Strona Główna
Cyprian Kamil Norwid – omów twórczość poety. Zacznij: Twórczość Cypriana Kamila Norwida przez jemu współczesnych była uważana za trudną, niezrozumiałą i dziwaczną. Tak naprawdę docenił jego dzieła dopiero Zenon Przesmycki (Miriam). Sam Norwid przewidywał (Klaskaniem mając obrzękłe prawice…), że zrozumie go dopiero „późny wnuk”. Rozwiń: Wydawać by się mogło, że Norwid nie ma nic wspólnego z romantyzmem i jest na wskroś współczesnym twórcą. Jego twórczość bardzo różniła się od typowych wzorców romantycznej poetyki.
Ukaż wpływ twórczości romantyków na postawy bohaterów innych epok. Zacznij: Romantyczne widzenie świata i romantyczny kult martyrologii do tej pory są obecne w świadomości wielu Polaków – podobnie jak kult wieszczów (który nie oznacza, że jesteśmy znawcami ich twórczości) i przekonanie o wyjątkowej roli Polski wśród innych krajów europejskich. Rozwiń: W bardzo wielu dziełach możemy znaleźć nawiązania do kultury romantyzmu, tudzież sposoby kreowania bohaterów na romantycznych. Zauważ, że tak wykreowani bohaterowie to na ogół
Pokaż, w jaki sposób Adam Mickiewicz wykorzystuje wzorce ludowe na przykładzie wybranej ballady. Zacznij: Ballada to krótki, wierszowany utwór nawiązujący do ludowych wątków, korzystający z ludowych wzorców wersyfikacyjnych i stylistycznych. W Polsce wzorcem tego gatunku stały się ballady z cyklu Ballad i romansów Adama Mickiewicza; stamtąd właśnie pochodzą Lilie. Rozwiń: Pełny tytuł utworu brzmi: Lilije. Ballada (z pieśni gminnej). Historia o niewiernej żonie, która zabiła męża, pochodzi z autentycznej pieśni ludowej. W pieśni zaczynającej się od słów Stała
Werteryzm – przedstaw przykłady bohaterów werterowskich w literaturze polskiego romantyzmu. Zacznij: Werteryzm to moda literacka i obyczajowa zapoczątkowana przez wydanie Cierpień młodego Wertera Johanna Wolfganga Goethego, jednego z ulubionych dzieł ówczesnych młodych ludzi, zaliczanych do „książek zbójeckich”. To także moda na niebiesko-żółty strój (tak ubierał się Werter) oraz fala… samobójstw młodych Europejczyków. Rozwiń: Werteryzm to przesadna nieraz emocjonalność i swoiste upodobanie do nieszczęśliwej miłości, która – najczęściej z powodu sztywnych konwencji
Orientalizm – wskaż elementy orientalistyczne w wybranych utworach polskich romantyków. Zacznij: Zainteresowanie kulturą Wschodu miało związek z orientalnymi podróżami, które odbywali polscy romantycy (np. Adam Mickiewicz i Juliusz Słowacki) i z chęcią znalezienia alternatywnych wzorców wobec kultury Zachodu. Duży wpływ na rozwój orientalnej mody miała także twórczość François Chateaubrianda, George’a Byrona i Alphonse’a Lamartine’a oraz rozwój orientalistyki jako odrębnej nauki. Rozwiń: W Polsce, wzorem Byrona, często nawiązywano do Orientu arabskiego. Był on doskonałym tłem
Powstanie listopadowe w twórczości polskich romantyków. Zacznij: Powstanie listopadowe to dość ważny temat w twórczości polskich romantyków. Utwory zagrzewające do walki i męstwa pisali np. Seweryn Goszczyński, uczestnik ataku spiskowców na Belweder (Pobudka) i Juliusz Słowacki – żarliwy Hymn (Bogurodzico! Dziewico!). Rozwiń: Wnikliwą analizę przyczyn klęski powstania zawiera Kordian – najważniejszy chyba utwór poruszający tę tematykę. Jednym z powodów są nieudolni, niezaangażowani przywódcy, jak sentymentalny i zakopany w papierach Joachim Lelewel czy nieprzyjaciel chłopów generał Chłopicki.
