Średniowiecze (Historia)
Dokonania Henryka Brodatego Pierwszą poważną próbą przezwyciężenia dzielnicowego rozdrobnienia było państwo Henryków Śląskich w pierwszej połowie XIII stulecia. Właściwym twórcą tego najpoważniejszego organizmu państwowego na terenie ówczesnej Polski był Henryk Brodaty, wnuk Władysława Wygnańca, pierwszego z rzędu seniorów. Henryk I drogą czy to wojskową, czy częściej dyplomatyczną uzależnił od siebie szereg innych księstw i ziem. Po ojcu Bolesławie Wysokim (zmarłym w 1201 roku) odziedziczył księstwo wrocławskie i ziemię lubuską. Po śmierci zaś swego brata stryjecznego Kazimierza
Na mocy postanowień testamentu Bolesława Krzywoustego władza zwierzchnia, obronność i polityka zagraniczna państwa miała przypadać najstarszemu księciu. Obejmował on również władzę w tzw. dzielnicy senioralnej (Małopolska wraz ze stołeczny już wówczas Krakowem). Po kilkudziesięciu latach zasada uległa załamaniu, oficjalnie zlikwidowano ją na łęczyckim zjeździe ówczesnych elit feudalnych w 1180 roku. Podział kraju Najstarszy z synów Bolesława Krzywoustego, wygnany w 1146 roku Władysław, oprócz dzielnicy senioralnej otrzymał Śląsk i zarząd nad całością Pomorza. Bolesław Kędzierzawy otrzymał Mazowsze z Kujawami, Mieszko
Niewątpliwie Polskę między XV a XVIII stuleciem wyróżniała na tle Europy wyjątkowa pozycja polityczna stanu szlacheckiego. Stosunkowo liczny u nas (ok. 10% populacji) – był wewnętrznie niejednolity. Na szczycie znajdowała się zamożna i wpływowa magnateria, posiadająca nawet prywatne siły zbrojne, w centrum szlachta średnia (specjaliści dzielą ją na wielowioskową, jednowioskową i kollokacyjną, czyli właścicieli części wsi), a na samym końcu szlachta zagrodowa i tzw. gołota (nieposesjonaci). Rzeczpospolita szlachecka w dziejach
Wpływ religii a zarazem Kościoła na życie publiczne w wiekach średnich był znaczny. Instytucje państwa i Kościoła wzajemnie się przenikały. W dobrze pojętym interesie dwóch wielkich instytucji i wspólnot przeważała współpraca, wzajemne wsparcie, choć nie brakowało zgrzytów, czy wręcz konfliktów. Spory wynikały głównie z ambicji władców niemieckich, najczęściej; przy okazji współzawodnictwa cesarzy rzymskich z papieżami o hegemonię. Zmaganiom gigantów epoki przyglądała się z zapartym tchem cała Europa. Pochodną tych konfliktów były
Ogólnoeuropejskie zjawisko rozbicia dzielnicowego nie ominęło również Polski. Na przekór założeniom i planom pomysłodawcy – Bolesława Krzywoustego, zasada senioratu nie utrzymała się. Doszło do rozbicia władzy centralnej, oraz faktycznego rozczłonkowania państwa. Zarówno pierwszy senior, jak i jego bracia – książęta juniorzy, nie pogodzili się z ograniczeniem swych uprawnień. W wyniku wojny domowej, senior Władysław II musiał udać się na wygnanie (1145-46 r.) Osłabienie państwa wykorzystał Fryderyk I Barbarossa zmuszając nowego
Apogeum rozbicia dzielnicowego, praktycznego chaosu i partykularyzmu, przypada na Rusi po 1132 r. Co prawda, dzieło Monomacha próbował kontynuować książę włodzimiersko-suzdalski Andrzej Bogolubski, ale bez rezultatu. W pierwszej poł. XIII w. Ruś stała się celem mongolskiej ekspansji. Już pierwsza konfrontacja militarna zakończyła się totalną klęską nad Kałką (1223 r.), ale rzeczywista tragedia przyszła później, gdy w latach 1236-1240 doszło do podboju mongolskiego i straszliwych zniszczeń m.in. Kijowa, który stracił na
Walki dynastyczne w Niemczech, oraz spór królów, a zarazem cesarzy z rodu Staufów z papiestwem, doprowadziły kraj do krawędzi wojny domowej w poł. XIII w.. Śmierć Konrada IV osłabiła poważnie stronnictwo zmierzające do wzmocnienia autorytetu władzy centralnej, skupione wokół dynastii Staufów. Jego małoletni syn nie liczył się w rozgrywce do tronu. Wkrótce zresztą został zabity, a chaos polityczny sięgnął zenitu (1254-1273 Wielkie Bezkrólewie). Niemal równocześnie zmarł rywal Konrada, Wilhelm z
