Bohater literacki - TYP
Bohater literacki – kobieta pajęczyca Kobieta pajęczyca czeka na swoją zdobycz cierpliwie, aż ofiara sama zaplącze się w pajęczynę; kiedy to nastąpi, triumfalnie syci się widokiem schwytanego i zatruwa go powoli. Geneza tego typu bohaterki Można uznać, że w literaturze polskiej pierwszą bohaterką literacką tego typu była Izabela Łęcka. Ale gdyby poszukać wcześniej? Być może, byłaby to biblijna bohaterka Dalila, pogromczyni siłacza Samsona? Kobieta pajęczyca jako bohaterka literacka Kobieta pajęczyca czy kobieta modliszka to
Bohater literacki – kobieta idealna Niemal w każdej epoce próbowano tworzyć jakieś wzorce. Nie w każdym jednak okresie kobieta była „pełnoprawną” bohaterką literacką. Motywu kobiety idealnej nie wolno mylić z motywem kobiety – to nie to samo! Łatwiej określić ideał urody, obowiązujący w każdej z epok kanon piękna niż obowiązujący ideał cech charakteru. Geneza tego typu bohaterki Biblijne bohaterki, które można by stawiać za wzór, to Rut i Judyta. Pierwsza z nich to młoda, piękna, bogobojna wdowa,
Bohater literacki – nieszczęśliwy kochanek Znajdziemy go w każdej epoce, bo miłość jest jednym z głównych tematów literackich, a o szczęście w tej materii trudno. Zazwyczaj to bohater tragiczny, choć bywa i śmieszny. Są dwa główne powody jego nieszczęścia: albo ukochana nie odwzajemnia uczucia, albo rozdziela ich zły los.Okrucieństwo losu objawia się różnie. Najtragiczniej, gdy ona umiera lub wbrew swojej woli zostaje żoną innego – wroga bądź przyjaciela, nie wiadomo, co gorsze. Wymawiając imię nieszczęśliwego kochanka, przywołujemy
Sarmata Postać Sarmaty, obecna w kulturze i literaturze polskiej od XVI w., wzbudza wielkie, często sprzeczne emocje. Z jednej strony Sarmata kojarzy się nam z okresem największego rozkwitu Polski, wolnością szlachecką, początkami demokracji, z drugiej upatrujemy w jego (nieco niefrasobliwym) światopoglądzie jednej z przyczyn rozbiorów i rozpadu Rzeczypospolitej. Warto zastanowić się głębiej nad tą niezwykłą dla kultury i historii Polski postacią, zadać sobie pytanie czy Sarmata uosabia nasze dobre czy złe cechy narodowe? Geneza tego typu bohatera Sarmata jest
Bohater literacki – zbrodniarz Zbrodniarz to bohater – niestety! – uniwersalny, jest obecny w literaturze wszystkich epok. Oczywiście, najwięcej zbrodni popełnianych jest na łamach literatury sensacyjnej, a głównym celem w tego typu książkach jest odkrycie sprawcy. W literaturze pięknej mamy do czynienia z wieloma czynami, które zasługują na miano zbrodni. Trudno nakreślić jakąś ogólną sylwetkę zbrodniarza: różne są motywy, różne ich psychologiczne konsekwencje i z pewnością nie wszystkim czytelnicy przypisują jednakową winę za popełnione czyny. Dlatego,
Bohater literacki – ziemianin To bardzo ważny typ bohatera w literaturze polskiej! Mniej czy bardziej bezpośrednio wiąże się z takimi tematami, jak Polska, Polacy i polskość (jak wiemy, te właśnie zagadnienia odgrywają niesłychanie istotną rolę w naszej literaturze; mamy do nich prawdziwą słabość), a także z motywem dworku szlacheckiego – ten z kolei ma niebagatelne znaczenie w naszych narodowych epopejach. Nie zapominajmy też, że ziemianin to jeden z ważnych wzorców
Bohater literacki – wędrowiec To chyba najdawniejszy w dziejach kultury ludzkiej typ bohatera – występuje w mitach i najstarszych tekstach literackich. Jego dzieje są pretekstem do ukazania uniwersalnych cech człowieka, przemian, jakim ulega podczas swego życia. Wędrówka jako metafora życia to jeden z najczęściej występujących w sztuce motywów, prezentowany przez bardzo wielu twórców. Geneza tego typu bohatera Najstarszy tekst literacki znany ludzkości, pochodząca sprzed dwóch i pół tysiąca lat
