Tag "antyk"
Aby wyjaśnić znaczenie tego terminu, warto przypomnieć, iż pochodzi on od słowa „classicus” – tzn. wzorowy, pierwszorzędny, doskonały. Za taki właśnie doskonały wzór uznano sztukę antyku i na długie wieki określiła ona kryteria piękna i poprawności w kręgu kultury europejskiej. Stąd terminem „klasycyzm” określamy nie tylko twórczość starożytnych artystów, lecz także późniejsze prądy artystyczne, odwołujące się do źródeł antycznych. Przykładem takiej epoki przywołującej klasyczne piękno i kanony ustalone w starożytności może być sztuka renesansu lub
Filozofia stawia sobie taki cel: powiedzieć ludziom jak znaleźć szczęście. Jak żyć, żeby żyć dobrze, spędzić swój czas na ziemi w poczuciu radości i zadowolenia? Bez poszukiwań odpowiedzi na to pytanie filozofia nie miałaby sensu. A czy ktoś znalazł też filozoficzną receptę? Hm…, jakby to powiedzieć? Otóż – nawymyślano dużo różnych sposobów na dobre życie i teraz nie bardzo wiadomo, co wybrać. Dla nas bardzo ważne będą dwa pomysły, dwie szkoły: epikureizm i stoicyzm. EPIKUREIZM
Diogenes bulwersował opinię publiczną i miał z tego wielką radość, bo o to mu właśnie chodziło. Żeby oburzyć szacownych obywateli, żeby zirytować bosko pięknego Platona – żył bowiem w tych samych czasach i też w Atenach… Otóż postanowił zamieszkać w beczce. Uznał, że jest to przestrzeń życiowa wystarczająca dla skromnego człowieka. Albo biegał po ulicach Aten, w biały dzień, z płonącą pochodnią. Gdy pytano go, czemu tak robi, odpowiadał: „szukam człowieka”. Jak się domyślamy, sugerował w ten sposób, że nie
Sokrates był brzydki i pochodził z plebsu. Jego najważniejszy uczeń – Platon – był piękny i pochodził z arystokracji. To on utrwalił postać i myśli mistrza, ale też stworzył własne teorie, które zaważyły na całej późniejszej myśli ludzkiej – od starożytności po wiek XX. Pewnie XXI też. Najważniejszy pomysł Jaskinia platońska. Oto żyjemy w jaskini. Jesteśmy skuci kajdanami. Nie możemy obejrzeć się za siebie, patrzymy tylko na ścianę na wprost. A z tyłu bije światło. Patrząc przed siebie,
Najsłynniejsza maksyma Sokratesa brzmi: Jedno wiem, że nic nie wiem. Rzeczywiście, co właściwie człowiek wie na pewno? Nic. I od tego, pełnego pokory, punktu wyjścia należy zacząć poszukiwania. Czego zaś szukać? Dobra i prawdy. Sokrates jest pierwszym moralistą, niektórzy mówią, że jest „wynalazcą” moralności. Przypuszczalnie ktoś by w końcu na to wpadł, że ludzie muszą odróżnić dobre postępowanie od złego. Ale pierwszy był Sokrates. Wynalazł też oryginalny sposób poszukiwania prawdy, dochodzenia do wniosków
Starożytność jako źródło inspiracji dla Jana Kochanowskiego. Jakie odwołania do tradycji antycznej można znaleźć w twórczości tego poety? Polecenie wyraźnie wskazuje, że w twórczości Jana z Czarnolasu pojawiają się nawiązania do antyku. Cała trudność w wyszukaniu tych nawiązań i ich uporządkowaniu. Pamiętaj: praca nie może zamienić się w katalog dzieł Kochanowskiego! Najpierw zastanów się, jakiego typu nawiązania możesz znaleźć, później zilustruj je odpowiednimi przykładami literackimi. Nigdy odwrotnie! We wstępie pracy dobrze byłoby wskazać przyczyny tak
Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem Krzysztofa Mrowcewicza, że grecki „świat bogów odbija porządek ludzkiego świata”? W temacie musisz wykorzystać przede wszystkim znajomość mitologii, a także kulturowego funkcjonowania mitów. Chociaż pytanie „czy” sugeruje formę rozprawki, nie musisz przestrzegać reguł tej formy wypowiedzi. Najlepiej byłoby przemyśleć i zanotować kilka argumentów potwierdzających tezę zawartą w temacie. Świat bogów odbiciem ludzkiego świata Propozycje wstępu: Zacznij od zdefiniowania pojęcia antropomorfizm. Nakreśl pokrótce, jak Grecy wyobrażali sobie panteon
