Praca domowa Wskaż i przytocz cytaty nawiązujące do „Biblii”. On, Almach, wstąpił był do klasztoru, żeby być sługą, dobrowolnie podlegać – jak Jezus. Bo spostrzegł, że jako pustelnik nadto zależał od własnej woli – jak Adam w Raju, gdzie też napotkał szatana. Kiedyś w Jerozolimie szedł tak z tłumem po bruku między domami, drogą krzyżową na Golgotę. I teraz wydało mu się, że wnet ujrzą Krzyż. Chrystus przybity, a ludzie
Opowiadanie III Ostatni na arenie Trzecie opowiadanie rozgrywa się wcześniej niż dwa pierwsze. Ze świata renesansowej reformacji XVI wieku przenosimy się do Rzymu – w lata około czterechsetnego roku naszej ery. Jest zatem początek piątego stulecia, jak uściśla autorka: W każdym razie było to w sto już blisko lat po zakończeniu prześladowań chrześcijaństwa i w czasie, kiedy stało się ono obowiązującą religią cesarstwa rzymskiego. Dokładnie w Nowy Rok – święto,
Opowiadanie II „Koniec Cranmera” Opowiadanie dotyczy wypadków, które dzieją się już ponad dwadzieścia lat po straceniu More’a. Zmienia się pejzaż polityczny – teraz więźniem jest… arcybiskup Cranmer, ten, który usiłował namówić More’a do złożenia przysięgi królowi, a tym samym ocalenia życia. Dzieje się tak dlatego, że bieg historii Anglii diametralnie zmienił kierunek. Teraz u władzy jest Maria Tudor – córka Katarzyny Aragońskiej, pierwszej, prawowitej i bardzo katolickiej żony
Wypracowania „Nie czuję się zobowiązany przystosować sumienie do praw królestwa”… Czy podobnych słów mogłaby użyć Antygona? Porównaj postawę postaci antycznej i sir Tomasza More’a. We wstępie Antygona a sir Tomasz More. Postacie z innych epok, światów, religii. Warto podać ciąg dalszy wypowiedzi More’a: „Gdy prawa te stoją w sprzeczności z całym chrześcijańskim światem”… Tych słów, oczywiście, Antygona użyć by nie mogła. Ale jeśli chodzi o sens – nie przystosuję sumienia,
Praca domowa Zacytuj trzy fragmenty opowiadania, które dowodzą, że narracja prowadzona jest mową pozornie zależną z punktu widzenia bohatera. Wieczorem pomyślał: a przecież to mnie właśnie zdarzyło stworzyć świat. Wyspę Utopię z miastem Amaurote. Zdziwił się nieco swoim młodym chęciom. Kiedy zrozumiał, że obudził się i gdzie jest, wydało mu się to dziwniejsze niż sen. Śnił długo i rozmaicie, zaledwie pamiętał o czym. Ale dobrze pamiętał ostatek: to marzenie przedranne,
Ogólnie o lekturze Książka Sir Tomasz More odmawia – jest to zbiór pięciu opowiadań – każde dotyczy innej historycznej postaci i jej życiowej decyzji. Tytułowe opowiadanie – o decyzji Tomasza More’a, angielskiego biskupa, który nie zgadza się na przyjęcie nowej wiary i złożenie przysięgi królowi Henrykowi VIII (czasy renesansu). Koniec Cranmera – tym razem bohaterem i więźniem jest arcybiskup Cranmer, propagator reformacji w Anglii. Zmieniły się rządy – katolicka królowa
Jakich bohaterów możemy nazwać bohaterami faustowskimi? Przywołaj znane Ci lektury; możesz także skorzystać ze „Słownika mitów i tradycji kultury” Władysława Kopalińskiego. Bohater faustowski We wstępie Definicja faustyzmu. Termin pochodzi od nazwiska głównego bohatera dzieła – półlegendarnego uczonego, starego profesora Fausta. Faustyzm to odwieczna chęć człowieka, aby być wiecznie młodym i pełnym sił, protest przeciwko przemijaniu oraz chęć zgłębienia tajników wiedzy dotyczącej życia i śmierci, chęć zgłębiania coraz to nowych obszarów, nawet tych,
Wskaż podobieństwa i różnice między Faustem a typowym bohaterem romantycznym. Podobieństwa Faust, podobnie jak bohaterowie romantyczni, jest wielką indywidualnością, wybitną jednostką. Nie jest zwykłym zjadaczem chleba. Metamorfoza – to charakterystyczna cecha bohatera romantycznego. W II części dramatu Faust przechodzi wielką przemianę duchową: pragnie szczęścia ludzkości, na kawałku ziemi wydartej morzu pragnie stworzyć państwo, w którym wszyscy ludzie będą szczęśliwi. Upersonifikowana Troska odbiera mu wzrok i zaczynają go nękać dokuczliwe choroby. Jest szczęśliwy,
Udowodnij, że Faust jest dziełem o przesłaniu uniwersalnym. Uniwersalna wymowa Fausta Już zakład między Bogiem a szatanem (Prolog w niebie) sugeruje, że dzieło to ma wymowę ponadczasową; jego tematem będzie kondycja człowieka, jego odwieczne tęsknoty i marzenia. Bóg w czasie rozmowy z szatanem wypowiada ważne słowa dotyczące natury człowieka. Przyznaje mu prawo do popełniania błędów, pod warunkiem jednak, że jest aktywny, rozwija się, szuka nowych rozwiązań i możliwości. Te słowa brzmią: „Dopóki błądzi, dąży człowiek”.
