Tag "oświecenie"
Refleksje o świecie i naturze człowieka w utworach pisarzy oświecenia europejskiego. Istotą jest przedstawienie poglądów oświeceniowych twórców na temat człowieka i świata. Nie kładź więc nacisku na biografie pisarzy czy przedstawienie przygód bohaterów ich utworów! Na początek wybierz dzieła, które należałoby wykorzystać. Pamiętaj, że ich lista nie zależy tylko od ambicji Twojego nauczyciela! Samodzielnie poszukaj ciekawych tekstów spoza kanonu lektur. W twojej pracy muszą się znaleźć: Kandyd, czyli optymizm oraz Traktat
Cechy powiastki filozoficznej Zacznij: Powiastka filozoficzna to jeden z ważniejszych gatunków oświecenia, stworzony przez tę właśnie epokę. Oczywiście powiastka realizowała funkcje dydaktyczne, propagowała światopogląd autora i określoną filozofię. Zdobyła ogromną popularność, zwłaszcza we Francji, gdzie powstawały różne rodzaje powiastek – np. libertyńska i erotyczna. Cechy powiastki filozoficznej Powiastka filozoficzna to niezbyt obszerny utwór pisany na ogół prozą, przypominający bajkę. To utwór dwuwarstwowy – wydarzenia i bohaterowie wskazują na głębsze przesłanie filozoficzno-moralne. Lansowanie poglądów filozoficznych
1. Najważniejsi myśliciele epoki oświecenia to między innymi: Kartezjusz, Francis Bacon, John Locke, Denis Diderot. Podane zostały pojęcia określające ich światopogląd. Które z nich przyporządkowano błędnie? a) Kartezjusz – empiryzm b) Francis Bacon – racjonalizm c) John Locke – sensualizm d) Denis Diderot – deizm 2. Autorem słynnej maksymy „Cogito, ergo sum” jest: a) Wolter b) Kartezjusz c) Paul Holbach d) Gottfried Leibniz 3. Który z myślicieli oświecenia wprowadził pojęcie „tabula
Sprawdź swoją wiedzę z oświecenia 1. Kto powiedział: „Myślę, więc jestem”? a. John Locke b. Kartezjusz c. Wolter d. Dawid Hume 2. W oświeceniu głoszone były różne doktryny dotyczące Boga. Przyporządkuj doktryny do ich definicji. a. fideizm ………………………………………………………………………………………………………………………………….., b. deizm ……………………………………………………………………………………………………………………………………., c. ateizm ……………………………………………………………………………………………………………………………………, 1. Świat powstał bez boskiej pomocy, Boga nie ma. 2. Bóg jest panem świata i jego Stwórcą. 3. Bóg stworzył świat, ale dalej się nim nie
1. Autorem myśli: „Oświeceniem nazywamy wyjście człowieka z niepełnoletności…” jest: a) B. Pascal b) I. Kant c) Kartezjusz d) J. Locke 2. Który z wymienionych filozofów był twórcą empiryzmu? a) I. Newton b) Kartezjusz c) J. Locke d) F. Backan 3. Redaktorem francuskiej Encyklopedii był: a) Wolter b) D. Diderot c) Montesquieu d) P. Malbach 4. Twórcą oświeceniowej poetyki określającej zasady i reguły, jakim podporządkować miała się literatura był: a)
Rokoko W pierwszej połowie XVIII wieku panie przywdziały suknie skrócone do kostek, kokieteryjnie odsłaniające pończoszki i pantofelki na wysokich obcasach. Modę na „eleganckie rozebranie” zainicjowała artystka operowa, która w słynnej wówczas sztuce wystąpiła w szlafroku. Podobną suknię, zwaną deshabillé – w spolszczonej wersji dezabilką – kobieta zakładała do miasta, na przechadzkę, na spotkanie w gronie najbliższych przyjaciół. Etykieta dworska wymagała jednak reprezentacyjnego stroju. Na oficjalne uroczystości obowiązywały suknie na szerokim stelażu. Ponieważ niezwykle szeroki obwód
