Wypracowania z literatury XX wieku
Jaką epokę wybrać? Tę, którą znasz najlepiej, rzecz jasna. Dokładniej: taką, o której filozofii, sztuce i literaturze możesz powiedzieć najwięcej. Średniowiecze – pozwoli na „przyłożenie” filozofii św. Augustyna do Legendy o św. Aleksym, wizerunku danse macabre do Rozmowy Mistrza Polikarpa ze Śmiercią, odnalezienie kultu Matki Boskiej w Bogurodzicy, w Lamencie świętokrzyskim. Warto zwrócić uwagę na szczupłość naszej epiki rycerskiej w porównaniu z europejską (ale opowieść o Walcerzu Udałym istnieje w
Porównaj dwa sposoby ukazania toposu Arkadii na podstawie lektury fragmentu Pieśni świętojańskiej o Sobótce Jana Kochanowskiego i Na wsi Jana Twardowskiego. Jan Kochanowski Pieśń świętojańska o Sobótce Panna XII Wsi spokojna, wsi wesoła, Który głos twej chwale zdoła? Kto twe wczasy, kto pożytki Może wspomnieć za raz wszytki? Człowiek w twej pieczy uczciwie Bez wszelakiej lichwy żywie; Pobożne jego staranie I bezpieczne nabywanie. Inszy się ciągną przy dworze Albo żeglują przez
Inne możliwe sformułowania tematu: • Topos sławy poetyckiej i nieśmiertelności poety jako temat poezji różnych epok. Odwołaj się do wybranych przykładów. • „Non omnis moriar” na poważnie i ironicznie w poezji późniejszych epok. Różne sposoby ujęcia tematu nieśmiertelnej sławy poetyckiej w literaturze. Strategia wstępu Zacznij od wskazania źródła wybranego przez siebie toposu exegi monumentum – sławnej pieśni Horacego Do muzy Melpomeny znanej w polskim przekładzie jako Stawiłem sobie pomnik trwalszy
Interpretacja wiersza Zbigniewa Herberta Domysły na temat Barabasza. Herbert przywołuje zdarzenie z dziejów Chrystusa: moment przed wyrokiem wydanym przez Piłata, chwilę podjęcia decyzji przez rozkrzyczany tłum. Tłum, korzystając z obyczaju Paschy, mógł uwolnić jednego ze skazańców. Wybrano Barabasza, a skazano Chrystusa. Herbert rozmyśla nad dalszym losem – nie Chrystusa, nie tłumu i nie Piłata, lecz właśnie Barabasza. W literaturze często przywoływano moment spotkania Piłata i Chrystusa, sąd, wyrok, umywanie rąk; niezwykle pięknie przedstawił ów motyw
Świat wartości i typy bohaterów w epice XX wieku na przykładzie twórczości Antoine’a de Saint-Exupéry’ego i Ernesta Hemingwaya. Świat wartości wyznawanych przez Antoine’a de Saint-Exupéry’ego poznajemy dzięki: Ziemi, planecie ludzi i Nocnemu lotowi. Oba utwory wymykają się jednoznacznym kwalifikacjom gatunkowym – potocznie nazywane powieściami, w rzeczywistości są po trosze zbiorami opowiadań z elementami fabuły, po trosze zaś rodzajem pamiętnika przywołującego zdarzenia z przeszłości. W partiach refleksyjnych zbliżają się do prozy eseistycznej. W Ziemi, planecie ludzi
Problematyka i nowatorstwo Ferdydurke Gombrowicza. Dlaczego mówi się, że żarliwy przeciwnik formy stał się jej twórcą? Narrator, a zarazem główny bohater powieści – 30-letni literat zapada w sen. Granica między nim a jawą zostaje zatarta i oto dorosły mężczyzna z powrotem trafia do szkoły (podwójna rola: jednocześnie jest siedemnastoletnim Józiem i autorem „Pamiętnika z okresu dojrzewania” jak sam Gombrowicz – na tej podstawie możemy uznać go za alter ego autora).
