Strona Główna
Sofokles, Antygona Czas i miejsce akcji: I połowa XIII w. p.n.e., Teby. Gatunek literacki: Tragedia grecka. Akcja tragedii toczy się w ciągu jednej doby – zaczyna się przed świtem, kończy po zachodzie słońca (jedność czasu). Nie zmienia się miejsce akcji (pałac w Tebach) – jedność miejsca. O innych miejscach dowiadujemy się z pieśni Chóru lub wypowiedzi postaci. Wydarzenia ograniczone są do jednego wątku (zakazany czyn Antygony) – jedność akcji. Tragedia Sofoklesa nie jest podzielona na akty
Jeśli coś znamy, dobrze wiemy, czego się spodziewać, czego oczekiwać. Znana nam osoba, znane miejsce, znana rzecz nie zaskoczy, nie zdziwi, nie przestraszy. Znane jest bezpieczne. Ale z drugiej strony może też okazać się nudne, bo właśnie takie łatwe do przewidzenia. A nieznane? Pociąga, kusi, zachęca do robienia rzeczy nowych. Tajemnicza nieznajoma, nieodkryte lądy, niezbadane zjawiska – to wyzwania, które lubimy podejmować. Jakie są znaczenia słów „znane” i „nieznane”? znane, realne, swoje,
Szkoła wczoraj i dziś Starożytność Z tej epoki wywodzą się nazwy obecnych szkół, chociaż geneza tych nazw niewiele ma wspólnego ze współczesną edukacją. Gimnazjum to w starożytnej Grecji publiczny ośrodek ćwiczeń gimnastycznych, które w dodatku odbywały się nago. Najsłynniejsze gimnazjum mieściło się w Sparcie (ojczyzna wojowników) i Atenach. Liceum (Likejon) – przekształcone z czasem w szkołę filozoficzno-naukową. W liceum uczył Arystoteles. To właśnie w liceum zaczęto przykładać ogromną wagę do badań naukowych, uznając ich wyniki za ważniejsze od
Nadludzki wysiłek, łzy szczęścia, gorycz porażki, bite z najwyższym trudem rekordy, wiwatujący tłum – to magia sportu. Idea Chęć sprawdzenia siebie i własnych możliwości, zmierzenia się z innymi, zdobycia tytułu mistrza i międzynarodowej sławy, pobicia rekordu, wysławienia własnego kraju. To także idea braterstwa, jedności, równości, zniesienia granic, solidarności między narodami, pomocy niezamożnym, a zdolnym sportowcom. Taką ideę sportu najlepiej realizują igrzyska olimpijskie. Zagrożenie To przede wszystkim kontuzje, wypadki, które niejednokrotnie kończą się trwałym kalectwem. To
Jak rodzi się pycha? Mały człowiek zaczyna marzyć o wielkości. Chce zasmakować choć odrobinkę władzy, a potem ta odrobinka przestaje wystarczać. Potrzebuje więcej i więcej. Pragnie sięgnąć nieba, gwiazd, wznieść się na szczyt kariery, zdobyć władzę! Zadania Od dumy do pychy naprawdę niedaleko… Postaraj się wskazać różnice między tymi pojęciami. Duma jest cechą pozytywną do momentu, kiedy nie jest podszyta pychą. Nie ma nic złego w tym, że ktoś jest ambitny – uczy
Jak pisać o poszukiwaniach i wyborach? Czego ludzie poszukują? Zasad Życie bez zasad to podążanie drogą bez drogowskazów, błądzenie. O kimś, kto często zmienia zdanie, mówi się, że nie ma zasad. Taki człowiek nie dotrzymuje słowa, jest nieobliczalny, nie można na niego liczyć. Kiedy człowiek ma swoje zasady, łatwiej mu porozumieć się z innymi (tak jak gra w brydża czy szachy możliwa jest tylko wtedy, gdy gracze znają zasady tych gier), wie, czego
Czym jest pycha? To przekonanie, że jest się lepszym niż inni, wywyższanie się nad swoje otoczenie, brak obiektywizmu w ocenianiu samego siebie. Pycha to inaczej zarozumiałość, często wiąże się z pogardą i lekceważeniem innych ludzi. Człowiek pyszny jest egoistą, myśli jedynie o zaspokojeniu własnych pragnień. Nie potrafi być samotnikiem, on potrzebuje otoczenia, które będzie się nim zachwycać, wymaga publiczności. Człowiek pyszny nie przyjmuje słów krytyki, jakiekolwiek niepowodzenie przeżywa ogromnie, jak największą klęskę. Albo przeciwnie
Jak pisać o prawdzie i kłamstwie? Czym jest prawda? Uwaga, to wcale nie jest takie łatwe! Po pierwsze Prawda to podstawa poznania świata. Coś jest prawdziwe, czyli jest zgodne z rzeczywistością. Opowiadamy zgodnie z prawdą, czyli opowiadamy dokładnie tak, jak było. Po drugie Wydarzenia prawdziwe, takie, które miały miejsce, nazywamy faktami. Można je udowodnić, potwierdzić zeznaniami świadków. Pamiętaj! Fakty są zawsze autentyczne. Dlatego nie mów „fakt autentyczny”. To błąd językowy, zwany tautologią
