej fragmenty i urywki powtarzają
Jakie znaczenie ma w „Nad Niemnem” powstanie styczniowe i pamięć o nim? Propozycja: Powstanie styczniowe zostało tu potraktowane w sposób niezwykły dla światopoglądu pozytywistycznego. Takie ujęcie tego wątku było oryginalne, ryzykowne – i nijak nie mieściło się w kręgu społeczno-historycznych tez pozytywistów. Wagę tego zrywu niepodległościowego w utworze podkreślała sama Orzeszkowa, która w jednym z listów napisała: „Powieść cała wysuwa się z oddalonego i osłonionego węzła, którym jest powstanie na Litwie z 1863 roku. […] Wszystko prawie, co się dzieje w powieści,
Andrzej Kmicic jako bohater romantyczny – co zbliża postać Sienkiewiczowską do tego typu, a co ją od niego oddala? Jego biografia przypomina życiorysy bohaterów romantycznych: Gustawa-Konrada z Dziadów, Konrada Wallenroda, przemiana Andrzeja przywodzi na myśl metamorfozę Jacka Soplicy; można w niej odnaleźć rysy bohaterów bajronicznych. Andrzeja poznajemy jako hulakę, zawadiakę, człowieka nieodpowiedzialnego, mordercę i podpalacza. Jacek Soplica w młodości także uczestniczył w różnych burdach, awanturował się w trakcie sejmików. Andrzej zostaje uznany za zdrajcę ojczyzny. Składa szczególnie
Określ model miłości przedstawiony w Lalce. Aprobujesz go czy odrzucasz? Komentarz do tematu Dotyczy jednej lektury i typowej dla niej kwestii miłości. Wymaga ujawnienia osobistego stosunku do problemu. Kłopot może stanowić nazwanie różnych modeli miłości. Rada Nie pisz streszczenia lektury ani charakterystyki postaci, spróbuj odnaleźć i nazwać model miłości przedstawionej w powieści. A może to dwa modele? Ważne sformułowania • miłość destrukcyjna • miłość romantyczna • miłość szalona • miłość chora • toksyczne uczucie • konsumpcyjne,
Miłość w ujęciu Aleksandra Fredry (w opozycji do wizji romantyków). Wstęp I Burzliwa, często nieszczęśliwa i tragiczna, pozbawiająca zdolności trzeźwego myślenia – taka jest miłość romantyczna. Ukazywana w dziełach wielkich romantyków jest ogromną, wszechogarniającą siłą, która może być przyczyną klęski (a nawet śmierci) przeżywających ją ludzi. Napotyka liczne przeszkody, dlatego zazwyczaj nie kończy się spełnieniem – jest jednak tak wielka, że nawet śmierć jednego z kochanków nie musi oznaczać jej kresu. Jakże inna
