Strona Główna
Stylizacja utworu literackiego Co to jest stylizacja? Jest to celowe ukształtowanie utworu w taki sposób, aby przypominał on określony wzorzec literacki. Mówiąc wprost, to naśladowanie stylu innego autora, innej epoki. Piszesz opowiadanie, które rozgrywa się w średniowieczu. Wiadomo, że postacie nie mogą mówić współczesnym językiem, wiec budujesz wypowiedzi tak, by pasowały do epoki. Właśnie zastosowałeś stylizację. Próbujesz napisać tekst, używając mowy wiejskiej – to też stylizacja, tylko inny jej typ. Przekształcasz zwykłą
Możesz spotkać w teście właśnie takie polecenie: Określ funkcję przytoczonego tekstu. Najważniejszą funkcją każdego tekstu jest funkcja komunikatywna. Dzieje się tak dlatego, że tekst istnieje po to, by nadawca komunikował się z odbiorcą, przede wszystkim przekazywał mu informacje. Oprócz tego może za pomocą tekstu rozkazywać, wyrazić swoje emocje, może zwrócić uwagę odbiorcy na sam tekst, jego piękno lub oryginalność. Dlatego tak właśnie dzielimy funkcje tekstu, a badamy je, pytając: jaki cel przyświecał odbiorcy
Styl języka Styl języka – to inaczej odmiana języka. Inne słownictwo zastosujemy w pogawędki z kolegą, jeszcze inne w czasie rozmowy z dyrektorem szkoły. Myśliwi, studenci czy lekarze – każde środowisko posługuje się swoim specjalnym zestawem słów. A uczniowie? Spójrzcie choćby na wyrazy: lufa, pała, dyrek, gała. Wypowiedź zazwyczaj pełni jakąś funkcję, czemuś służy. I właśnie ze względu na funkcję wypowiedzi wyróżniamy rozmaite style języka. Najbardziej znane (czyli takie, które musisz znać) to: Styl potoczny Charakteryzuje
Na egzaminie bardzo prawdopodobne jest pytanie o obcy tekst, w jakiś sposób jest wtopiony w główny, ten, który analizujemy. Trzeba będzie go wskazać i nazwać. Czasem czytamy sobie tekst i nagle napotykamy fragment: cytat, wypowiedź, którą znamy z innego źródła. To naturalne – wcale nie ściąga i nie naśladownictwo. Utwory literackie nie muszą żyć samotnie, czasem autorzy sięgają po dorobek innych twórców. Gimnazjaliści powinni rozpoznać taki tekst w tekście w
Na egzaminie mogą trafić się pytania o następstwo (kolejność) zdarzeń w czasie. Ustalenie, co po czym miało miejsce, bywa o tyle kłopotliwe, że pisarze lubią bawić się czasem, robić różne przestawki i niespodzianki. Trzeba więc uważnie czytać tekst, i… wiedzieć kilka rzeczy. Oddziel czas narracji od czasu akcji To mogą być zupełnie różne pasma czasu. To, w którym tkwi narrator – np. rok 2020, współczesność. To, o czym opowiada, mogło dziać się wcześniej, gdy
Kto wie, czym jest fikcja w utworze, i umie odróżnić ją od prawdy, łatwo określi typ tekstu czy też rozróżni bohaterów fikcyjnych i historycznych. Czym właściwie jest fikcja? Fikcja – to coś zmyślonego przez autora. Czysty wymysł, choć może wyglądać bardzo prawdopodobnie. Fikcyjny = nieprawdziwy, tak naprawdę nieistniejący. Kiedy autor zmyśla wydarzenia, osoby, przedmioty niezwykłe – nie mamy problemu z rozpoznaniem i określeniem tego. Kochamy Harry’ego Pottera, ale wiemy, że takiego chłopca-czarodzieja nie ma. Z całą
Proza poetycka i prozaiczne wiersze Kiedyś wszystko było jasne: wiersz powinien mieć rymy, odpowiednią liczbę sylab w wersie, równoległe rozłożenie akcentów – i to był wiersz. Kunsztowne epitety, rozbudowane porównania – to wszystko razem bezwzględnie przekonywało odbiorcę, że ma do czynienia z poezją, a nie prozą. Dziś, w dobie poezji współczesnej, czytamy czasem wiersze, które z powodzeniem mogłyby być fragmentem prozy. Tylko układ graficzny utworu i jego długość (a raczej krótkość) utrzymują nas jeszcze w podejrzeniu, że to
