Posts From Zbyszek
Omów stosunek człowieka oświeconego do Boga. W powszechnej świadomości utrwalił się stereotyp oświecenia jako epoki laickiej i antyreligijnej. Jej twórcy pragnęli radykalnie rozprawić się z dogmatami chrześcijaństwa, ze skostniałą strukturą Kościoła. Rozum i konkretne, fizykalne niejako doświadczenie (empiryzm) stanowiły według nich główne sposoby poznawania rzeczywistości. Czy tak rzeczywiście było? Z dzisiejszej perspektywy widać wyraźnie, że krytycyzm wobec tradycyjnej religijności i tradycyjnej struktury i roli Kościoła wcale nie oznaczał zupełnego odejścia
Jakie znasz główne hasła epoki romantycznej? Kluczowe dla rozumienia epoki pojęcia to: Irracjonalizm: jedno z głównych założeń epoki przeciwstawiające się oświeceniowemu zaufaniu do rozumu. Romantycy lubowali się w tym co irracjonalne, czyli nie rozumowe, leżące poza zasięgiem rozumowego poznania. Stąd tak dużą wagę przypisywali intuicji i uczuciom, wierząc, że one lepiej potrafią przeniknąć i zrozumieć świat niż sztywne założenia wiedzy. Fantastyka: odrzucenie zasad logiki i prawdopodobieństwa odbija się w romantycznym umiłowaniu fantastyki. Świat romantycznych wizji zapełnia
Co oznacza termin werteryzm? Podaj charakterystyczne cechy tej postawy. Termin werteryzm wywodzi się z dzieła Johanna Wolfganga Goethego Cierpienia młodego Wertera. Najważniejszym tematem utworu są dzieje nieszczęśliwej miłości. Werter – pierwowzór romantycznego bohatera – jest wrażliwym, uczuciowym młodzieńcem cierpiącym na ból istnienia (Weltschmerz). Dla niego liczy się tylko miłość, gdyż w życiu kieruje się jedynie uczuciem, nigdy rozumem. Nie potrafi pogodzić się z zastaną rzeczywistością i coraz bardziej pogrąża się w świecie własnych marzeń i złudzeń.
Jakie znasz systemy wiersza polskiego. Omów wiersz średniowieczny Systemy wiersza polskiego: średniowieczny – zdaniowy sylabiczny sylabotoniczny toniczny Najstarszy, jeszcze niedoskonały, zaledwie wykazujący dążenie do unormowania jest wiersz średniowieczny. Wiersz średniowieczny (rymowo-zdaniowy) Pierwsze normy rytmizacyjne zanalizuję na przykładzie dwóch najważniejszych średniowiecznych polskich pieśni religijnych – Bogurodzicy i Lamentu świętokrzyskiego. Oto prawidłowości: wyraźny jest jeszcze silny związek z poezją meliczną, „słyszy się” wpływ towarzyszącej muzyki; wiersz jest asylabiczny, czyli nie ma ustabilizowanej liczby sylab
Na podstawie znanych ci utworów omów średniowieczne pojmowanie miłości. Komentarz Miłość to jeden z najpopularniejszych motywów literackich, a przez to równie często zadawany wam temat pracy pisemnej. W przypadku średniowiecza jednak można napotkać pewne trudności – zdecydowanie miłość nie jest motywem przewodnim ówczesnej literatury. Zwróć jednak uwagę, że temat nie precyzuje, o jaką miłość chodzi, a skoro miłość niejedno ma imię, to nie musisz zajmować się wyłącznie uczuciem pomiędzy kobietą
Średniowieczne dziejopisarstwo polskie. Jak zacząć? Od podkreślenia, że dziejopisarstwo (historiografia) było jednym z najważniejszych działów piśmiennictwa średniowiecznego. Dzieła historyczne zwano wówczas kronikami i zaliczano je do literatury pięknej. Nic więc dziwnego, że wymagano od nich formy artystycznej! Co w rozwinięciu? Informacja, że najwcześniejszymi zapiskami historycznymi były roczniki, czyli notatki na marginesach ksiąg paschalnych (służących do obliczania ruchomych świąt kościelnych). Jednym z najstarszych zapisków dotyczących naszej państwowości jest data przyjazdu żony polskiego księcia Mieszka I –
Parenetyczny charakter literatury średniowiecznej. Przedstaw, odwołując się do dwóch wybranych przykładów. Powinieneś przede wszystkim pamiętać, co oznacza słowo: pareneza. To inaczej pouczenie, a więc literatura o charakterze parenetycznym to utwory pouczające, dydaktyczne. Przedstawiające jakieś wzorce postępowania, modele osobowe. Ideały takie propagowane są i w innych epokach. W średniowieczu najpopularniejszymi wzorcami były trzy (masz wybrać tylko dwa przykłady): Ideał rycerza – średniowiecze kojarzy się z rycerstwem, kodeksami rycerskimi, normami postępowania. Do najważniejszych utworów propagujących wzór rycerza
