Średniowiecze (Historia)
Polityka dynastyczna Piastów – najważniejsze wydarzenia: Ogromne znaczenie dla Polski miało zawarcie sojuszu przez Mieszka I (ok. 960-992) z władcą Czech, Bolesławem I z rodu Przemyślidów (965 r.). Mieszko I pojął wtedy za żonę córkę Bolesława, Dobrawę (Dąbrówkę). W 966 r. odbył się chrzest Mieszka, Polska stała się krajem chrześcijańskim. Dzięki temu została partnerem swoich silnych chrześcijańskich sąsiadów: Niemiec i Czech. Mieszko zabiegał o utrzymanie dobrych stosunków z Niemcami (cesarstwem). Bolesław Chrobry (992-1025) początkowo utrzymywał dobre stosunki z Niemcami.
Dlaczego Mieszka I i Bolesława Chrobrego można nazwać budowniczymi państwa polskiego? Mieszka I i Bolesława Chrobrego można nazwać budowniczymi państwa polskiego, gdyż na trwale włączyli w skład swego państwa ziemie, które potem były zawsze podstawą naszego kraju. Potrafili nadać mu sprawną organizację i obronić przed najazdami nieprzyjaciół. Zawierali takie układy, które zapewniły trwałość stworzonemu przez nich państwu. Mieszko I i Bolesław Chrobry potrafili skutecznie bronić swoich ziem. Mieszko I odparł w 972 r. wyprawę zbrojną niemieckiego margrabiego
Polityka dynastyczna Jagiellonów – najważniejsze wydarzenia: Nowa dynastia, której pierwszym przedstawicielem był Władysław Jagiełło (1386-1434), panowała nie tylko w Polsce i na Litwie. Przejściowo udało jej się objąć trony także w Czechach i na Węgrzech. W tych dwóch krajach Jagiellonowie nigdy jednak nie utrwalili swojej władzy. W 1420 r. Władysławowi Jagielle ofiarowano koronę Czech. Uczynili to jednak rządzący w tym kraju husyci, heretycy, przeciw którym organizowano krucjaty pod patronatem papiestwa i cesarza. Jagielle było bardzo niezręcznie objąć tron
Okres między panowaniem Mieszka I a ostatniego z Piastów, Kazimierza Wielkiego, to czas wielkich zmian państwa polskiego. Przekształcało się nie tylko terytorium państwa, lecz także wygląd miast i wsi. Jak zmieniało się terytorium państwa polskiego? Polska w roku 1000 (po panowaniu Mieszka I i w pierwszych latach rządów Bolesława Chrobrego) liczyła prawdopodobnie 250 tys. km. kw., a zamieszkiwało ją około miliona ludzi. W chwili śmierci Kazimierza Wielkiego (1370 r.) obszar Polski wynosił blisko 270 tys.
Pod rządami litewskiej dynastii Jagiellonów Polska stała się krajem rozległym terytorialnie i potężnym. Czasy panowania Jagiellonów to okres największej świetności Rzeczypospolitej. Wiek XV i XVI to najwspanialsze lata Rzeczypospolitej Obojga Narodów. To nie tylko efekt sprzyjającej sytuacji polityczno-ekonomicznej w Europie, ale i zasługa ówczesnych władców zasiadających na polskim tronie. Jakie były przyczyny zawarcia unii między Polską a Litwą? Złożyło się na to wiele przyczyn: Polska i Litwa chciały zabezpieczyć się przed agresją zakonu krzyżackiego panującego na
Panowali w Polsce prawie przez 500 lat. Byli wśród nich wielcy wojownicy i dobrzy gospodarze. Na trwale wpisali Polskę na mapę Europy. Kto był przed Mieszkiem I? Założycielem dynastii mieli być Piast, ubogi rolnik, i jego żona Rzepicha. Synowie Piasta to: Siemowit, Lestek i Siemomysł. Po Siemomyśle panował pierwszy historyczny władca Polski, Mieszko I. Historyczny, tzn. taki, o którym wiemy, że istniał naprawdę. Dlaczego przyjęcie chrztu przez państwo polskie było takie ważne? Polska dzięki temu,
Feudalizm Ustrój społeczny charakterystyczny dla średniowiecznej Europy, to właśnie feudalizm. Znaki rozpoznawcze: lenno, wasal i senior, zależność ludzi od siebie i silnie zhierachizowana struktura połeczeństwa To system społeczno-gospodarczy, który panował w średniowieczu, nazywany też systemem wasalno-lennym. Porządkował zależności między ludźmi, regulował prawo pomiędzy warstwami wyższymi a niższymi. Grupę panującą w systemie feudalnym stanowili wielcy właściciele ziemscy, ich wasalami byli rycerze, którzy mieli swoich wasali, itd, itd… Istotą feudalizmu były dwie zasady:
