Tag "antyk"
Arkadia jest mityczną krainą szczęśliwości – wiecznej wiosny, prostoty i miłosnych wzruszeń. Obraz takiej Arkadii stworzył Wergiliusz w swojej bukolicznej poezji – w Eklogach. Pierwowzorem krainy była Arkadia na środkowym Peloponezie – obszar biedny, zamieszkały przez pasterzy. W strofach Wergiliusza stała się jednak symbolem odwiecznych marzeń człowieka o mlekiem i miodem płynącej krainie spokoju, w której żyją ludzie w zgodzie z prawami natury. Myśl o Arkadii nie opuściła późniejszych twórców:
Iliada – Homer Temat Co jest ważne? Co pisać, z czym kojarzyć? Gatunek: Jest pierwszym dziełem epickim. Ustala wzorzec gatunkowy eposu. Iliada znaczy opowieść o Ilionie (Ilion – Troja). Homer – pierwszy epik, aojda – czyli wędrowny śpiewak; zapewne ślepy. Jego dzieła spisano później. Opowiada o epizodzie wojny trojańskiej – ostatnim roku, choć wojna trwała 10 lat. Wywołał ją królewicz trojański Parys – bo pogwałcił prawa gościnności i porwał żonę
Tabela gatunków antyku Gatunek Cechy gatunku Przykład Późniejsze kontynuacje i ewolucje Epos Najstarszy gatunek epicki – utwór o charakterze fabularnym, opisujący dzieje legendarnych lub mitologicznych bohaterów. Rozpoczyna się inwokacją (wezwaniem do muz lub bóstwa o opiekę nad procesem twórczym), pisany heksametrem. Pojawiają się w nim elementy mitologiczne, fantastyczne. Homer Iliada, Odyseja Kontynuacją gatunku jest cały rodzaj literacki – epika. W szczególności – eposy rycerskie (Pieśń o Rolandzie), epopeje (Pan Tadeusz Adama Mickiewicza), epos biblijny (Raj
Wymień znane Ci nawiązania do eposu homeryckiego w późniejszych epokach. Wstęp Co to jest epos homerycki? Epos, nazywany też epopeją albo poematem heroicznym, był aż do czasów powstania powieści podstawowym i dominującym gatunkiem epickim. Najstarszymi eposami są dzieła literatury starożytnego Wschodu: babiloński Gilgamesz z III wieku p.n.e., indyjskie Mahabharata z IV wieku p.n.e. i Ramajana z II wieku p.n.e. Najbardziej znanymi eposami są natomiast utwory powstałe w starożytnej Grecji – napisane przez Homera w VIII wieku p.n.e.
Wyjaśnij pojęcia mitu i archetypu, posługując się przykładami z mitologii grecko-rzymskiej. Zacznij: Przedstaw obie definicje: mit – przekazywany ustnie (oralnie) tekst związany z wierzeniami religijnymi pełniący funkcję sakralną i/lub kulturotwórczą; archetyp – stworzone przez Carla Gustava Junga pojęcie z pogranicza psychologii oznaczające wspólny wszystkim, osobowy prawzorzec społecznej roli lub określonego typu zachowania. Dokonaj rozróżnienia między mitem (pojęcie tradycyjne) a archetypem (pojęcie współczesne, wtórne wobec mitu). Rozwiń: Przedstaw kilka przykładów mitów, których bohaterowie mają
Przedstaw genezę i istotę tragedii w starożytnej Grecji. Zacznij: Omów genezę tragedii – według najpopularniejszej teorii wywodzi się ona z obrzędów ku czci Dionizosa, które stopniowo stały się widowiskami scenicznymi. Sama nazwa pochodzi zaś od greckiego określenia „pieśń kozła”.. Rozwiń: Przedstaw najważniejsze cechy tragedii, wspierając to przykładami. Sytuacja tragiczna – niemożliwy wybór Antygony, wieczna i skazana na klęskę ucieczka Edypa przed przeznaczeniem. Bohaterowie ze szlachetnego rodu – król Edyp i księżniczka Antygona. Budowa