Rodzaje komizmu Gdzie występuje komizm? Przede wszystkim w komediach – gatunku należącym do dramatu, grywanym na deskach teatrów. Jej korzenie wywodzą się z Dionizji Małych, greckiego święta ku czci boga Dionizosa, a pierwszym komediopisarzem był Arystofanes. Polskim największym – niewątpliwie Aleksander Fredro. Zaś z literatury zagranicznej należy pamiętać o Molierze, francuskim mistrzu komedii teatralnej. Nie utożsamiaj komizmu tylko z komediami teatralnymi! Komizm występuje też w utworach innego typu: tragikomedii, gdzie przemieszczany jest z elementami tragedii, powieści obyczajowej, w dowcipach,
Dość często w testach zdarza się polecenie: zaproponuj tytuł do przytoczonego fragmentu tekstu. Jak to dobrze zrobić? Oto kilka wskazówek. Nie znajdziesz w podręcznikach recepty na doskonały tytuł. Zresztą autorzy rozmaitych tekstów stawiają swoim tytułom różne zadania. Dziennikarz, który chce, by jego tytuł wstrząsnął odbiorcą, pisze: Krwawy mord w mrocznym zaułku miasta albo Rażeni piorunem… Czasami okazuje się, że jest to drobne oszustwo, bo na przykład mord był dopiero planowany (na szczęście!), a Rażeni
Składnia Czym jest składnia? Składnia to nauka o budowie wypowiedzeń, czyli o budowie zdań i równoważników zdań. Opisuje części składowe wypowiedzeń i sposoby, w jaki się łączą. Co to jest wypowiedzenie? Wypowiedzenie – jest to grupa wyrazów (lub nawet pojedyncze słowo – Podejdź!), która zawiera zrozumiałą informację (logiczną treść) i jest połączona według reguł gramatyki. Co to znaczy połączenie treściowe? Oznacza to, że wyrazy w wypowiedzeniu użyte są w odpowiednich formach gramatycznych. Zespół wyrazów:
Struktury społeczne starożytnych państw Społeczeństwa starożytnych państw były podzielone na warstwy wyższe i niższe. Mówi się, że były silnie zhierarchizowane. W Egipcie: Faraon – uważany za wcielenie boga i najwyższego kapłana. Kapłani, wyżsi urzędnicy. Niżsi urzędnicy. Służba, rzemieślnicy, chłopi. Niewolnicy. W Sparcie: Spartiaci – obywatele Sparty posiadający pełne prawa polityczne. Stanowili wąską grupę właścicieli ziemskich i do nich należała faktyczna władza. Periojkowie – wolna ludność miast, trudniąca się handlem i rzemiosłem. Pozbawieni
Dlaczego to ważne dzieła? Iliada i Odyseja to pierwsze epickie utwory naszej cywilizacji – Iliada jest pierwszym znanym zapisem literackim, czyli najstarszą lekturą. Pokazują świat starożytny, poglądy ludzi tamtych czasów, ich ideały, obyczajowość. Poruszają zagadnienia uniwersalne, nieprzemijające – jak temat przyjaźni, wojny, miłości, prawości, zdrady. Kształtują typ bohatera – rycerza starożytnego. Od nich bierze początek rodzaj literacki zwany epiką. Eposy Homera dają początek gatunkom epickim – pisanym na wzór starożytnych
Dramat – ważny rodzaj literacki Skąd wziął się dramat? Wywodzi się ze świąt ku czci Dionizosa – boga obfitości, płodnej natury i wina. Były to obrzędy religijnie, lecz obchodzono je hucznie i radośnie: w miastach urządzano wiosną Dionizje Wielkie, na wsiach – zimą – Dionizje Małe. Składano bogu podziękowanie za obfitość plonów i dary przyrody. Podczas tanecznych korowodów miały miejsce występy męskich chórów, przewodził im Koźlarz – swoisty przewodnik wchodzący w