Przedstaw Legendę o św. Aleksym jako przykład literatury hagiograficznej. Hagiografia, inaczej żywoty świętych, to bardzo w średniowieczu popularny gatunek literacki opowiadający o życiu świętych, apostołów i męczenników za wiarę. Gatunek ten ukształtował się już w pierwszych wiekach chrześcijaństwa i wtedy też powstał wzór dzieła hagiograficznego. Według tego wzoru tworzono następne żywoty. Podkreślano zawsze w tych opowieściach aspekt heroiczności i niezwykłości postępków bohaterów. Utwory hagiograficzne stworzyły i propagowały średniowieczny wzór świętego – ascety, który stał się ideałem do naśladowania. Idealnym
Motywy maryjne w literaturze polskiej. Omów na wybranych przykładach. Zacznij Charakterystyczny dla polskiego katolicyzmu jest stosunek do Maryi, matki Chrystusa. Niekiedy mówi się, że polska pobożność jest pobożnością maryjną. Od dawien dawna tak było. Polacy oddawali cześć Maryi. Budowali jej rozliczne sanktuaria, czcili w cudownych obrazach. W litanii nazywali ją Królową Polski. Nasza literatura odzwierciedla ten maryjny rys polskiej pobożności. Przechodzisz do sedna wypowiedzi Utwory maryjne to najstarsze nasze zabytki średniowieczne. Bogurodzica i Lament
Co to jest motyw deesis? Już na początku wypowiedzi wykaż się znajomością zagadnienia i nawiąż do korelacji literatury i sztuki w średniowieczu. Możesz zacząć tak: Motyw deesis podobnie jak motyw danse macabre występował zarówno w sztuce, jak i w literaturze. Korelacja tych dziedzin była charakterystyczna dla średniowiecza, a wynikała z faktu, że większość ludzi była niepiśmienna. W związku z tym wszelkie prawdy religijne przekazywano prostym ludziom przede wszystkim za pomocą przedstawień wizualnych. Motyw deesis polegał na szczególnym przedstawieniu Chrystusa
Przeczytaj uważnie tekst znanej kolędy Pieśń o narodzeniu Pańskim (Bóg się rodzi…). Spróbuj ją zanalizować i wskazać jej najważniejsze cechy. Franciszek Karpiński Pieśń o narodzeniu Pańskim À Bóg się rodzi, moc truchleje, Pan niebiosów obnażony; Ogień krzepnie, blask ciemnieje, Ma granice Nieskończony. Wzgardzony – okryty chwałą, Śmiertelny – Król nad wiekami!… A Słowo Ciałem się stało I mieszkało między nami. Á Cóż, Niebo, masz nad ziemiany? Bóg porzucił szczęście twoje, Wszedł między lud
„Lament świętokrzyski” – dzieło o cierpieniach matki. Inspiracją do napisania tego utworu, zwanego lamentem (wyrażającego ból, rozpacz i żałobę po śmierci kogoś bliskiego) był fragment z Ewangelii św. Jana, w którym opisana jest męka umierającego na krzyżu Jezusa i rozpacz Maryi stojącej pod krzyżem, jak również liczne utwory apokryficzne. Motyw Matki Boskiej Bolesnej został rozpowszechniony już wcześniej dzięki misteriom oraz sławnej pieśni Stabat Mater Dolorosa z XIII wieku. Lament świętokrzyski, zwany inaczej Żalami Matki Boskiej pod
Omów zabytek polskiej prozy średniowiecznej – Kazania świętokrzyskie. Zabytek ten zawiera sześć kazań na uroczystości świętych, z których zachowało się w całości kazanie na dzień św. Katarzyny, a pięć we fragmentach: na dzień św. Mikołaja, św. Michała, Bożego Narodzenia, Trzech Króli i Matki Boskiej Gromnicznej. To utwór dwujęzyczny, w którym polski łączy się organicznie ze wstawkami łacińskimi, najczęściej cytatami z Biblii. W utworze scholastycznemu ładowi pouczeń towarzyszy styl alegoryczny. Artyzm cyklu świętokrzyskiego kształtowała ars dictandi – sztuka
Pieśń o Rolandzie opowiada o epizodzie, który wydarzył się podczas wyprawy Karola Wielkiego do Hiszpanii. Cesarz, przekonany, że jego ostatni przeciwnik, Marsyl, muzułmański król Saragossy, poddał się, wycofuje się w stronę Francji. W wąwozie Ronceval na tylną straż wojsk Karola (czyli oddział dowodzony przez Rolanda) napada ogromna armia Marsyla (który tylko udawał, że przystał na żądania cesarza). Dumny hrabia Roland nie chce zadąć w róg, by przywołać na pomoc króla. Narrator kilkakrotnie podkreśla olbrzymią przewagę
Przedstaw wizję śmierci i danse macabre w Rozmowie mistrza Polikarpa ze Śmiercią. Utwór ten napisany został w XIV wieku na podstawie łacińskiego traktatu pt. Rozmowa o śmierci. Jest to najdłuższy średniowieczny polski wiersz, zaliczany do największych osiągnięć ówczesnej poezji. Treścią poematu jest spotkanie mistrza Polikarpa – uczonego – ze Śmiercią, która przybyła na rozkaz Boga, by odpowiedzieć na jego pytania. Podczas tego spotkania następuje konfrontacja powagi ziemskiego umysłu i nauki z potęgą Śmierci, która dosięgnie każdego.