Wymień podstawowe cechy poematu dygresyjnego. Zacznij: Poemat dygresyjny to gatunek poezji epickiej, którego twórcą był George Byron. Te utwory stały się wzorem dla twórców z innych krajów. Rozwiń: Poemat dygresyjny cechuje luźna, fragmentaryczna budowa. Narrator przedstawia tajniki warsztatu poetyckiego i nie ukrywa fikcyjnego charakteru akcji, która często jest tylko pretekstem do snucia refleksji na tematy społeczno–polityczne, kulturalne, filozoficzne i osobistych rozrachunków. W Beniowskim Słowacki pisze o roli i znaczeniu języka, konflikcie z Mickiewiczem, charakteryzuje środowisko emigrantów, mniej
Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego Adama Mickiewicza – ich znaczenie w życiu polskich emigrantów. Zacznij: To dzieło, wydane w formie przypominającej modlitewnik, było adresowane do emigrantów, którzy po klęsce powstania listopadowego wyjechali do Francji. Miało im przynieść otuchę i nadzieję. Rozwiń: Księgi…były ułożone w formie wersetów prozy biblijnej i przedstawiały dzieje Polski interpretowane w duchu mesjanizmu narodowego – otuchę miała więc przynieść nadzieja na zmartwychwstanie. W pierwszej księdze Polska ukazywana jest jako naród wybrany przez
Scharakteryzuj walkę klasyków z romantykami. Zacznij: Polemiki i spory między obozami klasyków i romantyków przypadają na lata 20. XIX w. Zaatakowali broniący swoich praw i miejsca w literaturze klasycy (Jan Śniadecki, Kajetan Koźmian). Po stronie romantyków stanął Maurycy Mochnacki. Rozwiń: W 1818 r. Kazimierz Brodziński opublikował rozprawę O klasyczności i romantyczności, w której chwalił zainteresowanie romantyków dawnymi dziejami narodu, ale sprzeciwiał się poetyce grozy i fantastyce. Ta nieśmiała, częściowa akceptacja wywołała bardzo ostrą reakcję Jana Śniadeckiego, który
Jakie nawiązania do dramatu szekspirowskiego znajdziesz w Balladynie Juliusza Słowackiego? Zacznij: Balladyna to dramat napisany w 1834 r. w Genewie, a wydany w 1939 r. w Paryżu. Miała być jednym z ogniw sześcioczęściowego cyklu o legendarnych dziejach Polski, jednak projekt nie został ukończony. Rozwiń: Twórczość Szekspira inspirowała wielu romantyków – widoczne to jest np. w konstrukcji fabuły Balladyny, gdzie wzorem Szekspira obejmuje Słowacki rozległy czas wydarzeń i wiele wątków. W dramacie Słowackiego można dostrzec liczne wątki rodem ze Snu nocy letniej: mieszanie
Wymień kilku epigonów romantyzmu. Zacznij: Umowna data końca romantyzmu (1863) nie oznaczała wcale definitywnego zerwania z poetyką właściwą tej epoce. Była ona nadal żywa zwłaszcza w poezji. Po powstaniu styczniowym nadal tworzyli Seweryn Goszczyński i Józef Bogdan Zaleski. Rozwiń: W pełni sił twórczych pozostawali poeci debiutujący po 1840 r. – Cyprian Kamil Norwid (zupełnie odrębna osobowość artystyczna) i Kornel Ujejski. Epigonem romantyzmu był w pewnym sensie także pozytywistyczny poeta Adam Asnyk – w wierszach miłosnych i filozoficznych wykorzystywał
Jak ukazana jest rewolucja w Nie-Boskiej komedii Zygmunta Krasińskiego? Zacznij: W dramacie Zygmunta Krasińskiego znajdziemy nawiązania do Wielkiej Rewolucji Francuskiej – to np. czerwona czapka wolności (nakrycie głowy jakobinów). Filozofowie francuscy na początku XIX w. spierali się o to, czym jest rewolucja – postrzegano ją jako karę Bożą za grzechy ludzkości albo próbę, której Bóg poddaje ludzi. Krasiński był przekonany o konieczności nadejścia rewolucji – ukazywał ją jako potworną, niszczącą siłę (która
Walterskotyzm – podaj definicje terminu, omów jego znaczenie w literaturze polskiego romantyzmu. Zacznij: Walterskotyzm to tendencja nawiązująca do wzorów literackich ukształtowanych przez szkockiego pisarza Waltera Scotta, autora powieści i powieści poetyckich o tematyce historycznej. Najbardziej znane utwory Scotta to Rob Roy i Ivanhoe. Stworzył nowy model powieści historycznej, który wywarł duży wpływ na literaturę romantyzmu. Rozwiń: Cechy powieści Waltera Scotta to żywa, bardzo dynamiczna fabuła, wyraźnie zarysowani główni bohaterowie, a przy tym duża dbałość