Jan Jakub Rousseau (czytaj Ruso) zdobył w swoich czasach chyba największą wśród myślicieli sławę, wpływy i pozycję. Równać mógł z nim się tylko Wolter – francuski filozof. Wolter, Rousseau, Encyklopedia – to trzy symbole osiemnastego wieku. O Rousseau mówi się jeszcze: ojciec sentymentalizmu i pisarz czułego serca. Jak do tego doszło? Jan Jakub pochodził z biednej rodziny, szybko został sierotą i jako szesnastolatek wyruszył w świat. Gdy pewnego dnia wyszedł z rodzinnej Genewy na spacer, wrócił zbyt późno i zastał
Cogito, ergo sum = Myślę, więc jestem To często powtarzane hasełko stanowiło rewolucję w filozofii. Kamień milowy, początek nowej epoki, źródło naszej cywilizacji – czy jak tam jeszcze chciałbyś nazwać przełom w nauce. Aby wiedzieć o filozofii rzeczy podstawowe, nie da się znakomitej formuły Kartezjusza pominąć. Jak się narodziła? Baśniowo: mroźnej, śnieżnej nocy wojennej, w XVII wieku, gdy René Descartes (Kartezjusz) jako oficer wojny trzydziestoletniej nocował w chłopskiej chacie. Właściwie nie spał – rozmyślał. Olśniła
Antyk od łacińskiego antiquus – dawny. Dotyczy dorobku kultury i historii starożytnej Grecji i Rzymu. Jest pojęciem węższym od terminu starożytność, który obejmuje historię wszystkich kultur sprzed naszej ery (Egipt, Babilon, Izrael). Średniowiecze (wieki średnie) to znaczy „przejściowe” między antykiem a odrodzeniem, ponad 10 stuleci raczej źle ocenionych przez ludzi renesansu jako wieki ciemnoty – stąd pejoratywna wymowa nazwy średniowiecze. Dziś ta ocena jest nieaktualna, wieki średnie fascynują swoim bogactwem. Renesans inaczej odrodzenie.
Sprawdź swoją wiedzę z oświecenia 1. Nazwa oświecenie nawiązuje do: a) faktu, że poszukiwano jasnych stron życia b) faktu, że uczeni pragnęli odkryć sposób oświetlenia mieszkań c) filozofii epoki, która doceniła światło umysłu i blask wiedzy d) nagłego olśnienia jednego z ważnych uczonych 2. Który zbiór terminów prawidłowo określa epokę? a) empiryzm, racjonalizm, konceptyzm, klasycyzm, krytycyzm b) krytycyzm, racjonalizm, deizm, humanizm, sentymentalizm c) racjonalizm, deizm, ateizm, wolterianizm, mistycyzm d) empiryzm,
Synteza literatury od średniowiecza do oświecenia Średniowiecze Renesans Barok Oświecenie Bóg Temat nr 1 w literaturze i sztuce. Od pojmowania Boga zależą właściwie wszystkie motywy i tematy. Europa staje się jednym wielkim chrześcijańskim państwem, na czele którego stoi papież. Człowiek skupia się na religii, Boga umieszcza w centrum zainteresowań – to typowa dla średniowiecza postawa zwana teocentryzmem. Wiadomo, że Bogu przeciwstawione jest zło – trzeba więc znaleźć właściwą drogę do Boga. Każdy szuka własnej
Ateizm – pogląd odrzucający w ogóle istnienie Boga. Deizm – pogląd uznający istnienie Boga oraz Jego nakazów, ale nieuznający ingerencji Boga w sprawy ludzkie. Empiryzm – teoria, która uznaje doświadczenie (empirię) za najlepszy sposób poznania prawdy i badania świata. Żadnych teorii z głowy niepopartych doświadczeniem! Humanizm – postawa umieszczająca w centrum wartości człowieka i jego prawo do szczęścia, własnych poglądów i wolności. Klasycyzm oznacza nurt nawiązujący do wzorców ustalonych jeszcze przez twórców antyku, bo oni są
Libertynizm nie zawsze oznaczał postawę rozpusty, braku moralności, wolności jednostki posuniętej do rozwiązłości i braku jakichkolwiek rygorów. W wieku XVII libertynizmem zwano pomysły głoszące wolność człowieka w duchu Epikura czy Lukrecjusza. W oświeceniu wolność ta przekroczyła pewne granice – można powiedzieć granice przyzwoitości. Libertyn to nonszalancki arystokrata, spędzający noce na wyuzdanych ucztach (sypiający we dnie), nie uznający żadnych praw moralnych, odrzucający religię. Głównym przedstawicielem libertynizmu był markiz Donatieu Francois de Sade. Grafoman czy rewolucjonista?