Rzut oka na biografię Przyszły noblista był dziennikarzem, aktorem, robotnikiem. Nie był bardzo wykształcony. Władysław Stanisław Reymont urodził się 7 maja 1867 r. we wsi Kobiele Wielkie jako dziewiąte dziecko wiejskiego organisty. Jako trzynastolatek znalazł się w Warszawie, gdzie był uczniem krawieckim i uczęszczał do warszawskiej Szkoły Niedzielno-Rzemieślniczej (to wtedy uzyskał jedyne znane świadectwo potwierdzające zdobyte przez niego szkolne wykształcenie). Przez kilka kolejnych lat występował w wędrownych trupach aktor- skich, pracował na kolei
Które zasady średniowiecznego savoir-vivre’u, przedstawione w wierszu Słoty „O zachowaniu się przy stole”, są nadal aktualne? Spróbuj podać 5 zasad, które powinny obowiązywać uczestników współczesnego przyjęcia. Europejska etyka biesiadna dokładnie określała normy postępowania przy biesiadnym stole. Przed posiłkiem odmawiano modlitwę, dobrym zwyczajem było mycie rąk. Miejsca za stołem zajmowano zgodnie ze swoim stanowiskiem (to przypomina nam Pana Tadeusza), również głos zabierano w odpowiedniej kolejności i otaczano szacunkiem damy. Ale to nie wszystko!
Jakie znasz arcydzieła średniowiecznej literatury powszechnej? To na przykład Złota legenda Jakuba de Voragine (czytaj: worażin) – zbiór żywotów świętych, spisany ok. 1266 roku. Przekładano owe żywoty na wiele języków (na polski – Leopold Staff, również tłumacz Kwiatków św. Franciszka). Złota legenda była dziełem bardzo popularnym, jest dowodem na rolę hagiografii w literaturze średniowiecza. Następne dzieło dotyczące dziejów świętych, także bardzo popularne, napisze w renesansie Piotr Skarga (Żywoty świętych). Opowieści kanterberyjskie Geoffreya Chaucera
Jakie cechy średniowiecza, jego światopoglądu i kultury znalazły wyraz w wierszu Miniatura średniowieczna Wisławy Szymborskiej? Miniatura średniowieczna Po najzieleńszym wzgórzu, najkonniejszym orszakiem, w płaszczach najjedwabniejszych. Do zamku o siedmiu wieżach, z których każda najwyższa. Na przedzie xiążę najpochlebniej niebrzuchaty, przy xiążęciu xiężna pani cudnie młoda, młodziusieńka. […] Z tomu Wielka liczba, 1976 (fragment) Podpowiedź Cechy średniowiecza w wierszu Szymborskiej: Miniatura to najczęstsza w średniowieczu forma malarska. Idealizacja i teatralizacja życia. Feudalizm społeczeństwa średniowiecznego. Elementy
Ironia romantyczna – zdefiniuj pojęcie, wskaż przykłady. Jest to wypracowana w epoce romantyzmu postawa artysty wobec świata, zakładająca jego wyższość nad społeczeństwem oraz prymat poetyckiej fantazji nad rzeczywistością. Praktyczną realizację tych poglądów stanowiły dzieła, których twórcy swobodnie igrali z konwencjami literackimi, a jednocześnie podkreślali swój dystans wobec otoczenia. Bawiąc się słowem łączyli pozornie odległe gatunki literackie, mieszali pierwiastki tragiczne z komicznymi, wzniosłość ze śmiesznością itp. Zasady te są doskonale widoczne