Pozycja korony w zachodniofrankońskiej części dawnego imperium Karola Wielkiego nie była zbyt wysoka. Stan ten odziedziczyli po wygaśnięciu karolińskiej dynastii Kapetyngowie, władający od 987 r. tronem Francji. Królowie pozostawali jedynie nominalnymi seniorami potężnych wasalów, hrabiów: Szampanii, Flandrii, Poitou, Anjou (Andegawenii), Tuluzy, książąt Normandii, Akwitanii, Bretanii, Burgundii. We wczesnym okresie dziejów Francji nie obejmowała ona jeszcze Lotaryngii, Alzacji czy całej Burgundii. W XII w. do roli wasali wyrośli Plantageneci. Dzięki mariażom
Wczesnofeudalna Polska pojawia się w połowie X w. w wyniku przekształcenia organizacji plemiennej – polańskiej, w państwo ponadplemienne. Mimo niewątpliwych zasług legendarnych poprzedników, za twórcę państwa, a co najmniej pierwszego, historycznego władcę, uważany jest Mieszko I. W ciągu swego panowania (druga poł. X w.), zapewnił krajowi granice w przybliżeniu podobne do dzisiejszych. Szczególną uwagę poświęcił ujściu Odry i opanowaniu Pomorza, a u schyłku swych rządów – Śląsku. Poprzez przyjęcie chrztu
Ruś Kijowska wyrosła w końcu IX w., w wyniku stopniowego procesu zjednoczeniowego ruskich plemion i ośrodków państwowych. Najważniejsze z nich to Kijów i Nowogród Wielki. Pierwszym historycznym władcą Rusi był książę Oleg. Do niedawna bardzo popularna była teza o normańskich korzeniach ruskiej państwowości. Pozostawała ona w ścisłym związku z tradycją opartą na częściowo legendarnych opowieściach o wareskim wodzu Ruryku (Waregami zwano na Rusi Normanów), który miał zostać władcą Rusi i
Po odejściu Rzymian (wycofali się w V w. n.e.) na teren Brytanii napłynęły ludy Anglów i Sasów, dokonując podboju kraju. Początkowo powstało kilkanaście państw, później ukształtowało się 7 królestw. Zostały one zjednoczone przez władcę Wessexu Alfreda Wielkiego (druga połowa IX wieku). W pierwszej połowie XI stulecia Anglia znalazła się przejściowo pod panowaniem duńskim (Kanut Wielki). Okres anglosaski skończył się na królu Edwardzie Wyznawcy, który podobno przekazał swoje państwo w spadku
Niemcy oraz spór o inwestyturę i uniwersalia Wschodniofrankońskie państwo (popularnie zwane Niemcami) było do początków X w. pod rządami dynastii karolińskiej. Przy słabnącym prestiżu tego rodu – rosła rola dawnych państw szczepowych (np. Frankonii, Saksonii itp.) i ich władców – lokalnych książąt. Po wygaśnięciu dynastii Karolingów tron w Niemczech nabrał charakteru elekcyjnego, a książęta, po krótkim panowaniu Konrada I wybrali Henryka I z Saksonii (919) , który zapoczątkował nową dynastię
Początki Okres zamętu, niepokoju i najazdów na Europę we wczesnym średniowieczu, dokonywanych przez różne, głównie koczownicze, ludy (m.in. Hunów, Awarów, Węgrów, Arabów), zrodził potrzebę zbudowania nowych, stabilnych więzi społecznych i prawnych. Na tym właśnie gruncie wyrósł feudalizm i w miarę dojrzałą formę osiągnął w państwie karolińskim (VIII-IX w.). Podstawową cechą ustroju feudalnego był agraryzm, związek z ziemią i produkcją rolną. Grupę panującą w systemie feudalnym stanowili wielcy właściciele ziemscy (w
Jak doszło do wznowienia godności cesarskiej? Po upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego w 476 r. tytuł „cesarza rzymskiego” nie był używany, aż do roku 800, kiedy król Franków Karol Wielki został w Rzymie koronowany przez papieża na cesarza. Odtąd Karolingowie używali tytułu cesarza rzymskiego dla podkreślenia uniwersalnej władzy nad całą Europą Zachodnią. Po podziale państwa Franków (traktat w Verdun 843) ziemie położone na wschód od Renu utworzyły monarchię wschodniofrankijską, zwaną później Niemcami.