Według analizy obcojęzycznych źródeł, głównie tzw. Geografa Bawarskiego, w IX w. dorzecze Odry i Wisły (za wyjątkiem północno-wschodniego odcinka tej drugiej) zamieszkane były przez plemiona polskie należące do umownej grupy zachodniosłowiańskiej. Najdokładniejsze informacje zachodni autorzy podali o plemionach śląskich, wymieniając kilka z nich: Bobrzanie, Dziadoszanie (rejon środkowej Odry), Ślężanie (na południe od obecnego Wrocławia), Opolanie, Golęszyce (rejon źródeł Odry i ziemi cieszyńskiej). Prawdopodobnie mnogość informacji o Śląsku jeszcze przez Rzymian zwanego Silesią, wynikała z ożywionych kontaktów handlowych
Do końca XII w. plemiona mongolskie skłócone ze sobą, prowadzące koczowniczy, pasterski tryb życia, nie stanowiły liczącej się siły politycznej. Na początku XIII w. te stepowe ludy zjednoczył genialny wojownik i strateg Temudżin (Temuczin), obwołany Czyngis-chanem. Czyngis-chan zorganizował karną armię, złożoną głównie z jeźdźców uzbrojonych w łuki, przed którą drżała cała Europa. Podboje imperium: Pomiędzy 1236 a 1240 r. zachodnia część imperium mongolskiego, zwana Złotą Ordą (Batu Chan) podbiła osłabione
Monarchiami stanowymi nazywamy te państwa, w których władca liczyć się musi z opinią, uchwałami i decyzjami poszczególnych, uprzywilejowanych stanów społecznych, takich jak np. duchowieństwo, szlachta, możnowładztwo, arystokracja. Klasycznym przykładem monarchii stanowych są: Anglia i Francja. Anglia Anglia uniknęła rozdrobnienia feudalnego, typowego dla państw europejskich doby średniowiecza, z powodu stosunkowo późnego, ostatecznego uformowania się kraju. Proces powstawania państwa rozpoczął się w 1066 r. podbojem normańskim. Elita wywodząca się z ówczesnych zdobywców
W połowie średniowiecza rejon Bałtyku zamieszkany przez ludy pogańskie (słowiańscy Obodrzyce i Wieleci oraz bałtyjscy Prusowie, Litwini, Jaćwingowie, Łotysze zwani wtedy Liwami, Estowie i Finowie) stał się miejscem intensywnej ekspansji wschodnioniemieckich feudałów i państw skandynawskich (Danii i Szwecji). Uwaga Szwedzi opanowali Finlandię, Duńczycy wyspę Rugię, Pomorze Zachodnie oraz wybrzeża Zatoki Ryskiej i pobliskie wyspy. Feudałowie niemieccy – Marchia Brandenburska, księstwo saskie oraz biskupstwo magdeburskie – w XII w. zorganizowali przeciwko
Europa w początkowej, najbardziej gorącej fazie sporu podzieliła się na dwa obozy: gregoriański i cesarski. Polska, znajdująca się wówczas pod władzą Bolesława Śmiałego, syna Kazimierza Odnowiciela, znalazła się w obozie gregoriańskim. Sojusz z papieżem dawał Polsce wymierne korzyści: zgodę na restytucję (przywrócenie) arcybiskupstwa gnieźnieńskiego (upadło podczas pogańskiego powstania w 1038 roku), przywrócenie Bolesławowi korony – 1076 rok, co umacniało suwerenność państwa. Polska musiała w zamian: poprzeć antycesarską opozycję w Niemczech, pomóc w wyprawie na Czechy będące w sojuszu z Henrykiem IV, dwukrotnie
Okres rozbicia dzielnicowego zamykają w Polsce rządy Władysława Łokietka, który, przezwyciężając trudności wewnętrzne oraz zewnętrzne, dokonał zjednoczenia kraju, choć ograniczającego się do Wielkopolski, Małopolski i Ziemi Sieradzko-Łęczyckiej. Proces ten kontynuuje jego wybitny syn, Kazimierz Wielki, przyłączając jako lenno w latach 50. XIV w. Mazowsze, a także w drodze ekspansji w kierunku południowo-wschodnim opanowując Ruś Halicką. W sumie jego rozważne rządy, nacechowane autentyczną gospodarską troską o państwo i jego obywateli (np.
