Strona Główna
Nastaje, panuje, przemija i kończy się. Bywa powszechnie obowiązująca albo dziwna. Co to jest moda? Słowo „moda” pochodzi od łacińskiego „modus”, określającego jakiś sposób, manierę, przepis, miarę. Moda nie trwa wiecznie, jest przejściowa. Ciągle ulega zmianom, ale korzysta, nawiązuje do elementów mody dawniejszej. Kojarzy się z luksusem, postępem, indywidualnością. Urodziła się we Francji. W XVII wieku na francuskim dworze, który słynął z odzieżowych ekstrawagancji. Mówiąc o modzie, mamy zazwyczaj na myśli zmiany w formie strojów, historię
Początek świata – początek ludzkości Ludzie od zawsze zastanawiają się, skąd wziął się świat i jak powstali ludzie. Opowiadają sobie różne historie na ten temat. W różnych miejscach świata – inne. Historii tych nie potwierdzi żaden naukowiec. Dlaczego? Bo to mity. Uwaga! Definicje! Mit – wypowiedź (najczęściej narracyjna) wyrażająca wierzenia danej społeczności. Opowiada o początkach świata, powstaniu bogów, ludzi. Bohaterami są istoty boskie lub wyposażone w ponadludzkie cechy. Mitologia – zbiór mitów jakiegoś kręgu
Na mapie poetyckiej dwudziestolecia międzywojennego zajął miejsce całkowicie odosobnione. Nie należał do żadnego z ówczesnych ugrupowań literackich, nie brał udziału w krzykliwym, kontestacyjnym życiu warszawskich i krakowskich środowisk artystycznych. Wtopiony w pejzaż polskiej prowincji, najpierw w Hrubieszowie, potem w Zamościu kreował swoje tajemnicze, poetyckie bezświaty, dystansując się wobec awangardowych trendów, którym hołdowali poeci ze stolicy. Debiutował w 1895 roku wierszem na łamach młodopolskiego „Wędrowca”. Pierwszy tom poezji wydał w 1912
Do czego prowadzi odrzucenie wszelkich zasad i reguł? Pierwszym wrażeniem widza czy czytelnika jest poczucie chaosu. Problemy, które za moment Mrożek będzie pokazywał, zapowiada już scenografia. W pokoju panuje nieład, bohaterowie potykają się o zakurzone, bezużyteczne przedmioty. To rekwizyty przeszłości: nikt nie usunął jeszcze dziecięcego wózka Artura, choć mężczyzna skończył już 25 lat, katafalk przypomina dziadka, który zmarł dziesięć lat wcześniej. Ten pokój to jakby symbol rodziny – pomieszanie epok i stylów, ale też
Medaliony Zofii Nałkowskiej, Opowiadania Tadeusza Borowskiego, Zdążyć przed Panem Bogiem Hanny Krall W stronę dokumentu Charakterystyczną cechą prozy mówiącej o wydarzeniach II wojny światowej jest rezygnacja z fikcji literackiej. Po cóż zmyślenie, skoro rzeczywistość przerosła wyobraźnię? Omawiane tu utwory są dokumentami – opowiadają o wydarzeniach, które stały się udziałem konkretnych ludzi, ich autorzy starają się przy tym pokazywać to, co typowe, powtarzalne w wojennych losach. Są to jednocześnie dzieła niejednorodne formalnie. Medaliony łączą cechy opowiadania,
Autor: Michaił Bułhakow (1891-1940) – z wykształcenia lekarz, później poświęcił się literaturze. Autor opowiadań (Diaboliada, Fatalne jaja), powieści (Biała gwardia), sztuk teatralnych (Dni Turbinów) – zazwyczaj pokazujących rzeczywistość w sposób satyryczny, co było powodem poważnych kłopotów z cenzurą (łącznie z zakazem druku). Dzieło: Mistrz i Małgorzata Powieść powstająca w latach 1928 – 1940 (wielokrotne przeróbki). Wydana z powodu cenzury dopiero w 1973. Epoka Dwudziestolecie międzywojenne – w Związku Radzieckim to okres stalinowski, rzeczywistość totalitarna, w której królują biurokracja i zakłamanie. W literaturze
Stylizacja – zjawisko często pojawiające się w utworach literackich. Jej istotą jest świadome wprowadzenie do tekstu środków językowych, które są charakterystyczne dla innych odmian języka. Zabieg ten służy określonym celom: może wprowadzać w realia epoki czy przedstawianego środowiska, bywa źródłem humoru, czasem też np. czyni tekst patetycznym, podniosłym. Można wskazać różne typy stylizacji: a) Stylizacja archaizująca (archaizacja) – polega na wprowadzeniu elementów języka dawnych epok. Dzięki temu autor może lepiej oddać klimat
