Strona Główna
Tego się naucz! Powinieneś umieć pokazać Makbeta jako dramat o władzy, skomplikowanej naturze ludzkiej, wyróżnić zawarte tam najważniejsze zagadnienia. Na przykładzie tego dramatu naucz się cech dramatu szekspirowskiego. Władza jako namiętność niszcząca człowieka Makbet, określany czasem jako krwawa tragedia, jest przede wszystkim utworem o władzy, która stanowi tak wielką pokusę, że kruszy najszlachetniejsze charaktery i wpycha człowieka w otchłań zbrodni. Akcję dramatu umiejscowił autor w czasach mrocznego średniowiecza i wiele z mitologii tej epoki przeniósł do
Tego się naucz! Ważne są następujące umiejętności: trzeba umieć odpowiedzieć na pytanie, co to takiego obrazek, wyjaśnić to pojęcie; powiązać utwór z hasłami głoszonymi przez pozytywistów (zwłaszcza z kwestią asymilacji Żydów); wymienić problemy stosunków polsko-żydowskich w czasach Marii Konopnickiej. Gatunek – werystyczny obrazek Obrazek jako gatunek doskonale nadawał się do realizacji założeń pozytywizmu, za jego pomocą z łatwością można było szerzyć hasła pozytywistyczne – pokazywać niedole ludu i naświetlać problemy, z którymi trzeba sobie radzić.
Motyw buntu w literaturze. Omów temat, wykorzystując wybrane utwory. Komentarz Temat nie jest szczególnie trudny, wydaje się dość interesujący – zwłaszcza dla młodych ludzi. Przygotowując ten temat, warto zastanowić się nad istotą buntu w ogóle, spróbować odpowiedzieć sobie na pytania: czym jest bunt? Czy jest on rzeczywiście potrzebny? Czy bunt możemy podzielić na sensowny i bezsensowny? Temat jest bardzo obfity w źródła, a więc można świadomie wybrać sobie na przykład pewien
Kondycja człowieka współczesnego Można położyć nacisk na swoistość, wyjątkowość i niezwykłość problemów człowieka współczesnego lub – odwrotnie – uniwersalność. Pierwsza opcja jest lepsza – więcej materiału oraz możliwości sproblematyzowania zagadnienia. Kondycja współczesnego człowieka różni się od sytuacji człowieka w innych epokach przede wszystkim problemami, jakie dotyczą całego świata; najważniejsze z nich to: problemy polityczne – wojny, w tym dwie światowe, rozwój totalitaryzmu – faszyzmu i komunizmu, Holocaust. Ale to także trudne do rozwiązania kwestie
Polska i Polacy – naród, tożsamość narodowa Najważniejsze utwory Odprawa posłów greckich i Pieśń o spustoszeniu Podola Jana Kochanowskiego, Hymn do miłości ojczyzny Ignacego Krasickiego, Mazurek Dąbrowskiego Józefa Wybickiego, Dziady Adama Mickiewicza, Kordian i Grób Agamemnona Juliusza Słowackiego, Lalka Bolesława Prusa, Rota Marii Konopnickiej, Trylogia Henryka Sienkiewicza, Wesele Stanisława Wyspiańskiego, Przedwiośnie Stefana Żeromskiego, Skumbrie w tomacie Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego. Karykatury i obrazy W warszawskim Muzeum Karykatury można było kiedyś obejrzeć wystawę zatytułowaną Polaków portret przaśny. Zwyciężyła
Przeszłość – tradycja – korzenie Przeszłość i tradycja w kulturze mogą mieć swoje skrajnie różne interpretacje. Z jednej strony mogą być traktowane jako źródła cierpienia i frustracji – ograniczenia bohatera uniemożliwiające mu widzenie egzystencji w poczuciu wolności. Z drugiej strony – kontrastowo – mogą być źródłem poczucia ładu, sprawiedliwości i poczucia bezpieczeństwa. Prezentacje z tym zagadnieniem związane mogą dotyczyć zarówno spraw wielkich, o podstawowym dla dziejów ludzkości znaczeniu, jak też kwestii bardziej indywidualnych, wpływających na pojedynczych ludzi – znaczenie
Śmiech, żart, groteska To nie jest temat szczególnie typowy. Właśnie dzięki tej swojej nietypowości może być nieco trudniejszy, bo zwraca uwagę na takie aspekty literatury, o których w szkole mówi się stosunkowo rzadko. Dlatego lepiej, aby temat związany z tymi zagadnieniami wybierali ci maturzyści, którzy dobrze znają lektury – bo trudniej tu będzie odwołać się do stereotypów znanych z lekcji czy opracowań, a trzeba będzie bardziej samodzielnie wysnuwać wnioski. Najważniejsze utwory: Fraszki Jana Kochanowskiego,