Chronologiczny przegląd poezji współczesnej – według dat debiutów Przed rokiem 1920 LEOPOLD STAFF (1878-1957) – określany jako poeta trzech pokoleń. Choć debiutował w Młodej Polsce (Sny o potędze, 1901) wierszami przesyconymi duchem nietzscheanizmu, był bardzo aktywny również w dwudziestoleciu (m.in. Ścieżki polne, Wysokie drzewa, Barwa miodu). Utożsamiany z poetycką elegancją i spokojem, po wojnie wydał tradycyjny tom Martwa pogoda (1946), by w 1954 roku kompletnie zaskoczyć nowoczesną formą (Wiklina). JAROSŁAW IWASZKIEWICZ (1894-1980) – debiutował w 1915 roku,
Wyjaśnij pojęcia mitu i archetypu, posługując się przykładami z mitologii grecko-rzymskiej. Zacznij: Przedstaw obie definicje: mit – przekazywany ustnie (oralnie) tekst związany z wierzeniami religijnymi pełniący funkcję sakralną i/lub kulturotwórczą; archetyp – stworzone przez Carla Gustava Junga pojęcie z pogranicza psychologii oznaczające wspólny wszystkim, osobowy prawzorzec społecznej roli lub określonego typu zachowania. Dokonaj rozróżnienia między mitem (pojęcie tradycyjne) a archetypem (pojęcie współczesne, wtórne wobec mitu). Rozwiń: Przedstaw kilka przykładów mitów, których bohaterowie mają
Przedstaw genezę i istotę tragedii w starożytnej Grecji. Zacznij: Omów genezę tragedii – według najpopularniejszej teorii wywodzi się ona z obrzędów ku czci Dionizosa, które stopniowo stały się widowiskami scenicznymi. Sama nazwa pochodzi zaś od greckiego określenia „pieśń kozła”.. Rozwiń: Przedstaw najważniejsze cechy tragedii, wspierając to przykładami. Sytuacja tragiczna – niemożliwy wybór Antygony, wieczna i skazana na klęskę ucieczka Edypa przed przeznaczeniem. Bohaterowie ze szlachetnego rodu – król Edyp i księżniczka Antygona. Budowa
Omów najważniejsze kierunki filozofii starożytnej. Zacznij: Antyk to kolebka filozofii, a zarazem myślenia naukowego. Pierwsi byli tzw. filozofowie przyrody (Tales z Miletu, Heraklit z Efezu) poszukujący tzw. prapoczątku (arche). Rozwiń: Wymień najważniejsze szkoły filozoficzne: Nurt sokratejski – wielka trójka: Sokrates (bezwzględne dobro, idea czterech cnót), jego uczeń Platon (idealizm – świat realny jako odbicie świata idei) i uczeń Platona – Arystoteles (koncepcje materii i formy, metafizyka, Poetyka). Sofiści – nauczyciele retoryki i erystyki
Przedstaw literackie realizacje motywu winy niezawinionej. Zacznij: Podkreśl uniwersalność i ponadczasowość motywu, zakorzeń go jednak w starożytności. Odwołaj się do roli Fatum (nieuchronnego, absolutnego, silniejszego niż bogowie, przeznaczenia) w mitologii grecko–rzymskiej. Przywołaj też biblijnego Hioba. Rozwiń: Dokonaj przeglądu tekstów z innych epok, które dotyczą motywu winy niezawinionej: Cierpienia Szekspirowskiego Hamleta, jego tragizm, wynikają z przyczyn w dużej mierze niezależnych od bohatera (zbrodnia matki i wuja, obsesja Ofelii). Tragedia ojca i filozofa w Trenach. Kafkowski proces… bez aktu oskarżenia. Człowiek