Wzory sformułowania tematu „Jakaż jest przeciw włóczni złego twoja tarcza człowiecze z końca wieku?” – moje podróże po krainie literatury w poszukiwaniu systemu wartości Jakie wartości, zawarte w literaturze, należy przekazać następnym pokoleniom jako najcenniejsze dziedzictwo? Swoje rozważania na temat człowieczeństwa (u progu nowego tysiąclecia) zilustruj odpowiednimi przykładami. Wchodzisz w dorosłe życie. W jakim stopniu literatura nauczyła Cię dojrzale rozważać swoje miejsce w świecie? Powołaj się na wybrane przykłady z różnych
Kultura, co to jest? Kultura (słowo pochodzi z łaciny cultura – uprawa, kształcenie) to materialny i duchowy dorobek ludzkości. To także zbiór wartości, zasad i norm współżycia przyjętych przez daną zbiorowość; wszystko to, co powstaje dzięki pracy człowieka, co jest wytworem jego myśli i działalności. Kultura dzieli się na: materialną, oznaczającą to samo co cywilizacja (osiągnięcia techniczne, naukowe), duchową – wytwory i osiągnięcia z dziedziny sztuki, wierzenia religijne, wartości, zasady moralne, funkcjonujące w postaci np. dzieł artystycznych,
Czym jest rzeczywistość? Najprościej powiedzieć, że rzeczywistość to to, co nas otacza. Poznajemy ją zmysłami – wzrokiem, dotykiem, słuchem, węchem, czasem także smakiem. Rzeczywistości jesteśmy pewni – możemy jej doświadczyć, przekonać się, że jest taka, a nie inna. Przykład: Wyglądasz przez okno i widzisz bloki, podwórko, ulicę, samochody. To rzeczywistość. Czym jest wyobraźnia? Wyobraźnia to psychiczna zdolność tworzenia obrazów (tzw. wyobrażeń) ludzi, zwierząt, przedmiotów, krain, zjawisk itp., istniejących, ale nieobecnych w danej chwili,
Czym jest tradycja? Według encyklopedii tradycja to przekazywane z pokolenia na pokolenie treści kulturowe (poglądy, wierzenia, sposoby myślenia, normy postępowania, obyczaje), które dana społeczność wyróżnia spośród całokształtu dziedzictwa kulturowego jako ważne i niezbędne do kształtowania teraźniejszości i przyszłości. Co to znaczy? Tradycja to coś, czego nie podważamy, co przyjmujemy jako istotny składnik naszego życia. Tradycja jest nam potrzebna, ponieważ dzięki niej czujemy się jednością kulturową, odróżniamy się od innych narodów. O tradycji mówimy z dumą,
Jak pisać o tradycji? Tradycja – co to jest? Tradycja to wg encyklopedii przekazywane z pokolenia na pokolenie treści kulturowe (poglądy, wierzenia, sposoby myślenia, normy postępowania, obyczaje), które dana społeczność wyróżnia spośród całokształtu dziedzictwa kulturowego jako ważne i niezbędne do kształtowania teraźniejszości i przyszłości. Co to znaczy? Tradycja to zbiór obyczajów mocno utrwalonych, silnych, uświęconych w narodzie, takich, które przechodzą z pokolenia na pokolenie. To coś, czego nie podważamy, co przyjmujemy jako istotny składnik naszego
Kto to jest marzyciel? Marzyciel to człowiek, który często ucieka od szarej rzeczywistości w świat marzeń, wyobraźni, ucieka od realiów, a pogrąża się w marzeniach, snach, wyobrażeniach… To ktoś trochę odrealniony, poszukujący ucieczki od codziennego życia, marzący o czymś lepszym. Często nieobecny tu i teraz, roztrzepany, zamyślony. Często takich marzycieli – zamyślonych ludzi przedstawiają obrazy romantycznych twórców. Ale marzyciel to nie tylko ktoś bierny, pogrążony w swoich snach, wyobrażeniach i odizolowany od rzeczywistości. To także ktoś, kto
Jak pisać o domu? Dom (rodzina) w lekturach Biblia Adam i Ewa – pierwsi rodzice Gdy Bóg stworzył pierwszych ludzi, Adam nazwał swoją towarzyszkę Ewą, co oznaczało dająca życie. Po zerwaniu jabłka z drzewa wiadomości dobrego i złego Adam i Ewa zostali wygnani z raju. Rozgniewany Bóg przepowiedział przyszłej matce wszystkich ludzi i jej następczyniom, że będą rodziły w ciężkich bólach. Ogromny ból towarzyszący rodzącej kobiecie jest więc karą, ale wraz z nim otrzymuje ona najpiękniejszy dar – dziecko.