Pamiętnik z powstania warszawskiego ukazał się po raz pierwszy w roku 1970. Powstał u schyłku lat sześćdziesiątych z „gadaniny o powstaniu” (sformułowanie autora), czyli wspomnień wydarzenia, które dla Białoszewskiego i ludzi z jego generacji stało się kluczowym doświadczeniem życiowym. Autor chcąc oddać grozę i wielkość wydarzeń, wzorował się na antycznych kronikarzach wielkich wojen (Tucydydesie, Ksenofoncie, Juliuszu Cezarze), jednocześnie jednak dążył do wyrażenia własnych doznań zwyczajnego cywila. I właśnie ta relacja cywila
Bogurodzicę, Pieśń Legionów Józefa Wybickiego, Rotę Marii Konopnickiej nazwano „pieśniami ojczyźnianymi” Polaków. Czym wytłumaczysz ich trwałe miejsce w tradycji narodowej? Wymienione utwory powstały w różnych epokach literackich i podejmują różną tematykę, ale wszystkie funkcjonują jako symbole polskości. Bogurodzica jest średniowieczną pieśnią religijną anonimowego autora. W formie modlitewnej apostrofy skierowanej do Matki Bożej (pierwsza zwrotka) i Chrystusa (zwrotka druga) wyraża ona prośby o najważniejsze z punktu widzenia średniowiecznych ludzi łaski: dostatnie życie na ziemi, a po śmierci –
Andrzej Szczypiorski powiedział: Człowiek nie wybiera sytuacji, ale musi jej sprostać. Jak rozumiesz te słowa? Omawiając temat, odwołaj się do samodzielnie wybranych utworów literackich. Te słowa zawierają bardzo prostą myśl: chodzi o to, by niezależnie od warunków i sytuacji nie zatracić swojego człowieczeństwa, obronić – wbrew okolicznościom – wartości humanistyczne, ocalić własną godność i nieść pomoc innym. Podobną prawdę wyraziła wcześniej Maria Dąbrowska, pisząc: Warunki są tylko warunkami, a człowiek
Tango Sławomira Mrożka – uniwersalna problematyka ukryta pod maską groteski. Żeby napisać dobrą pracę na ten temat (albo odpowiedzieć na pytanie), trzeba dokładnie rozumieć obydwa pojawiające się w nim terminy. Problematyka uniwersalna to problemy wspólne i czytelne dla wszystkich ludzi, w jakimś stopniu ich wszystkich dotyczące, ponadczasowe. W odróżnieniu od problematyki współczesnej nie koncentruje się wokół wydarzeń bieżących, lecz porusza tematy głębsze, nieprzemijające. Może skupiać się na zagadnieniach: egzystencjalnych (życia i śmierci), dylematach moralnych (np.
Przykład: Małżeństwo Makbet Rastignac Julian Sorel Zenon Ziembiewicz Sformułowania tematów: Blaski i cienie kariery. Rozważania na temat kolei życia wybranych bohaterów literackich i Twoje refleksje dotyczące tej kwestii. Trud wierności sobie. Słowa te uczyń mottem rozważań o postawach wybranych bohaterów literackich wiernych swym ideałom. Być albo mieć to alternatywa, przed którą staje każdy człowiek. Scharakteryzuj bohaterów literackich, którzy realizowali powyżej przedstawione modele życia. Kim są karierowicze? W zdecydowanie złym znaczeniu tego
Teatr absurdu To jeden z głównych kierunków we współczesnym dramacie, jego główne źródła oddziaływania to groteska i paradoks. Cechy teatru absurdu: Podstawą jest prawie realistycznie zarysowana akcja (np. Tango Sławomira Mrożka, Białe małżeństwo Tadeusza Różewicza), która w miarę rozwoju akcji „potwornieje”, „wynaturza się” lub po prostu zaskakuje. Działania bohaterów pozbawione są motywacji psychologicznej. Postacie określane są przez groteskowe lub makabreskowe sytuacje (np. Kartoteka Tadeusza Różewicza). Brak ciągłości i logiki akcji
Przedstaw podstawowe założenia realizmu magicznego na podstawie wybranej powieści. Zacznij: Powieściami realizmu magicznego nazywa się głównie powieści iberoamerykańskie powstałe w latach 60. i 70. XX w. Rozwiń: W obrębie świata przedstawionego współistnieją realizm i fantastyka (np. dokładny, realistyczny opis narodzin dziecka ze świńskim ogonem w Stu latach samotności Gabriela Garcii Márqueza). Czas często ma charakter kolisty – jak w mitach, zaś równolegle z czasem mitycznym rozwija się chronologia zdarzeń. Mitologizacja czasu i przestrzeni ułatwia uniwersalizację przedstawionych problemów