Zbigniew Herbert jeden ze swoich wierszy zatytułował Dlaczego klasycy. Jak ty mógłbyś odpowiedzieć na to pytanie? Co, twoim zdaniem, dała nam literatura antyku? Zwróć uwagę, że chociaż w temacie występują dwa pytania, odpowiedź dotyczy właściwie jednego zagadnienia. Temat wymaga spojrzenia z nieco szerszej perspektywy na dorobek antyku. Warto w nim podkreślić kulturowe zakorzenienie nas, Europejczyków, w dziedzictwie grecko-rzymskim. Uwaga! Kim jest klasyk? Autor antyczny, którego dzieła stały się wzorami do naśladowania. Także autorytet: wódz,
1. Zenon z Kition był twórcą: a) filozofii epikurejskiej, b) filozofii stoickiej, c) cynizmu, d) hedonizmu. 2. Epikurejczycy głosili, że: a) największym szczęściem jest odczuwanie przyjemności i brak cierpień, b) nie należy poddawać się emocjom, człowiek powinien kierować się w swoim postępowaniu rozumem, c) należy wyrzec się wszelkich dóbr doczesnych, prowadzić życie ascetyczne. 3. Co to jest mit? a) opowieść wyjaśniająca przez alegorie i symbole pochodzenie świata, bogów i ludzi, b) utwór pisany prozą lub wierszem, którego bohaterami
Pierwszy epik, autor Iliady i Odysei, najprawdopodobniej pochodził z greckiej wyspy Chios. Imię – Homer (ślepiec) – sugeruje, iż był niewidomy, tego jednak nie wiemy na pewno. Homer jest postacią dość tajemniczą, niektórzy badacze w ogóle kwestionują jego istnienie. Najnowsze wyniki badań przeczyłyby jednak obrazoburczemu pomysłowi, iż Homera w ogóle nie było! Według analiz komputerowych Iliadę i Odyseję stworzył je ten sam człowiek. Opiewał wojnę sprzed czterystu lat! Odrysował w swoich poematach świat starożytnej, archaicznej Grecji,
Hektor, Achilles, Odys Oto wzór rycerza antycznego: odwaga, honor, wierność w przyjaźni, uczciwość w walce. Najlepszym wzorem jest Hektor – to postać heroiczna, idzie walczyć, choć wie, że zginie. Jest szlachetny i wierny. Kocha żonę i synka – jest rycerzem – człowiekiem – nie posągiem. Achilles nie do końca jest ideałem: mściwy, porywczy, okrutny, chce znieważyć zwłoki Hektora. Dopiero po rozmowie z Priamem – ojcem Hektora – zwycięża w jego duszy humanizm. Czy
Przed dyskusją na lekcji! Przygotuj się do dyskusji o czynie Antygony i decyzji Kreona. Czyn Antygony – pochowała brata wbrew zakazowi króla. Okazała się nieposłuszną obywatelką, ale kochającą siostrą i kobietą posłuszną prawom boskim. Decyzja króla Kreona – przestępca musi zostać ukarany. Chodzi tu o dobro państwa i autorytet królewski. Kto ma rację? Jeśli chcesz być pewny wygranej – stań po stronie Antygony. Będziesz w zgodzie z Sofoklesem, chórem i
Antyk stworzył bardzo wiele gatunków obecnych w literaturze także współcześnie. Przez wieki były one modyfikowane, rozwijane. Komediopisarze późniejszych epok korzystali z motywów obecnych u Plauta czy Arystofanesa (dowodzi tego np. twórczość Moliera), echa antycznej tragedii, choć już dawno dokonano reformy teatru, znaleźć łatwo i dziś (np. obecność chóru w Kartotece Tadeusza Różewicza). Tren – wzorcem są utwory Simonidesa, Pindara, Owidiusza. Nawiązania: Treny Jana Kochanowskiego (poeta ten wprowadził do literatury cykl trenów), Anka Władysława Broniewskiego (wiersz poświęcony