Pochodzenie i budowa Biblii Zacznij: Biblia powstawała w starożytnym Izraelu przez ponad 2000 lat, od XVIII w. p.n.e., aż do II w. n.e. Spisywana była w językach hebrajskim, aramejskim i greckim. Rozwiń: Omów budowę Biblii. Biblię dzielimy na Stary i Nowy Testament. Najważniejszą i najstarszą częścią Starego Testamentu jest Pięcioksiąg Mojżeszowy (Tora). Otwierająca go Księga Rodzaju opisuje powstanie świata i losy pierwszych ludzi. Stary Testament zawiera także księgi prorockie (np. Księga Izajasza), historyczne (np. Księgi Królewskie), mądrościowe
Omów najistotniejsze kulturowe funkcje Biblii. Zacznij: Zaznacz, że funkcje, które pełniła Biblia w dawnym Izraelu, różnią się znacząco od tych, które spełnia w kulturze nowożytnej. Rozwiń: Omów funkcje Biblii. W starożytnym Izraelu: Tekst sakralny – zapis praw i zasad religii, przepisów dotyczących obrzędów i codziennego życia. Archiwum państwowe łączące funkcje prawodawcze i kronikarskie. Zbiór legend, baśni, eposów, poezji i sag. W kulturze nowożytnej: Tekst sakralny dla chrześcijan i judaistów. „Punkt odniesienia” w dziedzinie moralności. Źródło niezliczonych motywów
Przedstaw uniwersalną wymowę wybranych fragmentów biblijnych. Zacznij: Podkreśl, że Biblia może być traktowana jako tekst filozoficzno-mądrościowy także przez wyznawców innych religii i ateistów. Właśnie te jej fragmenty, które mogą dotrzeć do ludzi spoza judaistyczno-chrześcijańskiego kręgu kulturowego mają charakter uniwersalny. Rozwiń: Podaj przykłady biblijnych tekstów o charakterze uniwersalnym: Księga Hioba – ponadczasowa opowieść o winie niezawinionej, nieszczęściu, cierpieniu i ludzkiej godności. Księga Koheleta – traktat o znikomości ludzkiego życia, przemijaniu, ulotności pragnień i rzeczy materialnych. Pieśń nad
Dobro i zło – wyjaśnij, jakie jest ich pochodzenie i miejsce w konstrukcji świata według mitologii starożytnej Grecji i „Biblii” Zacznij: Zaznacz, że obie grupy tekstów powstawały w odmiennych kręgach kulturowych i są zorganizowane wokół różnych hierarchii wartości. Rozwiń: Przedstaw ujęcie wartości moralnych: W Biblii Rozdział dobra od zła jest bezwzględny i wyrazisty. W Starym Testamencie dobre jest postępowanie zgodne ze ściśle ustaloną wolą Boga (dekalog, Ksiega Powtórzonego Prawa). Grzesznika (czyli odstępcę od Prawa)
Ukaż kulturę starożytnej Grecji i Rzymu oraz „Biblię” jako źródło inspiracji twórców następnych epok. Zacznij: Starożytność to prawdziwa kopalnia literackich i kulturowych motywów dla wszystkich pokoleń twórców aż po dziś dzień. Co ważne – wiele z nich występuje jednocześnie zarówno w Biblii, jak i w kulturze antycznej – warto skupić się właśnie na takich. Rozwiń: Przedstaw kilka starożytnych toposów, wyjątkowo istotnych w historii kultury: prometeizm – postać Prometeusza, kojarzonego zresztą często z Jezusem Chrystusem, inspirowała twórców
Dokonaj porównania kosmogonii mitycznej i biblijnej. Zacznij: To dwie najważniejsze mityczne wizje powstania świata kultury europejskiej. Są różne, ale wykazują też tajemnicze podobieństwa w niektórych szczegółach. Rozwiń: Zacznij od różnic: Początek – w Biblii istnieje już Bóg, a prócz niego nie ma nic. W mitologii istnieje tajemniczy Chaos. W Biblii całym procesem stworzenia kieruje Bóg. W mitologii, kolejne elementy wszechświata wyłaniają się samoistnie lub są powoływane przez kolejne pokolenia bóstw. W Biblii ogromną rolę odgrywa