Omów najważniejsze kierunki filozofii starożytnej. Zacznij: Antyk to kolebka filozofii, a zarazem myślenia naukowego. Pierwsi byli tzw. filozofowie przyrody (Tales z Miletu, Heraklit z Efezu) poszukujący tzw. prapoczątku (arche). Rozwiń: Wymień najważniejsze szkoły filozoficzne: Nurt sokratejski – wielka trójka: Sokrates (bezwzględne dobro, idea czterech cnót), jego uczeń Platon (idealizm – świat realny jako odbicie świata idei) i uczeń Platona – Arystoteles (koncepcje materii i formy, metafizyka, Poetyka). Sofiści – nauczyciele retoryki i erystyki
Ukaż kulturę starożytnej Grecji i Rzymu oraz „Biblię” jako źródło inspiracji twórców następnych epok. Zacznij: Starożytność to prawdziwa kopalnia literackich i kulturowych motywów dla wszystkich pokoleń twórców aż po dziś dzień. Co ważne – wiele z nich występuje jednocześnie zarówno w Biblii, jak i w kulturze antycznej – warto skupić się właśnie na takich. Rozwiń: Przedstaw kilka starożytnych toposów, wyjątkowo istotnych w historii kultury: prometeizm – postać Prometeusza, kojarzonego zresztą często z Jezusem Chrystusem, inspirowała twórców
Sprawdź swoją wiedzę z antyku 1. Zenon z Kition był twórcą: a) filozofii epikurejskiej, b) filozofii stoickiej, c) cynizmu, d) hedonizmu. 2. Epikurejczycy głosili, że: a) największym szczęściem jest odczuwanie przyjemności i brak cierpień, b) nie należy poddawać się emocjom, człowiek powinien kierować się w swoim postępowaniu rozumem, c) należy wyrzec się wszelkich dóbr doczesnych, prowadzić życie ascetyczne. 3. Co to jest mit? a) opowieść wyjaśniająca przez alegorie i symbole
1. Antyk to konkretny czas historyczny. Mianem tym określamy: a. okres trwania kultury starożytnej Grecji i Rzymu b. starożytność c. dzieje ludzkości od jej zamierzchłych początków aż do upadku Cesarstwa Rzymskiego Komentarz Antyk to okres trwania kultury starożytnej Grecji i Rzymu. Ponieważ obie kultury lokalizowały się w obrębie Morza Śródziemnego, kulturę antyku nazywa się również kulturą śródziemnomorską. Dzieje ludzkości od jej zamierzchłych czasów aż do upadku Cesarstwa Rzymskiego noszą wspólne
Sfinks – potwór, który miał ciało lwa, lecz twarz i piersi kobiety, a skrzydła ptaka. Pilnowała dostępu do Teb, siedząc na skale w wąwozie i pożerając ludzi, którzy nie potrafili rozwiązać jej zagadki. Zagadka Sfinksa, którą zadawał podróżnym, brzmiała następująco: „co to za zwierzę obdarzone głosem, które z rana chodzi na czworakach, w południe na dwóch nogach, a wieczorem na trzech?”. Edyp odpowiedział, że jest to człowiek, gdyż jako dziecko chodzi na czworakach, jako dorosły
Herakles był półbogiem. Synem Zeusa – spłodzonym z królową Alkmeną. Naturalne więc, że przez całe życie nienawidziła go i prześladowała prawowita żona Zeusa – Hera (zwłaszcza że podstępem nakarmiono Heraklesa pokarmem Hery, w wyniku czego stał się nieśmiertelny). Miał nadludzką moc. Jako niemowlę udusił dwa węże nadesłane przez Herę. Jego siła przysporzyła mu wiele sławy, ale i niemało kłopotów. Był bowiem bardzo gwałtowny i często wpadał w gniew – nie panował wówczas nad
Periodyzacja to podział na okresy i podokresy. Epoka starożytna to wielki przedział czasu – ponad dziesięć wieków różnej kultury, dziejów historii i obyczajów. Należy pamiętać, że w obszarze najbliższym nam geograficznie epokę tę zbudowały dwie cywilizacje: najpierw świat starożytnej Grecji, potem zaś Imperium Rzymskie. Dlatego mówimy o literaturze greckiej i rzymskiej jako o antyku. Uwaga! Obok antyku drugim, równoległym i równie ważnym źródłem naszej kultury (nie epoką!) jest Biblia. Początki literatury greckiej wiążemy z imieniem i twórczością Homera.