Bohater literacki – władca Temat władzy i władcy przewija się w literaturze każdej epoki. Już w dzieciństwie poznajemy złe królowe (Królewna Śnieżka), bezdusznych cesarzy („Słowik” Andersena) i dowiadujemy się, jak trudne może być rządzenie krajem (Król Maciuś Pierwszy Janusza Korczaka). Kłopoty z władzą nie schodzą z pierwszych stron gazet i pełno ich też w literaturze dla dorosłych. Bez wątpienia jest to temat frapujący. W literaturze władca może być dobry lub
Bohater literacki – pisarz Autotematyzm – czynienie samego siebie lub swojej twórczości tematem własnych utworów; czynienie gatunku twórczości jej literackim tematem (np. pisanie powieści o powstawaniu powieści). Geneza tego typu bohatera Wyraz dumnej wyższości pisarza nad czytelnikiem dali w dobie oświecenia znakomici autorzy powiastek filozoficznych. Awanturnicze dzieje Kandyda stanowią jedynie pretekst do filozoficznych rozważań błyskotliwie dowcipnego, znającego wartość swego rozumu Woltera. Autorzy romantycznych poematów dygresyjnych stają się kontynuatorami tej oświeceniowej koncepcji twórcy-mędrca,
Bohater literacki – femme fatale Działa zgodnie z planem, bo tylko takie postępowanie gwarantuje jej triumf. Jak wyrafinowany strateg najpierw upatruje ofiarę, potem ją osacza i wreszcie – w odpowiednim momencie – zadaje celny cios. Doskonale wie, czego chce, a chce rozkoszy, której dostarcza jej śmierć kochanka. Patologicznie dąży więc do bezwzględnego zniszczenia mężczyzny. Zwycięża zawsze; nigdy się nie myli; nikt i nic nie może jej odwieść od celu. Jest szatańskim złem w przebraniu nadzwyczaj pięknej
Dworzanin Dworzanin to bardzo ciekawy bohater literacki – inteligentny, sprytny, o nienagannych manierach, towarzyski, erudyta. Ponadto to jeden z wzorców osobowych epoki renesansu. Geneza tego typu bohatera Pierwszym polskim utworem literackim, który wspomina o dobrych manierach, jest późnośredniowieczny wiersz Słoty O zachowaniu się przy stole. W tym obyczajowo-dydaktycznym tekście poeta wtajemnicza dworzan w arkana wyższej kultury bycia. Średniowieczna kultura rycerska przybrała w renesansie kształt kultury dworskiej. Charakterystyczna dla tej epoki literatura parenetyczna (tym terminem określa
Społecznik – bohater literacki Społecznik to typ bohatera charakterystyczny przede wszystkim dla literatury polskiej, aczkolwiek znaleźć go można niekiedy także w literaturze obcej. To ktoś, kto bezinteresownie działa na rzecz innych, kto interes społeczny przedkłada nad własny. Społecznikiem może być lekarz, nauczyciel, pisarz, ale także i człowiek niewykształcony, który swoje siły, czas i umiejętności poświęca innym ludziom, przede wszystkim uboższym, wymagającym opieki, niewykształconym. Geneza tego typu bohatera Jeżeli społecznika
Rycerz Ukształtowanie się tego wzorca osobowego miało nierozerwalny związek z brutalnością średniowiecznego świata, z bezustannymi próbami zdobycia jak największej władzy, z najazdami plemion barbarzyńskich i z wojnami. Jeżeli człowiek nie był wystarczająco silny, odważny i waleczny, to miał małe szanse na przeżycie. Trzeba było kochać przede wszystkim Boga i ojczyznę, a honor też powinien stać na pierwszym miejscu! No, i oczywiście kobiety. „Bić się i kochać” – jak głosiło jedno