Realizm dziewiętnastowieczny – przedstaw podstawowe cechy tego prądu w literaturze. Realizm dziewiętnastowieczny Zdefiniuj pojęcie literatury realistycznej – jako dążącej do odwzorowania świata rzeczywistego. Przywołaj Balzakowską Komedię ludzką – jako próbę totalnej realizacji tego zamierzenia. Rozwiń: Omów podstawowe cechy prozatorskiej poetyki realizmu: Narracja auktorialna – pierwszoosobowy narrator „wszechwiedzący”. Metoda millieu – opis osoby, zjawiska poprzez otoczenie, akcesoria, rekwizyty. Dbałość o zgodność realiów, scenerii, topografii i zachowań w świecie przedstawionym z rzeczywistością. Zakończ: Zaznacz, że metody
Omów realizacje haseł i tendencji pozytywizmu w utworach epoki. Zacznij: Przywołaj pozytywistyczny postulat utylitaryzmu literatury. Podkreśl, że literatura epoki była wyjątkowo silnie podporządkowana kwestiom społecznym. Rozwiń: Przedstaw literackie odniesienia do haseł pozytywizmu: Praca organiczna – Lalka Bolesława Prusa (spółka do handlu z Rosją, filantropia Wokulskiego), Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej. Praca u podstaw – Janko Muzykant Henryka Sienkiewicza, Antek Bolesława Prusa. Emancypacja kobiet – Lalka Bolesława Prusa (postać Heleny Stawskiej). Asymilacja Żydów –
Udowodnij, że Potop Henryka Sienkiewicza był powieścią ku pokrzepieniu serc. Zacznij: Przywołaj słynną Sienkiewiczowską ideę pisania ku pokrzepieniu serc Polaków uciśnionych przez zaborców, realizowaną przezeń w powieściach historycznych. Odnieś ją do podobnej idei, która przyświecała Mickiewiczowi przy pisaniu Pana Tadeusza. Rozwiń: Wskaż te cechy Potopu, które udowadniają pogląd o krzepieniu serc. Dobór scenerii historycznej – moment silnego zagrożenia Rzeczypospolitej, ale także jej militarnej chwały. Zdecydowane skupienie się na… tej drugiej. Konstrukcja postaci
Lalka Bolesława Prusa – powieść o karierze czy o klęsce? Przedstaw swój sąd na ten temat. Zacznij: Czy pamiętasz, że Prus zastanawiał się nad nadaniem powieści tytułu Stracone złudzenia? I rzeczywiście, kluczowe postacie powieści odnoszą – nawet wielkie – sukcesy, jednak w ostatecznym rozrachunku znajdują się raczej na pozycjach przegranych. Rozwiń: Przedstaw dowody na potwierdzenie tej tezy: Stanisław Wokulski – zarabia wprawdzie w wielkim stylu ogromne pieniądze, jednak nie może zdobyć miłości Izabeli.
Wyjaśnij, dlaczego w odniesieniu do Lalki Bolesława Prusa mówi się o trzech pokoleniach idealistów. Zacznij: Konstruując świat przedstawiony w Lalce, Prus rzeczywiście dokonał wyraźnego rozróżnienia trzech pokoleń ideowych – romantyków, pozytywistów i – co ważne i nowe – pokolenia przejściowego – uosabianego przez Wokulskiego. Rozwiń: Omów postacie reprezentatywne dla poszczególnych pokoleń: Romantycy – to, rzecz jasna, Ignacy Rzecki. Potraktowany cokolwiek ironicznie, z rozrzewnieniem tęskni za Napoleonem i „wielkim czynem”. Ma wszak za sobą
Przedstaw rolę miasta jako tematu literatury drugiej połowy XIX w. Zacznij: Odwołaj się do zjawisk historycznych – jak industrializacja i urbanizacja, które miały ogromny wpływ na życie społeczeństwa XIX w., całkowicie zmieniając relacje między miastem a wsią. Rozwiń: Omów obrazy miasta w utworach epoki: Fascynację miastem widzimy w utworach realistów. Metropolie w nich (Paryż u Balzaka, Warszawa u Prusa) to prawdziwe mikrokosmosy, logicznie uporządkowane i przejrzyste, w których wszystko ma swoje miejsce. W drugiej połowie wieku pojawiają się znacznie mniej
Omów rolę motywów powstańczych w utworach II poł. XIX w. Zacznij: Przy odpowiedzi na to pytanie nie da się nie wspomnieć o historii. Zacznij od krótkiego zarysowania roli powstań narodowych w dziewiętnastowiecznych dziejach Polski. Zaznacz istnienie różnicy w romantycznym i poromantycznym sposobie postrzegania problemu. Rozwiń: Podkreśl znaczenie klęski powstania styczniowego w świadomości pisarzy epok poromantycznych. Powstanie styczniowe było potężnym wstrząsem dla Polaków – analiza jego klęski była nieunikniona przy podejmowaniu jakichkolwiek tematów narodowowyzwoleńczych w literaturze pozytywizmu