Średniowiecze kult Arystotelesa, Wergiliusza (jest przewodnikiem w Boskiej komedii Dantego); Renesans W szkolnictwie i na uniwersytetach czyta się wówczas dzieła greckiego filozofa Arystotelesa, z filozofów rzymskich popularni są Seneka i Cycero. Twórczość Kochanowskiego Odprawa posłów greckich – została oparta na tragedii starożytnej. motyw arkadyjski w Pieśni świętojańskiej o sobótce, tłumaczenia pieśni Horacego, nawiązania do filozofii epikurejskiej (Miło szaleć, póki czas po temu) i stoickiej, przywoływanie postaci mitologicznych (fraszka O miłości, Pieśń o dobrej sławie); Barok poezja, odwołująca się często dla
Nawiązywano do kultury starożytności w różny sposób Czerpano z zasobu motywów, wątków, symboli zawartych w mitach, eposie, tragedii i poezji. Tradycja antyczna znajduje także odbicie we współczesnej poezji i prozie, wciąż nawiązują poeci i pisarze do mitu ikaryjskiego (np. wiersz Stanisława Grochowiaka pt. Ikar, Ernesta Brylla pt. Wciąż o Ikarach głoszą, opowiadanie Jarosława Iwaszkiewicza pt. Ikar). Do antyku nawiązywali twórcy renesansowi jak np. Jan Kochanowski, twórcy oświeceniowi np. Ignacy Krasicki, a także dziewiętnasto- i dwudziestowieczni prozaicy np. Stefan Żeromski. Twórcy
Takich uniwersalnych uczuć i postaw, które stały się tematem twórców starożytnych i nadal są żywe, jest nieskończenie wiele. Można wymienić tu miłość macierzyńską (uosabia ją choćby bogini Reja) i miłość siostrzaną (Antygona). Ważne miejsce w mitologii i literaturze biorącej motywy z mitów jest miłość kobiety i mężczyzny – przykładem może być miłość Parysa i Heleny, warto także pamiętać, że Afrodyta była boginią miłości, że temat ten podejmowali lirycy greccy m.in. Safona. Patriotyzm i umiłowanie ojczyzny to następny uniwersalny motyw
Na przykład Marka Aureliusza i jego słynny cytat: „Raz już należy odczuć, jakiego świata jesteś cząstką”. Pochodzi z Rozmyślań Aureliusza, który był stoikiem, cesarzem-filozofem,człowiekiem wykształconym. Głosił, że cnotą jest umiar, że należy przyjąć i dobrze wypełniać rolę, jaką wyznaczyło człowiekowi życie, przestrzegał przed egoizmem, a każdą pracę nakazywał wykonać „jakby była ostatnią w życiu”. Inny filozof rzymski to Seneka. Żyć mu przyszło w czasach Klaudiusza i Nerona – był nauczycielem i opiekunem tego drugiego i przez pewien czas miał
Liryki Horacego można podzielić: ze względu na temat: liryki patriotyczno-obywatelskie, liryki refleksyjne, liryki biesiadne, liryki autotematyczne (podejmujące temat poezji); ze względu na ukształtowanie monologu poety: liryka inwokacyjna (w 2 osobie) – zwraca się do kogoś, liryka wyznania (w 1 osobie) – wyznaje swoje uczucia. Zapamiętaj! Horacy (65-68 r. p.n.e.) był synem wyzwolonego niewolnika. Ojciec zapewnił mu bardzo dobre wykształcenie. Gdy po zabójstwie Juliusza Cezara rozpętała się wojna domowa, wziął w
Exegi monumentum – oznacza: „stawiam sobie pomnik” – (trwalszy niż ze spiżu). Tak zaczyna się słynna oda Horacego, która podejmuje temat nieśmiertelności poety i poezji. Twórczość, poezja, dzieło życia daje poecie sławę i nieśmiertelność. „Non omnis moriar” – brzmi słynny cytat, który oznacza: „nie wszystek umrę” – bo pozostanie po mnie sława i poezja. Horacy zwraca uwagę na dwoistą naturę poety: śmiertelną i nieśmiertelną także w wielu innych utworach, np. w odzie: Niezwykłe i potężne uniosą nas
W swoich Carminach (pieśniach) wyznawał Horacy filozofię umiaru oraz złotego środka, czyli z obu nurtów, stoicyzmu i epikureizmu brał to, co wydawało mu się cenne. Propaguje on hasło „carpe diem” charakterystyczne dla epikurejczyków. Mknie rok za rokiem jak jedna godzina, więc łap dzień każdy, a nie wierz ni trochę w złudnej przyszłości obietnice płoche. (Carmen I, 11: Do Leukonoe) Wyznaje także stoicką zasadę okazywania w nieszczęściu równowagi ducha. Pomnij zachować umysł niezachwiany Pośród złych przygód