Autor: Stefan Żeromski (1864–1925) – powieściopisarz, nowelista, publicysta często podejmujący w swoich tekstach problemy niepodległości Polski i niesprawiedliwości społecznej. Autor takich powieści, jak Syzyfowe prace (1897), Ludzie bezdomni (1900), Popioły (1904), Wierna rzeka (1912). Tło historyczne powieści I wojna światowa (1914-1918). Rewolucja październikowa w Rosji (1917): rewolucja w Baku, konflikt azersko-ormiański. Odzyskanie niepodległości przez Polskę (1918). Wojna polsko-bolszewicka (1920). Pierwsze lata po odzyskaniu niepodległości: rozczarowanie kształtem odrodzonej Polski. Metaforyczny sens tytułu Tytuł powieści to nazwa
Autor: Gustaw Herling-Grudziński (1919-2000) przed wojną student polonistyki na UW, w 1940 aresztowany przez NKWD przy próbie nielegalnego przekroczenia granicy i skazany na 5 lat łagru, więzień Jercewa pod Archangielskiem, zwolniony po demonstracyjnej głodówce w styczniu 1942 (amnestia dla Polaków), żołnierz armii gen. Władysława Andersa (udział w bitwie pod Monte Cassino), po wojnie: decyzja o emigracji (Londyn, Monachium, Neapol), działalność dziennikarska – współpraca z radiem Wolna Europa i paryską Kulturą,
Autorka: Zofia Nałkowska (1884-1954) Epoka Dwudziestolecie międzywojenne: czas refleksji nad człowiekiem, jego miejscem w społeczeństwie, zagadkami psychiki. Powstaje psychologia, swoje teorie głoszą behawioryści, Freud, Jung… W literaturze czas eksperymentów, odchodzenia od tradycyjnej prozy. Choć Nałkowska odwołuje się do konwencji powieści realistycznej, inspiracją dla niej będą także dzieła Marcela Prousta (W poszukiwaniu straconego czasu) czy Jamesa Joyce’a (Ulisses). Subiektywizacja narracji będzie zresztą charakterystyczną cechą powieści XX wieku. Dzieło: Granica Powieść wydana w roku 1935.
Autor: Witold Gombrowicz (1904-1969) Dzieło: Ferdydurke Powieść wydana w Warszawie w 1937 r. Epoka Dwudziestolecie międzywojenne: kreacjonizm w literaturze (Witkacy, Schulz, Gombrowicz) – tworzenie nowych światów zamiast realistycznego odtwarzania, obecność groteski, pesymistyczny pogląd na cywilizację i kulturę (aż do katastrofizmu), nawiązania: Freud, egzystencjaliści (człowiek jest samotny!). Forma utworu Jest to powieść o fragmentarycznej kompozycji. Autor odwołał się w tym dziele m.in. do powieści edukacyjnej, w której ważnym zagadnieniem jest dojrzewanie bohatera, jego duchowa podróż, nabywanie doświadczeń życiowych.
Kiedy 16 kwietnia doktor Rieux zobaczył na schodach pierwszego martwego szczura, nie przypuszczał jeszcze, jak bardzo zmieni to życie całego miasta i jego samego. Późniejsza epidemia stała się wielkim sprawdzianem człowieczeństwa. A Albert Camus wyraźnie ostrzega nas w swojej powieści: „bakcyl dżumy nigdy nie umiera…”. Autor: Albert Camus (1913-1960) francuski pisarz i filozof, urodzony w Algierii, laureat Nagrody Nobla w 1957, początkowo dziennikarz, w czasie II wojny światowej działacz ruchu oporu. Inne ważne utwory: powieści: Obcy (1942),
Autor William Szekspir (1564-1616) – najsłynniejszy dramaturg angielski i reformator teatru. Pochodził ze Stratfordu, z rodziny mieszczańskiej, lecz dość zamożnej. Jego późniejsze dramaty dowodzą starannego wykształcenia autora, choć na uniwersytet William nie poszedł. Wcześnie się ożenił, ale gdy tylko trójka dzieci podrosła, opuścił rodzinne miasto. Czy z powodu miłości do teatru? Zanim zasłynął jako autor sztuk przeszedł wszystkie etapy teatralnej „kariery” – początkowo podobno pilnował koni gościom przyjeżdżającym do teatru.