Biblia – mapa myśli Biblia, obok kultury antyku, jest jednym z najważniejszych źródeł naszej kultury. Na niej opiera się system wartości całego świata chrześcijańskiego. Z niej także wyrasta nasza kultura i sztuka, dla której przez wiele wieków była główną inspiracją i pozostała nią do dzisiaj. Biblia jest także księgą uniwersalną, zawierającą ponadczasowe, ponadkulturowe prawdy moralne – jak dekalog, czyli dziesięć przykazań Bożych. . Biblia – dzieło złożone Powstawała przez około
Wartość Biblii Biblia to źródło europejskiej kultury. Biblia to arcydzieło literatury światowej. Biblia to powszechne, kulturowe dziedzictwo, magazyn norm moralnych i wzorców postępowania. Biblia jest źródłem myśli filozoficznej i religijnej, jest księgą mądrości, a oprócz tego prezentuje ludzkie wzory i postawy, które są w literaturze przywoływane, oceniane, chwalone lub krytykowane. Jest zbiorem przykładów – wzorców i antywzorców postępowania. Zawiera kodeks moralny, podaje, co jest dobre, a co złe (dekalog). Jest przebogatym magazynem prawd o człowieku, o złożoności natury ludzkiej. Jest
Najważniejsze historie Starego Testamentu Stworzenie świata – kosmogonia biblijna W Biblii znajdują się dwa niezależne opisy stworzenia świata. Wersja I Stworzenie świata trwało sześć dni. Bóg tworzył kolejne elementy wszechświata werbalnie – za pomocą słów powoływał je do istnienia, po czym nadawał im nazwę. Uwaga: najpierw tworzył, a dopiero potem nazywał! Po nadaniu nazwy w biblijnym opisie pada zawsze formuła: „A Bóg widział, że były dobre”. Dzień pierwszy: „Na początku Bóg stworzył niebo
Przegląd postaci Starego Testamentu Abel i Kain – synowie Adama i Ewy, z których Abel – umiłowany syn ojca – zostaje zabity przez Kaina – uosobienie zbrodni bratobójstwa. Abraham – jeden z pierwszych patriarchów narodu żydowskiego, poprowadził Izraelitów do Kanaan w Palestynie i tu osiadł. Żoną Abrahama była Sara, która powiła mu syna Izaaka, mając 90 lat! Bóg zaś chcąc wypróbować wiarę Abrahama, zażyczył sobie ofiary z jego jedynego syna – i Abraham spełnia rozkaz, mimo bólu jest
Przypowieść biblijna – ważny gatunek literacki Jezus, aby przekazać ludziom swą naukę, używał prostych przykładów krótkich opowiastek, które ilustrowały myśli i pouczenia, które chciał przekazać ludziom. I taki właśnie gatunek nazwano przypowieścią (parabolą), jej fabuła jest tylko pretekstem do ukazania ukrytych, uniwersalnych prawd. Czym były przypowieści? Przypowieść – to utwór narracyjny, krótka opowieść, która jest ilustracją ukrytej w niej mądrości. Czyli przedstawione postacie i wydarzenia nie są tak naprawdę najważniejsze, lecz funkcjonują jako przykłady
Hymn o miłości – przesłanie i kompozycja Gdybym mówił językami ludzi i aniołów, a miłości bym nie miał, stałbym się jak miedź brzęcząca albo cymbał brzmiący. Gdybym też miał dar prorokowania i znał wszystkie tajemnice, i posiadał wszelką wiedzę, i wszelką [możliwą] wiarę, tak iżbym góry przenosił, a miłości bym nie miał, byłbym niczym. I gdybym rozdał na jałmużnę całą majętność moją, a ciało wystawił na spalenie, lecz miłości bym nie miał, nic bym
Zbigniew Herbert U wrót doliny Po deszczu gwiazd Na łące popiołów zebrali się wszyscy pod strażą aniołów z ocalałego wzgórza można objąć okiem całe beczące stado dwunogów naprawdę jest ich niewielu doliczając nawet tych którzy przyjdą z kronik bajek i żywotów świętych ale dość tych rozważań przenieśmy się wzrokiem do gardła doliny z którego dobywa się krzyk po świście eksplozji po świście ciszy ten głos bije jak źródło żywej wody jest