Rozdrobnienie feudalne na terenie Niemiec wystąpiło stosunkowo późno (XIII w.) i właściwie nie zostało przezwyciężone, a po okresie zamętu i wojen domowych, władza centralna wyszła poważnie osłabiona. Na czele państwa stał elekcyjny król (zasady elekcji określiła Złota Bulla w 1356), którego rzeczywista pozycja i władza uległy znacznej redukcji. Procesy zjednoczeniowe wystąpiły jedynie w XIV i XV w. na poszczególnych terytoriach Rzeszy (głównie dawnych państw szczepowych), ale nie w skali ogólnopaństwowej.
Główną sprężyną zjednoczenia Rusi i ośrodkiem tego procesu stało się Wielkie Księstwo Moskiewskie korzystające długi czas z mongolskiej protekcji dzięki kolaboracji z ciemiężcami. W 1480 r. zrzuciło ostatecznie tatarską zależność (Iwan III Srogi). Jednocześnie trwał proces dalszego jednoczenia ziem ruskich przez moskiewskich władców. Zostały przyłączone:republika pskowska (1510) i księstwo riazańskie (1521), a później dwa chanaty: kazański (1552) i astrachański (1556). Na tym tle doszło też do konfrontacji z Litwą. W
Zniecierpliwieni porażkami królewskimi we Francji i wzrastającymi kosztami wojny, baronowie świeccy i duchowni zbuntowali się przeciwko Janowi bez Ziemi, zmuszając go do wydania znaczącego przywileju – Wielkiej Karty Swobód – 1215 r. Rozpoczęło to długoletni spór o władzę między baronami a koroną królewską (tronem). Następca, Henryk III wielokrotnie naruszał postanowienia Karty, co spowodowało opór baronów, którzy zmusili monarchę do ustanowienia 15-osobowej rady prywatnej, kontrolującej jego poczynania (tzw. Prowizje Oksfordzkie 1258
W końcu XIII w. proces jednoczenia kraju był daleko zaawansowany, choć jeszcze nie zakończony. Na znacznych obszarach rządy sprawowali jeszcze władcy senioralni, ale już bardziej niż niegdyś zależni od swego zwierzchnika, któremu konsekwentnie egzekwowane prawo lenne dawało większe uprawnienia. Procesu tego nie powstrzymała nawet, choć spowolniła, wojna stuletnia (1337-1453). Poprzez kupno przypadło Francji w 1349 roku księstwo Delfinatu. Dynastyczne małżeństwo przybliżyło przyłączenie Prowansji (1481). Bardziej powikłane były losy Burgundii. Księstwo
Unia w Krewie – 1385 Po stosunkowo krótkim epizodzie personalnej unii polsko-węgierskiej (1370-1372) możnowładcy polscy, członkowie Rady Królewskiej młodziutkiej monarchini Jadwigi (również Węgierki), podjęli decyzję o fundamentalnym wręcz znaczeniu. Był to wybór nowego strategicznego sojusznika – Litwy, z którą zawarto unię w Krewie w 1385 roku. Wojny z Zakonem Krzyżackim Początkowo najważniejszym celem obydwu państw stało się zabezpieczenie przed potężnym wspólnym zagrożeniem ze strony Zakonu. Polska miała porachunki z Krzyżakami, które dotyczyły zagarniętego przez nich za Łokietkowych rządów
Próby odzyskania utraconych ziem Kazimierz Wielki (1333-1370) po swoim ojcu (Władysławie Łokietce) odziedziczył obszar wielkości 102 tys. km2 (Małopolska, Wielkopolska oraz ziemie: łęczycka i sieradzka). Król zdając sobie sprawę z ówczesnej słabości jednoczącego się państwa polskiego, zabiegał w pierwszych latach swych rządów o poprawę stosunków z dwoma głównymi rywalami: Czechami i Zakonem Krzyżackim, konsekwentnie przedłużając z nimi rozejmy. Walki o ziemie z Czechami Z władcą czeskim, Janem Luksemburskim kilkakrotnie nawet się spotykał, zarówno na neutralnym, węgierskim gruncie (szczyty wyszehradzkie: 1335
Po śmierci Wacława II Czeskiego (1305) i rychłym wygaśnięciu dynastii Przemyślidów (rok później), do ponownej próby odbudowy już nie tylko umownego Królestwa Polskiego przystąpił książę brzesko-kujawski, dawniejszy niefortunny rywal polskich władców, Władysław Łokietek. Jego sojusznikiem były Węgry pod panowaniem rodu Andegawenów, spowinowaconego z Piastami (córka Łokietka Elżbieta wyszła za Karola Roberta, od 1308 roku władającego niepodzielnie nad Dunajem). Wykorzystując kryzys monarchii czeskiej po zgonie Wacława II, a następnie nieoczekiwaną śmierć jego młodziutkiego syna Wacława
