Romantyzm Informacje wstępne i synteza
Teksty określonej epoki rozpoznajemy nie tylko dzięki typowym dla niej motywom i tematom, lecz także przez elementy językowe. Analizując słownictwo tekstów romantycznych czy powtarzające się w nich środki stylistyczne, czytelnik przede wszystkim dostrzeże i tutaj bunt przeciwko klasycyzmowi. Rygorystyczne zasady poprzedniej epoki – jasność, prostota, harmonia – nakazywały na przykład unikanie języka potocznego, ale także „wyrazów dawnych, zarzuconych, prowincjonalnych, cudzoziemskich i niepowszechnie znanych”, jak pisał Kazimierz Brodziński. Romantycy wszystko to wprowadzą do swoich dzieł
Preromantyzm to nazwa określająca zbiór tendencji, jakie pojawiały się w literaturze i sztuce końca XVIII i początku XIX wieku, zapowiadając nadejście romantyzmu. To okres zwiastujący schyłek oświeceniowego światopoglądu i klasycystycznej koncepcji sztuki. Wtedy to pojawi się wiele teoretycznych rozpraw i dzieł literackich odrzucających sztywne reguły klasycystyczne i uznających za główną wartość dzieła jego oryginalność. Rośnie zainteresowanie kulturą ludową, średniowieczem i dziełami Szekspira. Preromantyzm w literaturze oznacza: zwrócenie uwagi na specyfikę języka literackiego, wydobycie jego subiektywno-intuicyjnego charakteru, pojawienie się
Dramat romantyczny to najważniejsza z romantycznych form literackich. Łączy niemal wszystkie rodzaje literackie ze wszystkimi rodzajami sztuki. Przez wielu uważany jest za niesceniczny, gdyż odwołuje się raczej do wyobraźni czytelnika niż oczu widza. Charakteryzuje się: Zerwaniem z klasyczną zasadą trzech jedności: akcja rozgrywa się w wielu przestrzeniach, które przemierzamy, podążając za bohaterem; czas akcji często rozciąga się na przestrzeni kilku lat, podobnie jest z samą akcją, w dramacie mamy do czynienia z wielością wątków, często wcale
Przedstaw różnice między oświeceniowym a romantycznym myśleniem o świecie. Światopogląd oświeceniowy narzędziem poznania świata jest rozum świat jest materialny jest tylko kwestią czasu poznanie wszystkich tajemnic świata świat objaśnia uczony i filozof; człowiek niewykształcony jest niekompetentny do oceny świata Światopogląd romantyczny rozum jest niewystarczający w poznawaniu świata, potrzebne są także, a może przede wszystkim, czucie i wiara świat jest dwoisty, dualistyczny – świat materialny i duchowy Martwe znasz prawdy, nieznane dla ludu,
Pozytywizm to początkowo czasy potępiania i odrzucania wszystkiego, co romantyczne. Zwłaszcza w tekstach publicystów, z Aleksandrem Świętochowskim na czele. Chodziło przede wszystkim o polityczno-społeczny program pozytywistów. Ich koncepcja pracy organicznej i odrzucenia zbrojnej konfrontacji z zaborcami zdecydowanie nie dała się pogodzić z romantyczną wizją powstania i prometejskiego poświęcenia, uważaną przez przedstawicieli nowej epoki za bezmyślne, samobójcze szaleństwo. Poza tym pozytywiści sprzeciwiali się kreowaniu roli artysty jako osobnika stojącego poza społecznością,
Termin romantyzm pochodzi od słowa „romanca” – oznaczającego podania, legendy i baśnie ludów romańskich. Tak nazywano w średniowieczu narody tubylcze zamieszkujące prowincje rzymskie, czyli w przeważającej liczbie ludy germańskie i galicyjskie. Romance, czyli opowieści o awanturniczych czynach dawnych bohaterów, były pisane prozą bądź wierszem, najczęściej w językach narodowych. Do tego właśnie dziedzictwa kulturowego nawiązali romantycy w XIX wieku – odwoływali się do ludowości, wskrzesili świat i postacie dawnych bajań. Wszystko to, co nawiązywało do poetyki awanturniczej powieści (romansu),
To gatunek łączący dwa rodzaje literackie: epikę (powieść) i lirykę (poetycka). Powieść poetycka zwana jest również poematem epickim i jest formą przejściową pomiędzy klasyczną poezją a powieścią realistyczną. Twórcą gatunku był George Byron, a jego utwory (Giaur, Korsarz) są sztandarowymi przykładami tego gatunku. Powieść poetycką rozpoznajemy poprzez: • luźną, fragmentaryczną kompozycję • inwersję czasową • obecność bohatera bajronicznego • regularny wiersz • narratora ujawniającego swe uczucia • liryczne dygresje • scenerię egzotyczną bądź historyczną