Działalność jego twórców przypada na sam początek oświecenia. Chronologicznie bliska była barokowi, więc powstające wówczas dzieła wiązano z tamtą epoką. Cechy dramatów każą jednak widzieć w nich teksty o charakterze klasycystycznym, oświeceniowym. We wszystkich utworach scenicznych obowiązują trzy antyczne jedności: miejsca, czasu i akcji. Tragedię – utwory Pierre’a Corneille’a, Jeana Baptiste’a Racine’a – z antykiem łączą: „wysoka” tematyka, zaczerpnięta z mitologii, literatury antycznej lub historii (Cyd Corneille’a przenosi nas w średniowiecze), współczesność jest pomijana; „godni” bohaterowie
Wyspa Robinsona Cruzoe Robinson trafił tu na skutek katastrofy statku, którym podróżował. Jest rozbitkiem skazanym na samotność na bezludnej wyspie. Spędzi tu niemal 29 lat! Początkowo zupełnie sam, później z Piętaszkiem, organizuje na wyspie życie, tworzy swoistą dwuosobową społeczność. Przez lata odczytywano jego losy jako obraz ludzkiej siły i zaradności, powstała powieść o przetrwaniu, o tym, jak człowiek może pokonać przeciwności losu i własną samotność. Daniel Defoe napisał klasyczną powieść przygodową – ale podjął też
Oświeceniowa wizja świata W epoce oświecenia wierzono, że świat jest skończonym doskonałym mechanizmem, niby zegar nakręcony przez Wielkiego Zegarmistrza – Boga, a ludzie różnią się tylko rozumem, co wcale nie zakłóca harmonii, gdyż, jak stwierdził Kartezjusz w Rozprawie o metodzie, nie ma na świecie człowieka, który uważałby, że ma za mało rozumu. Panowało przekonanie, że rośliny, zwierzęta i ludzie są mechanizmami. Za pomocą matematyki wyjaśniano wszystko. Świat postrzegano jako gigantyczne laboratorium. Tajemnica istnienia została
Filozofia oświecenia Jean Jacques Rousseau Jeden z najsławniejszych filozofów epoki oświecenia. Uczestniczył w pracach nad pomnikowym dziełem epoki, Wielką Encyklopedią Francuską. Nie był entuzjastą postępu, rozumu i cywilizacji. Uważał, że rozwój nauki, rzemiosła, rolnictwa i techniki nie przyczynił się do powszechnego szczęścia, lecz upadku moralnego społeczeństwa. Współczesne mu objawy moralnej degrengolady – zdaniem myśliciela – były skutkiem porzucenia przez człowieka stanu naturalnego. W przeciwieństwie do uspołecznionych filozofów, Hobbesa i Locke’a, uważał, że przed wykształceniem się
W fazie wstępnej rokoko, w rozkwicie klasycyzm, a u schyłku – preromantyzm. Wiek XVIII wcale nie jest jednolity. Aby wkraść się w świat rokokowy, kontemplujemy dzieła Bouchera i Watteau, najlepszym klasykiem wydaje się David, a największym mistrzem końca epoki – Francisco de Goya. Antonio Canova, Amor i Psyche To, być może, najsłynniejsza rzeźba epoki – dłuta Canovy, artysty neoklasycznego, to znaczy hołdującego klasycznym wzorcom i klasycznej tematyce. Amor i Psyche to temat mitologiczny. Psyche to dusza. Piękna, młoda
Klasycyzm To główny kierunek artystyczno-literacki, który ma swe źródła w kulturze antycznej (czyli klasycznej: grecko-rzymskiej, stąd nazwa prądu). Narodził się w połowie XVII w. we Francji, gdzie pojawiali się twórcy, którzy zamiast zachwycać się barokową ozdobnością, wyżej cenili sobie antyczny ład, harmonię i elegancję. Nazwa „klasycyzm” pochodzi od łacińskiego classicus – pierwszej klasy, wzorowy, doskonały. Sztuka klasycystyczna często nawiązywała do tradycji antyku, wykorzystując jego wzorce. To epoka spokojna, wyważona, elegancka. W literaturze natomiast przedstawiciele klasycyzmu
Jean Jacques Rousseau Nastrojowy sentymentalista, plebejusz. Urodzony w Genewie, syn zegarmistrza. Stworzył sentymentalizm. Za najwyższe wartości uważał uczucia i naturę. Jednostka wbrew epoce – krytyk cywilizacji. Stworzył podwaliny pod powieść sentymentalną. Pracował nad Wielką encyklopedią francuską. Pochowany w Panteonie obok Woltera. Jego miejsca Genewa – tu przyszedł na świat. Turyn – tu zmienił wyznanie z protestanckiego na katolicyzm. Chambery – ukochane miejsce we Francji, często pojawia się w dziełach. Paryż – tu pracował i mieszkał. Ermenonville