Mieszczuch Mieszczuch to nacechowana emocjonalnie nazwa mieszkańca miasta. Nazwa neutralna to, oczywiście, mieszczanin. Nie wiedzieć czemu, ten typ bohatera nie cieszy się zbytnią sympatią w literaturze polskiej. Jest krytykowany, bezlitośnie wyszydzany. Bardzo rzadko pisze się o mieszczuchach z sympatią. Kojarzą się z takimi cechami jak przyziemność, ciasnota horyzontów, hipokryzja. Za to w literaturze obcej pojawiają się sympatyczni, a przynajmniej obdarzeni bogatą osobowością bohaterowie-mieszczuchowie. Zapewne w dużej mierze wiąże się to z faktem, że polskie
Karierowicz Karierowicz to człowiek bez skrupułów dążący do zrobienia kariery, a tym samym osiągnięcia dobrej pozycji społecznej, która jest głównym celem życia. To, rzecz jasna, trochę uproszczona definicja. W dzisiejszych czasach słowo kariera ma raczej pozytywny wydźwięk. Za to określenie karierowicz brzmi trochę pogardliwie. Kariera kojarzy się z osiągnięciami – naukowymi, finansowymi, artystycznymi, ze sławą i podziwem. Natomiast gdy nazywamy kogoś karierowiczem, mamy na myśli człowieka o wypaczonej osobowości, dla
Bohater literacki – ARTYSTA Artysta to twórca dzieła sztuki, ktoś, kto jest obdarzony talentem, nie jest „zwykłym” człowiekiem, lecz kimś cechującym się wyjątkowymi umiejętnościami i zdolnościami. Od artysty społeczeństwo często oczekuje czegoś niezwykłego, ale także – choć na pewno nie zawsze – daje mu prawo to bycia „innym”. Motyw artysty występuje właściwie w każdej epoce (może jedynie poza średniowieczem), a w niektórych epokach (np. romantyzmie czy Młodej Polsce) bywał jednym z najważniejszych. Geneza tego
Everyman Postać pozbawiona cech indywidualnych, charakterystycznych, dzięki czemu może się z nią utożsamiać wielu odbiorców. Manicheizm (system religijny z III wieku) głosi, że człowiek ma dwie dusze: jedna związana jest z dobrem (jasnością, królestwem boga), druga zaś ze złem (ciemnością, królestwem szatana). Określona w ten sposób sytuacja człowieka w świecie zobowiązuje go – według Maniego do wyzwalania się od zła. Podobny nakaz moralny nakłada na człowieka parenetyczna sztuka średniowieczna oparta na założeniach chrześcijaństwa. Świat
Przykłady: James Bond Człowiek sukcesu Everyman Superman Batman Sformułowania tematów: Przedstawiając swoją koncepcję bohatera tragicznego, Arystoteles w „Poetyce” napisał: „litość wzbudza w nas nieszczęście człowieka niewinnego, trwogę natomiast nieszczęście człowieka, który jest do nas podobny”. Czy bohaterowie tworzeni przez współczesną literaturę mogą budzić w nas „litość i trwogę”?! Odpowiedz na pytanie, omawiając teksty kultury. Kim są bohaterowie współcześni? Jest ich wielu i są zróżnicowani. Oprócz powyższych można by zapewne wymienić
Przykłady: Holden Caufield (bohater Buszującego w zbożu) Józio z Ferdydurke Marcin Borowicz Kordian Bohater Malowanego ptaka Cezary Baryka Kolumbowie Kandyd Oskar Matzerath Piotruś Pan Mikołaj Doświadczyński Żołnierze z Na Zachodzie bez zmian Sformułowania tematów: Młodość ma to do siebie, że odrzuca, neguje, buntuje się. Co proponuje w zamian? Odwołując się do literatury, potwierdź prawdziwość myśli. Kim są bohaterowie dojrzewający? Młodzi ludzie, których obserwujemy podczas nabywania przez nich życiowego doświadczenia, dojrzewania do dorosłości.
Przykłady: Giaur Judym Siłaczka Robinson Crusoe Bohater romantyczny Wokulski Lebbroso Sformułowania tematów: „Samotność jest przyjemnością dla tych, którzy jej pragną, i męką dla tych, co są do niej zmuszeni”. Rozważ powyższe aspekty samotności na podstawie utworów literackich z różnych epok. „Samotność – cóż po ludziach…” (Adam Mickiewicz) Twoje refleksje o istocie samotności i literackich samotnikach. Kim są samotnicy? Grupa samotników pokrywa się w dużej mierze z buntownikami. Wnioski: odwróceni od świata, skłóceni z rzeczywistością.