Na skutek wielkiej wędrówki ludów i najazdu plemion barbarzyńskich, Cesarstwo Zachodnie w 476 r. ostatecznie przestało istnieć. Jakie państwa powstały na jego miejsce? Większość barbarzyńców, którzy opanowali imperium rzymskie, to ludy germańskie. Utworzyły one szereg własnych królestw; Frankowie – zajęli pn. i śr. Galię, stopniowo posuwając się na południe (pod ich władzą pozostały również tereny na prawym brzegu Renu – ich pierwotna siedziba) Wizygoci – opanowali ziemi dzisiejszej Hiszpanii, w
Monarchia stanowa była kolejnym etapem ewolucji ustrojowej feudalnego państwa w średniowieczu. Zastąpiła ona monarchię patrymonialną, w której państwo było traktowane jako prywatna własność panującego. Teraz stawała się dobrem publiczno-prawnym , którym monarcha nie mógł już tak swobodnie dysponować, musząc się liczyć ze zdaniem przedstawicielstwa wykształconych w między czasie stanów społecznych. Były to wielkie grupy społeczne, do których należało się z racji urodzenia (teoretycznie przekraczanie tych barier było niemożliwe, ale życie
Jagiellonowie, podobnie jak Habsburgowie, jedna z najbardziej dynamicznych dynastii europejskich, mieli olbrzymie ambicje. Dynastia Jagiellonów rządziła w Polsce i na Litwie. Władysławowi Jagielle oferowano tron czeski, którego przyjęcie z powodów politycznych zmuszony był odrzucić. Jego starszy syn Władysław Warneńczyk panował na Węgrzech. Młodszy z potomków Jagiełły, Kazimierz, nadał polityce dynastycznej nowy obraz. Na mocy porozumień z czeskim królem, umiarkowanym husytą Jerzym z Podiebradu, wbrew woli dyplomacji papieskiej i cesarskiej, po śmierci Jerzego w 1471 roku, wprowadził na praski tron swego
Geneza wojny (Francja) U genezy wojny leży problem dynastyczny, czyli spór o sukcesję po zmarłym (w 1328 roku) Karolu V, ostatnim z synów Filipa IV Pięknego. Pretensje do tronu francuskiego zgłaszali: Filip hrabia Evreux (wnuk Filipa III), król Anglii Edward III (wnuk Filipa IV), Filip Valois (Walezjusz) okrzyknięty w 1328 roku przez parów (baronów i prałatów) Francji królem. Spór terytorialny o Gujennę (Akwitanię), przyczółek brytyjsko-francuskich Plantagenetów na terenie Francji. Plantageneci, będąc królami Anglii w Gujennie, pozostawali lennikami królów
Walki dynastyczne Po bezpotomnej śmierci Henryka V (z dynastii salickiej) w 1125 roku, doszło do walk o władzę między pretendującymi do tytułu królewskiego rodami Staufów i Supplinburgów. Koronę udało się zdobyć Lotarowi III z Supplinburga, ale Staufowie nie dali za wygraną. Po śmierci Lotara (1137) odnowili starania o koronę, ale tym razem na przeszkodzie stanął im ród Welfów. Elektorowie wybrali na króla niemieckiego Konrada III Staufa. Jego następcą został Fryderyk I Barbarossa – Rudobrody, koronowany na cesarza
Pojawienie się u wrót Polski (na zaproszenie Konrada Mazowieckiego) Zakonu Krzyżackiego w 1226 roku nie wróżyło długiego i dramatycznego konfliktu. Krzyżacy przybyli jako sojusznicy, aby pomóc w walkach z uciążliwymi Prusami atakującymi Mazowsze. To, że sfałszowali odpowiednie dokumenty – papieską bullę, która miała oddawać im na własność ziemię chełmińską i ziemie pogan, których mieli nawracać – umknęło gdzieś w chaosie rozdrobnienia feudalnego. Tymczasem na północnym wschodzie wyrastało potężne, groźne i agresywne państwo. Początek konfliktu Pierwszy etap konfliktu