Narracja to wypowiedź prezentująca zdarzenia powiązane z postaciami w nich uczestniczącymi oraz ze środowiskiem, w którym się rozgrywają. Jeśli na plan pierwszy przedstawienia wysuwają się zjawiska dynamiczne, rozwijające się w czasie, mamy do czynienia z opowiadaniem. Jeśli statyczne, rozmieszczone w przestrzeni, narracja przybiera formę opisu. Wypowiedzi postaci są przedstawione za pomocą: mowy zależnej: Powiedział, że podjął już decyzję. mowy niezależnej: Powiedział: – Podjąłem decyzję. Zobacz: Mowa zależna i mowa niezależna Jeżeli narrator używa mowy zależnej, to jest
Nawiązania do Antygony Jak się okazuje, bohaterka mitu i tragedii Sofoklesa podziałała na wyobraźnię twórców różnych epok. Oto niektóre z tych nawiązań: I. W antycznych tragediach dwa razy wątek losów Antygony podjął Eurypides (Fenicjanki), a także Ajschylos w dramacie Siedmiu przeciw Tebom. II. Późniejsze dramaty nawiązujące do Antygony: Godzina Antygony Artura Marii Swinarskiego, dramat w trzech aktach (Paryż, 1960) – konflikt między sześcioma polskimi żołnierzami walczącymi po stronie rewolucji hiszpańskiej (substytut chóru z tragedii greckiej), chcącymi
Powrót prokonsula Postanowiłem wrócić na dwór cesarza jeszcze raz spróbuję czy można tam żyć mógłbym pozostać tutaj w odległej prowincji pod pełnymi słodyczy liśćmi sykomoru i łagodnymi rządami chorowitych nepotów gdy wrócę nie mam zamiaru zasługiwać się będę bił brawo odmierzoną porcją uśmiechał się na uncje marszczył brwi dyskretnie nie dadzą mi za to złotego łańcucha ten żelazny wystarczy postanowiłem wrócić jutro lub pojutrze nie mogę żyć wśród winnic wszystko tu
Autor Franz Kafka (1883-1924) – mieszkający w Pradze pisarz austriacki pochodzenia żydowskiego, prawnik z zawodu (był urzędnikiem ubezpieczeniowym). Utwory wydane za życia: • Wyrok, Przemiana (1916), • Kolonia karna, Lekarz wiejski (1919), • Głodomór (1924). Dzieła ogłoszone wbrew testamentowi przez Maxa Broda, przyjaciela pisarza: • Proces (1925), • Zamek (1926), • Listy do Mileny (1952), • Dzienniki 1910-1923 (1954), • Listy do Felicji (1967). Epoka – XX-lecie międzywojenne Utwór zapowiadający tendencje i problemy
Zhańbiony czy z poczuciem wolności, upokorzony czy wolny, z kainowym piętnem czy etycznie czysty? Jaki obraz człowieka stworzyła literatura XX wieku? Przedstaw i osądź. Proponowany wstęp Zachciało mu się szczęścia, zachciało mu się prawdy, zachciało mu się wieczności, patrzcie go! …………………………………………… ale wolność mu w głowie, wszechwiedza, byt ……………………………………………………. Ale jest – zawzięty. Zawzięty, trzeba przyznać, bardzo, Z tym kółkiem w nosie, w tej todze, w tym swetrze. Sto pociech, bądź
Jakie wyobrażenia człowieczeństwa pragniesz przenieść w nowe stulecie. Odwołaj się do tekstów, które wspierają Twoje przemyślenia. Fragment wiersza Czesława Miłosza „Ciebie zapraszam dziś do arki, która przez czasu potok wartki na nowe brzegi nas poniesie”. Przykładowy wstęp Pracoholik, cały swój czas poświęcający firmie, a może zabijający czas (i siebie?). Karierowicz, wspinający się sprawnie po kolejnych szczeblach i wiecznie zastanawiający się, co dobrze wygląda w CV? Biznesmen, ustawicznie kontrolujący stan swojego konta?
Obrazy dzieciństwa w wybranych tekstach kultury. Czy zawsze „sielskie, anielskie”? Przykładowy wstęp Mickiewicz nazwał swe dzieciństwo „sielskim, anielskim”. Podobnie pokazał je w Curriculum vitae Leopold Staff: Dzieciństwa mego blady, niezaradny kwiat Osłaniały pieszczące, cieplarniane cienie. Nieśmiałe i lękliwe było me spojrzenie I stawiając krok cudzych czepiałem się szat. Jednak dzieciństwo, podobnie jak całe ludzkie życie, ma wiele wymiarów, nie tylko ten rozkoszny. Przyjrzyjmy się zatem różnym jego wymiarom. . Proponowane rozwinięcie