98. Omów moralistykę i przesłanie wybranych utworów Zbigniewa Herberta. Zacznij: Zbigniew Herbert obok Czesława Miłosza to jeden z największych autorytetów poetyckich. Herbert to poeta-moralista, który głosi wiarę w możliwość (i konieczność) zachowania godności w każdej sytuacji, wartości humanistyczne, honor i postępowanie zgodne z własnym sumieniem). Rozwiń: Odkrywa wartości już zapomniane – poszukuje ich w antyku i w tradycji biblijnej. Próbuje ocalić wartości, które zasługują na ocalenie. Ważne są dla niego imponderabilia – niepodważalne, podstawowe wartości, takie jak honor,
Wymień cechy utworów zaliczanych do nurtu psychologicznego. Zacznij: Powieść psychologiczna była bardzo popularna w XX–leciu międzywojennym. Tematyka psychologiczna stała się modna od połowy lat 20. Nurt psychologiczny czerpał inspiracje m. in. z nowych koncepcji psychologicznych, psychiatrycznych i filozoficznych. Rozwiń: Taka powieść posługuje się często narracją personalną i formami introspekcji. Wykorzystywała także narrację odautorską i mowę pozornie zależną. Odchodziła od zasady chronologicznego prezentowania zdarzeń (częste retrospekcje). Wykorzystywała technikę skojarzeń i subiektywizowała prezentowane wydarzenia (np. poprzez narrację z punktu
Na czym polega paraboliczność Dżumy Alberta Camusa? Cechą powieści parabolicznej jest dwupoziomowy charakter. To znaczy pod warstwą pierwszą – realistyczną – kryje się głębsza, alegoryczna, którą powinien odczytać czytelnik. Taki utwór wymaga od odbiorcy dojrzałej i rozbudowanej interpretacji. Jeśli czytelnik nie odkryje głębszych, ukrytych sensów powieści parabolicznej, odczyta ją tylko w sposób linearny, uproszczony – nie zrozumie nadrzędnego, najważniejszego sensu. Wystarczy przeczytać motto, którym opatrzył Albert Camus swoją powieść, aby
I. Podpowiedzi do wstępów * „Mnie się wydaje, że człowiek rodzi się każdy możliwy. Właśnie tak muszę to powiedzieć: każdy możliwy. Wszystko w nim może być – najbardziej odmienne, najbardziej mu zaprzeczające, najdalsze”. Taką refleksję zamieszcza w powieści pt. Niedobra miłość – Zofia Nałkowska. Spróbuj wykorzystać jej myśl do swoich celów – czyli rozważań o człowieku. Jest to przekonanie o jego wielkim potencjale i wielka wiara w człowieka. Pobrzmiewa przy
Jakie utwory literackie pomagają, Twoim zdaniem, ustalić kodeks moralny człowieka? Ogromna jest ilość dzieł, które traktują o tym, co dobre a co złe, prezentują wzorce i antyprzykłady postaw ludzkich, zawierają pouczenia, zestaw norm etycznych – bezpośrednio lub parabolicznie. Ustalenie takiego zestawu, który i tak będzie tylko wyborem, a który kształtuje morale człowieka zacząć należy od Biblii. Biblia – bo zawiera dekalog przykazań, a także wiele wzorów ludzkich losów i postaw, wspomnijmy Hioba, Józefa czy – przede wszystkim
W jakich utworach literackich odnajdziemy deformację rzeczywistego świata? Deformacja świata w literaturze to świadomy chwyt, charakterystyczny dla literatury XX wieku, choć bywał używany oczywiście wcześniej. Przecież literatura plebejska – sowizdrzalska i cały nurt karnawałowy był swoistą deformacją świata, zmianą jego hierarchii i wartości. Fantastyka romantyczna, wizyjność i symbolika młodopolska to też swoista deformacja. Lecz wydaje się, że w pełni zaczęli wykorzystywać ten zabieg nowocześni twórcy międzywojnia. Witold Gombrowicz – Ferdydurke i późniejsze dramaty, Bruno Schulz –
W jaki sposób literatura polska ukazywała bunt człowieka przeciw zastanej rzeczywistości? Temat buntu to odwieczny motyw literacki, bo bunt towarzyszy człowiekowi od zawsze. Ale też i formy buntu są różne i obiekty przeciw którym człowiek się buntował bywały rozmaite. Aby zatem dać wyczerpującą odpowiedź na to pytanie, należy „buntowniczą” literaturę pogrupować: Romantyczny bunt przeciw rzeczywistości Bohater romantyczny to buntownik. Występuje przeciw konwencjom społecznym, przeciw twierdzeniom nauki, normom klasycznym, także spiskuje przeciw zaborcy,