Wędrówka, podróż – przemiana. Komentarz: To jeden z najdawniejszych i najbardziej uniwersalnych motywów literackich. Jego poznanie może przydać się także i przy realizacji innych tematów. Źródła tego motywu znajdujemy w tekstach najdawniejszych – mitach, Biblii. Jedna z pierwszych literackich realizacji to Odyseja Homera, ukazująca Odysa jako człowieka, który podczas swej dziesięcioletniej podróży ulega przeróżnym przemianom, doświadcza wielu uczuć, sprawdza sam siebie i wystawiany jest na próby – z całą pewnością, kiedy dociera do Itaki, jest już innym
Zadania sztuki i artysty Komentarz: Do połowy wieku XX artyści (w tym – przede wszystkim – literaci) pełnili ważniejszą niż dziś rolę w społeczeństwie jako wyraziciele różnych ważnych opinii, dość powszechnie liczono się z ich zdaniem itp. Dziś jest może i podobnie, ale tylko teoretycznie; w praktyce różne autorytety przynależne do świata sztuki i kultury wygłaszają różne opinie na temat spraw publicznych, dotyczących polityki, edukacji, kultury, ale – przyznajmy szczerze – mało kto się z nimi liczy.
Kryteria piękna. Omów wybrane koncepcje estetyczne. Wypowiedź zilustruj przykładami tekstów kultury. Inne możliwe sformułowania tematu Czy „piękny” zawsze znaczy to samo? Odpowiedz na pytanie, odwołując się do tekstów kultury, pochodzących z różnych epok. Piękno – ideał czy wiele ideałów? Rozwiń temat, opierając się na tekstach kultury z różnych epok. Cóż wiesz o pięknie? Kształtem jest Miłości. Jak odniósłbyś te słowa Norwida do różnych prądów estetycznych i ideałów piękna z wybranych epok? Ramowy plan wypowiedzi
Na wybranych przykładach z literatury i malarstwa przedstaw kulturowe wizje dziecka Ramowy plan wypowiedzi Określenie problemu Pokaż szczególną rolę, jaką dziecko zajmuje w społeczeństwie. Powiedz, z czym kojarzone jest dzieciństwo (bezbronność, delikatność, kruchość). W jednym zdaniu opowiedz, jakie problemy poruszysz. Kolejność prezentowanych argumentów Ta część prezentacji uzależniona jest od Twojej wizji. Możesz oprzeć swoją wypowiedź na układzie chronologicznym, ale ciekawsze będzie ujęcie problemowe. Z całą pewnością nie zdążysz zrealizować całego materiału, który tu przedstawiono. Musisz dokonać
Trudne pojęcie tolerancji. Omów zagadnienie na wybranych przykładach. Temat nie należy najtrudniejszych. Powinny go wybrać osoby, które orientują się nie tylko w literaturze i sztuce, ale też są bacznymi obserwatorami współczesnej rzeczywistości. Wydaje się, że oprócz dzieł literackich należy pokazać np.: dzieła malarskie, rzeźby, filmy, itp. Warto poszperać też w życiorysach różnych twórców i zastanowić się, którzy spotkali się z przejawami nietolerancji. Ramowy plan wypowiedzi Określenie problemu Wytłumacz pojęcie „tolerancja”,
Nowomowa i kolokwializmy w poezji współczesnej. Posługując się przykładami konkretnych utworów, przedstaw metody wykorzystywania cech języka potocznego i oficjalnego przez poetów II poł. XX wieku. To wprawdzie dość trudny temat, jednak jego ogromną zaletą jest możliwość samodzielnego wyboru prezentowanych utworów. To zagadnienie dla tych z Was, którzy lubią poezję współczesną i naprawdę nieźle się w niej orientują. Inne możliwe sformułowania tematu Nowomowa i kolokwializmy. Przedstaw twórczość wybranego poety lub pisarza, który wykorzystywał te środki językowe w swoich