Jakie znasz główne hasła epoki romantycznej? Kluczowe dla rozumienia epoki pojęcia to: Irracjonalizm: jedno z głównych założeń epoki przeciwstawiające się oświeceniowemu zaufaniu do rozumu. Romantycy lubowali się w tym co irracjonalne, czyli nie rozumowe, leżące poza zasięgiem rozumowego poznania. Stąd tak dużą wagę przypisywali intuicji i uczuciom, wierząc, że one lepiej potrafią przeniknąć i zrozumieć świat niż sztywne założenia wiedzy. Fantastyka: odrzucenie zasad logiki i prawdopodobieństwa odbija się w romantycznym umiłowaniu fantastyki. Świat romantycznych wizji zapełnia
Utwór Goethego został wydany w 1774 roku, a więc na długo przed właściwym rozkwitem romantyzmu (w Polsce za „początek” epoki uznaje się opublikowanie Ballad i romansów Mickiewicza w 1822 roku). A jednak mimo to zawiera on ważne przesłanki nadchodzącej epoki. Nowatorska w dziele Goethego jest kreacja wielkiej romantycznej miłości, tak różnej od obowiązujących wzorców klasycystycznych (przypomnij sobie chociażby intrygę miłosną z komedii Moliera Świętoszek). Miłość Wertera jest dramatyczna, targana sprzecznościami, buntownicza – przeciwko obowiązującym normom społecznym (Werter kocha kobietę,
Wymień główne założenia romantyzmu. Czym romantyczna wizja świata różni się od oświeceniowej? Romantyczna wizja świata powstała jako zaprzeczenie prawd oświeceniowych. Zanegowano oświeceniowe ideały oparte na ładzie, wiedzy i rozumie. Romantycy, wbrew swoim poprzednikom, twierdzili, że świata nie da się przejrzeć i zrozumieć, można go, co najwyżej odczuć. O ile w oświeceniu świat przedstawiał się jako logiczny i uporządkowany, w romantyzmie jawił się jako wszechogarniający i niedający się przeniknąć chaos. Świat widzieli romantycy jako wielki łańcuch bytów, który
Ballada – gatunek charakterystyczny dla wczesnej fazy romantyzmu. Wywodzi się z celtyckich podań ludowych, a jej artystyczną wersję stworzyli romantycy niemieccy – głównie Johann Wolfgang Goethe (Król olch) i Fryderyk Schiller (Rękawiczka). Jej romantyczny wzorzec w literaturze polskiej ustalił zaś Adam Mickiewicz. Główne cechy ballady to: • epicka narracja połączona z lirycznym komentarzem i dialogami • niezwykłe wydarzenie odkrywające prawdę ludowej etyki • fabuła zaczerpnięta z ludowych podań • fantastyka:
Grażyna Tytułowa bohaterka powieści poetyckiej Adama Mickiewicza jest żoną nowogródzkiego księcia Litawora, litewską władczynią, która pod nieobecność męża przywdziewa jego zbroję i staje do walki przeciw Krzyżakom. To kobieta rycerz. Dumna i odważna córa swojego narodu. Wzór patriotyzmu i wierności ideałom, które ważniejsze są dla niej niż życie. Kobieta silna i uparta. To pierwsza i najważniejsza w naszej literaturze bohaterka, która udaje mężczyznę. Uwaga! Grażyny powinny wiedzieć, że to Mickiewiczowi zawdzięczają swoje imię. Wymyślił je sam
Idee romantyzmu dotarły do Polski z opóźnieniem, jego umowny początek to rok 1822 – moment wydania pierwszego tomu Poezji Adama Mickiewicza, jednak romantyzm polski przypadł na szczególny czas w historii narodu. Powstawał on w czasach narodowej niewoli, carskich represji, zrywów niepodległościowych i związanej z osobą Napoleona nadziei na odzyskanie niepodległości. Klęska Napoleona pogrzebała nadzieje Polaków na niepodległość. Dawni żołnierze Kościuszki i Napoleona pogodzeni z porażką starali się jakoś funkcjonować w Królestwie Kongresowym, jednak młodzi zareagowali na taką postawę