Człowiek – to bez wątpienia najważniejszy i podstawowy temat literatury. Ilu pisarzy, tyle obrazów ludzkich. Czy można dopatrzyć się między nimi podobieństw? Oczywiście. Przypomnijmy sobie, jak zmieniła się wizja człowieka i jego stosunek do świata na przestrzeni epok. Ta wiedza przyda się na egzaminie gimnazjalnym. Jaki jest człowiek Mocny, dobry, wielki Dowody: Akty poświęcenia się człowieka dla drugiego człowieka. Zwycięstwo człowieka nad sobą samym, pokonanie własnej słabości. Walka i zwycięstwo ludzi
Jak pisać o człowieku? Kim jest człowiek? I. „bożym igrzyskiem”, marionetką, aktorem II. trzciną na wietrze, marnym prochem III. namiestnikiem Boga na ziemi (twórcą, artystą) Ujęcia literackie Ujęcie I i II Człowiek jest „bożym igrzyskiem”, marnym prochem, zabawką w ręku Boga, trzciną na wietrze. Jan Kochanowski, fraszka pt. O żywocie ludzkim. Poezja barokowa (Daniel Naborowski, Krótkość żywota; Wacław Potocki, Człowiek) – daje poetyckie ujęcie myśli Pascalowskiej – człowiek jest mgnieniem, chwilą, nic
Swój Znają się, potrafią przewidzieć wzajemne zachowania. Czasem się kochają, przyjaźnią, czasem tylko trochę lubią lub zaledwie tolerują. Ale trzymają się razem, stanowią jakąś grupę. „To swój człowiek” – tak mówią o sobie. Rodzina Cóż… rodziny się nie wybiera, ale też nie wolno o niej zapomnieć ani jej zdradzić. Dla wielu ludzi to właśnie rodzina jest najważniejszą wartością. Odyseusz – przez wiele lat wędruje do rodzinnego domu, pokonując rozmaite przeszkody. Cierpliwość została
Miłosne obyczaje związane: z oświadczynami Krzyżacy Henryka Sienkiewicza – Zbyszko ratuje Danuśkę spadającą z ławy. Chwilę później się jej oświadcza i składa śluby rycerskie. Potem, gdy grozi mu śmierć, Danuśka ratuje go z rąk kata, narzucając mu nałęczkę na głowę. W Panu Wołodyjowskim Henryka Sienkiewicza jesteśmy świadkami dość nietypowych w szlacheckich czasach oświadczyn – to dziewczyna oświadcza się kawalerowi, czyli Baśka wyznaje miłość panu Michałowi. zaręczynami Zaręczyny Andrzeja Kmicica i Oleńki Billewiczówny w Potopie są zgodne
Jak pisać o wsi? Wieś „spokojna i wesoła” Wizję uroczej sielanki, harmonijnego życia w zgodzie z naturą rysuje Jan Kochanowski w Pieśni świętojańskiej o sobótce. Ta słynna pieśń ku chwale wiejskiego żywota ukazują uroki życia ziemianina oraz obrazuje obyczaj świętojański odprawiany w wigilię św. Jana. Uroda Czarnolasu i pejzażu wiejskiego pojawia się wielokrotnie w pieśni Serce roście i fraszkach Na dom w Czarnolesie, Na lipę. Autor głosi, że zdecydowanie lepiej być gospodarzem niż podróżnikiem, żołnierzem czy dworzaninem, ponieważ: ziemianin