Starożytność Nazwa, którą ogarniamy cały dorobek ludzkości przed naszą erą. Kulturę, sztukę, wreszcie literaturę różnych narodów, jakie zaistniały przed narodzinami Chrystusa, objęto tą właśnie nazwą. Dlatego wrzucamy do tygla starożytności różne dzieła i dzieje literatur: Biblię, dorobek starożytnej Grecji i Rzymu, i Dalekiego Wschodu: Babilonii, Egiptu, Japonii itd. I mity greckie, i dzieje Gilgamesza, i delikatne, dawne, japońskie haiku – to starożytność. Bajeczna i niezwykle pojemna. Wycinek „obowiązujący” gimnazjalistę jest – mniej niż skromny. Antyk To termin
Zapamiętaj następujące typy dramatów: tragedia grecka (m.in. dramat antyczny), dramat szekspirowski (łamie reguły dramatu antycznego), dramat romantyczny (odwołuje się do osiągnięć Szekspira), dramat młodopolski (nawiązuje do dramatu romantycznego i szekspirowskiego), dramat współczesny (teatr absurdu lub antyteatr zaprzecza regułom wyznaczającym gatunki poprzednie). Różnice w kompozycji tragedia grecka: Antygona Sofoklesa reguła trzech jedności: miejsca, akcji, czasu; podział na stasimony i epejsodiony; obecność chóru; zasada decorum; imię bohatera w tytule; ograniczona do trzech ilość osób na scenie; niezmienność
Stoicyzm jest to nurt materialistyczny, utworzony w III w. p.n.e. przez Zenona z Kition. Wg filozofów tego nurtu, człowiek, aby osiągnąć szczęście musi zachować równowagę duchową, powagę, spokój i trzeźwość umysłu. Rządzić człowiekiem powinien „rozum, nie namiętności”. Stoik to ktoś, kto nie poddaje się emocjom, żyje zgodnie z naturą, wyrzeka się dóbr przemijających, w zamian za co osiąga szczęście. Stąd właśnie o ludziach, którzy spokojnie i z „kamienną twarzą” przyjmują ciosy i dary losu mówimy, że cechuje ich „stoicki
Istnieje jeszcze jeden wymiar treściowy tragedii. Antygona tragedią o miłości i śmierci. Antygoną powoduje miłość siostrzana. Mówi, że przyszła współkochać, nie współnienawidzić – jej miłość wybacza zdradę, jest ponad ziemskie sprawy. Zarzut wobec Antygony – cała miłość tej tebańskiej dziewczyny skupia się na bracie Polinejku. Nie dostrzegamy natomiast w ogóle uczucia kobiety wobec swojego narzeczonego – Hajmona. Antygona odrzuca też ofertę Ismeny, która chce razem z nią ponieść konsekwencje czynu. Dlaczego? Z miłości czy raczej
Twórcy starożytnej Grecji pozostawili po sobie nie tylko wzorce podstawowych gatunków literackich czy środki stylistyczne, np. porównanie homeryckie, ale również pewne typy strof naśladowane przez twórców późniejszych epok. Do wartych zapamiętania należą: strofa saficka – rodzaj strofy czterowierszowej, składającej się z trzech wersów 11- zgłoskowych i wersu 5-zgłoskowego, będącego zazwyczaj pointą strofy. Nazwa pochodzi od Safony, której przypisuje się autorstwo najstarszego utworu zawierającego ten typ strofy: Ujrzałam cię, a ty promieniejąca, z uśmiechem
Epos Homera mówiący o wędrówce Odyseusza interpretować można jako metaforę ludzkiego życia. Człowiek wędrowiec, homo viator, występuje także w wielu innych utworach, czasem będących bezpośrednim nawiązaniem do Odysei. Należą do nich: dramat Williama Szekspira Troilus i Kresyda (1602), dramat Jeana Baptiste’a Racine’a Ifigenia w Aulidzie (1674), dramat Gerharta Hauptmanna Łuk Odysa (1914), Powrót Odysa Stanisława Wyspiańskiego (1907), Ulisses Jamesa Joyce’a (1922). Ostatni z tych utworów (Ulisses Jamesa Joyce’a) jest rodzajem reinterpretacji Odysei. Akcja powieści rozgrywa
Nike – grecka bogini zwycięstwa. Wiele krajów przywoływało Nike podczas swojej historii, w niejednej stolicy turysta może oglądać jej posąg. Jest Nike warszawska i Nike paryska. Najsłynniejszy posąg – to Nike z Samotraki, z pierwszej połowy II w. p.n.e. – dziś tkwi w Luwrze, okaleczały: bogini na dziobie okrętu, nie ma rąk, głowy ani stopy. Nike warszawska – to Pomnik Bohaterów Warszawy z Placu Teatralnego. Bogini zwycięstwa (zresztą nie tylko wojennego) przedstawiana była jako młoda kobieta