Technika kryminalna – technika kryminału. Omów ewolucję w XIX i XX wieku. Wypowiedź zilustruj przykładami utworów. Temat ten niewątpliwie powinni wybrać pasjonaci, gdyż wymaga on sporego oczytania i wnikliwej analizy tekstów. Zadanie polega na prześledzeniu cech gatunkowych. Należy więc sięgnąć do korzeni i ułożyć temat chronologicznie. Wiele zawartych tu informacji może się przydać tym z Was, którzy wybrali bardzo popularny temat dotyczący zbrodni. Inne możliwości sformułowania tematu Różne ujęcie wątków kryminalnych w prozie i filmie. Rozważ zagadnienie,
Ewolucja ballady jako gatunku literackiego w utworach XIX i XX wieku. Omów problem, przedstaw odpowiednie przykłady literackie. Temat przeznaczony jest głównie dla zainteresowanych teorią literatury. Należy nie tylko odnieść się do badań teoretycznoliterackich, ale również wykazać się umiejętnością wnikliwej analizy i interpretacji dzieł literackich. Zwróć uwagę na sformułowanie tematu: nie odnosi się on tylko do literatury polskiej. Należy więc oczekiwać, że komisja będzie chciała usłyszeć coś na temat ballady na świecie. Inne
Szaleństwo w kulturze. Portrety szaleńców i stosunek do nich – odwołaj się do wybranych przykładów literackich, malarskich i filmowych. Temat może być bardzo interesującym zadaniem dla osób zainteresowanych proponowanymi przez literaturę i sztukę portretami psychologicznymi postaci, a także historią, życiem społecznym i problemami związanymi z odrzuceniem, wyobcowaniem. Stawia przed autorem wiele wymagań, zmusza go do zagłębienia się choć trochę w historię szaleństwa. Poprzez takie poznanie łatwiej zrozumieć mechanizmy społeczne klasyfikujące jednych jako szalonych, a drugich jako normalnych. Zwróć uwagę na
Motyw prometejski w literaturze różnych epok. Omów na wybranych przykładach. Temat nie jest specjalnie trudny, ale wymaga dojrzałych przemyśleń. Przede wszystkim powinieneś odpowiedzieć sobie na pytanie: czym jest prometeizm? To chyba coś więcej niż postawa poświęcenia się jednostki dla dobra ogółu. Unikaj takich uproszczeń. Przypomnij sobie różne wersje mitu o Prometeuszu. Poszukaj skojarzeń i powiązań. Nie ograniczaj się do polskiej literatury romantycznej. Skup się na kilku najważniejszych (i najciekawszych) – Twoim zdaniem – realizacjach
Samobójstwo – zwycięstwo czy klęska? Rozważ zagadnienie na podstawie tekstów kultury z różnych epok. Temat jest dość poważny przede wszystkim ze względu na problematykę. Odpowiedź na pytanie, czy samobójstwo jest zwycięstwem, czy klęską, jest trudna. Jest to zagadnienie, którym zajmuje się psychiatria, psychologia, filozofia, socjologia i wiele innych dziedzin nauki. Ważne jest to, iż w swojej prezentacji musisz odnieść się nie tylko do literatury, ale też sięgnąć do innych obszarów kultury. Inne
Śmierć w ikonografii i literaturze średniowiecza. Temat na pierwszy rzut oka może wydać się banalny, wymagający tylko dokładniejszego przejrzenia podręcznika do pierwszej klasy. Nieprawda – to zagadnienie dla tych, których naprawdę interesuje kultura średniowiecza. Przygotowując się do wystąpienia, uważaj, bo ten temat można bardzo łatwo położyć, jeśli skupisz się tylko na ogólnikach i oczywistościach. Warto, wręcz trzeba wyjść ponad program. Inne możliwe sformułowania tematu Śmierć w literaturze staropolskiej (średniowiecze, renesans, barok) i literaturze późniejszych
Eros i Afrodyta – estetyka miłości. Przedstaw ciekawe – twoim zdaniem – realizacje motywów miłości w literaturze i sztuce. Temat jest ciekawy, ale wymaga dobrej orientacji w literaturze i kulturze wszystkich epok. Motyw miłości był w niej przecież obecny od zawsze, nie ma też epoki, która całkowicie by z niego rezygnowała (co najwyżej, w niektórych okresach, jest odsuwany na nieco dalszy plan). Przy tym temacie bardzo ważna jest właściwa selekcja materiału. Wybierz jak najciekawsze przykłady tekstów – sięgnij