Gatunki literackie romantyzmu Powieść poetycka To gatunek łączący dwa rodzaje literackie: epikę (powieść) i lirykę (poetycka). Powieść poetycka zwana jest również poematem epickim i jest formą przejściową pomiędzy klasyczną poezją a powieścią realistyczną. Twórcą gatunku był George Byron, a jego utwory (Giaur, Korsarz) są sztandarowymi przykładami tego gatunku. Powieść poetycką rozpoznajemy poprzez: luźną, fragmentaryczną kompozycję inwersję czasową obecność bohatera bajronicznego regularny wiersz narratora ujawniającego swe uczucia liryczne dygresje scenerię egzotyczną bądź historyczną potęgującą efekt
Co nowego wniósł romantyzm do myślenia o sztuce? Wymień główne cechy romantycznej poetyki. W epoce romantyzmu nastąpiła niezwykle ważna przemiana w historii literatury i sztuki. Rozpoczyna się bowiem wtedy okres, w którym dzieła literatury i sztuki mają nie tyle służyć przedstawianiu rzeczywistości, tak jak to miało miejsce w epokach wcześniejszych (przypomnij sobie chociażby arystotelesowską zasadę mimesis), ile być wyrazem indywidualności twórcy. W romantyzmie na plan pierwszy wkracza to, co nowe. Nowatorstwo staje się postulatem i najwyższym miernikiem
Romantyczny świat to świat ballad Adama Mickiewicza, pejzaże zawarte w Sonetach krymskich, kraina Szwajcarii z utworów Juliusza Słowackiego i szlak wiodący romantyka na Wschód. Oto zasady organizujące w utworach romantyków: Równouprawnienie istot realnych i fantastycznych. Rusałki, zjawy, osobistości pokroju Świtezianki zapełniają ten świat na równi z istotami ziemskimi. „Duchowa” postać natury. Romantycy uczynili z przyrody element żywy i czujący – przyroda bywała inspiracją poetyckiej wyobraźni, tłem wydarzeń określających odpowiednią atmosferę, istotą, która wraz z człowiekiem odczuwała jego cierpienia. Warto zwrócić
Orientalizm – wskaż elementy orientalistyczne w wybranych utworach polskich romantyków. Zacznij: Zainteresowanie kulturą Wschodu miało związek z orientalnymi podróżami, które odbywali polscy romantycy (np. Adam Mickiewicz i Juliusz Słowacki) i z chęcią znalezienia alternatywnych wzorców wobec kultury Zachodu. Duży wpływ na rozwój orientalnej mody miała także twórczość François Chateaubrianda, George’a Byrona i Alphonse’a Lamartine’a oraz rozwój orientalistyki jako odrębnej nauki. Rozwiń: W Polsce, wzorem Byrona, często nawiązywano do Orientu arabskiego. Był on doskonałym tłem
Najwybitniejsi twórcy romantyzmu zyskali sobie miano wieszczów. Ich dorobek literacki stał się klasyką literatury polskiej, czyli wzorcem, ciągłym punktem odwołań, stałym źródłem inspiracji. Stało się tak nie tylko ze względu na artyzm dzieł tego okresu. Romantyzm uderzył w nutę narodową w chwili, gdy ojczyzna była w niewoli, postulował walkę, głosił postulaty patriotyczne, przedstawiał wzorce postępowania. Późniejsze pokolenia przywoływały romantyzm w chwilach zagrożenia, wskrzeszały mit poświęcenia życia ojczyźnie, walki nawet wbrew realnym szansom powodzenia. Wszystkie
Charakterystyczne cechy dramatu romantycznego przemieszanie scen realistycznych z fantastycznymi, nieprzeciętny bohater, którego monologi stają się samodzielnymi partiami lirycznymi, w niezależnych opowieściach bohaterów dramat splata się z liryką i epiką, odrzucenie wymogów dramaturgii klasycznej – nierespektowanie trzech jedności, nieprzestrzeganie zasady decorum przez przemieszanie partii tragicznych z komicznymi, otwarta kompozycja. Nowa, forma dramatu służyła romantycznemu postrzeganiu rzeczywistości, historii i człowieka. Odmienność tego spojrzenia na świat wynikała z odrzucenia racjonalizmu. Zobacz: 46. Wymień cechy dramatu romantycznego Udowodnij, że Dziady Adama
W polskim romantyzmie powraca pięć ważnych tematów: Miłość Miłość romantyczna – wpływa na los bohatera romantycznego, pojawia się w poezji, w dramacie i w eposie. Jest to miłość tragiczna, nieszczęśliwa, prowadząca do obłędu i samobójstwa. Stanowi też zapis z osobistych losów twórców w literaturze. Zaistniała w romantyzmie także krytyka tego schematu – w komediach Aleksandra Fredry. Natura Jest nie tylko tłem wydarzeń w romantycznych utworach. Natura jest inspiracją dla wyobraźni poetyckiej, żywym i znaczącym elementem
