Wypracowania ze średniowiecza
Porównaj dwie kreacje Maryi ze średniowiecznych liryków (Bogurodzica i Lament świętokrzyski) Obydwa liryki maryjne powstały w tej samej epoce – średniowieczu, ale dzieli je dystans około 200 lat (Bogurodzicę umiejscawia się na początku XIII wieku, zaś Lament… pochodzi prawdopodobnie z II poł. XV wieku). Prawdopodobnie z tego powodu prezentują one całkowicie odmienne kreacje bohaterki lirycznej. Bogurodzica, która na początku była nie tylko pieśnią kościelną, ale miała też charakter hymnu narodowego
Przedstaw Bogurodzicę (dwie pierwsze strofy) jako zabytek języka polskiego. Bogurodzica Bogurodzica, dziewica, Bogiem sławiena Maryja! U twego Syna Gospodzina matko zwolena, Maryja! Zyszczy nam, spuści nam. Kyrieleison. Twego dziela Krzciciela, Bożycze, Usłysz głosy, napełń myśli człowiecze. Słysz modlitwę, jąż nosimy, A dać raczy, jegoż prosimy: A na świecie zbożny pobyt, Po żywocie rajski przebyt. Kyrieleison. . Pochodzenie tekstu Bogurodzica jest najstarszą polską pieśnią religijną. Przytoczone zwrotki to najdawniejsza jej część.
Jakie znasz systemy wiersza polskiego. Omów wiersz średniowieczny Systemy wiersza polskiego: średniowieczny – zdaniowy sylabiczny sylabotoniczny toniczny Najstarszy, jeszcze niedoskonały, zaledwie wykazujący dążenie do unormowania jest wiersz średniowieczny. Wiersz średniowieczny (rymowo-zdaniowy) Pierwsze normy rytmizacyjne zanalizuję na przykładzie dwóch najważniejszych średniowiecznych polskich pieśni religijnych – Bogurodzicy i Lamentu świętokrzyskiego. Oto prawidłowości: wyraźny jest jeszcze silny związek z poezją meliczną, „słyszy się” wpływ towarzyszącej muzyki; wiersz jest asylabiczny, czyli nie ma ustabilizowanej liczby sylab
Na podstawie znanych ci utworów omów średniowieczne pojmowanie miłości. Komentarz Miłość to jeden z najpopularniejszych motywów literackich, a przez to równie często zadawany wam temat pracy pisemnej. W przypadku średniowiecza jednak można napotkać pewne trudności – zdecydowanie miłość nie jest motywem przewodnim ówczesnej literatury. Zwróć jednak uwagę, że temat nie precyzuje, o jaką miłość chodzi, a skoro miłość niejedno ma imię, to nie musisz zajmować się wyłącznie uczuciem pomiędzy kobietą
Średniowieczne dziejopisarstwo polskie. Jak zacząć? Od podkreślenia, że dziejopisarstwo (historiografia) było jednym z najważniejszych działów piśmiennictwa średniowiecznego. Dzieła historyczne zwano wówczas kronikami i zaliczano je do literatury pięknej. Nic więc dziwnego, że wymagano od nich formy artystycznej! Co w rozwinięciu? Informacja, że najwcześniejszymi zapiskami historycznymi były roczniki, czyli notatki na marginesach ksiąg paschalnych (służących do obliczania ruchomych świąt kościelnych). Jednym z najstarszych zapisków dotyczących naszej państwowości jest data przyjazdu żony polskiego księcia Mieszka I –
Parenetyczny charakter literatury średniowiecznej. Przedstaw, odwołując się do dwóch wybranych przykładów. Powinieneś przede wszystkim pamiętać, co oznacza słowo: pareneza. To inaczej pouczenie, a więc literatura o charakterze parenetycznym to utwory pouczające, dydaktyczne. Przedstawiające jakieś wzorce postępowania, modele osobowe. Ideały takie propagowane są i w innych epokach. W średniowieczu najpopularniejszymi wzorcami były trzy (masz wybrać tylko dwa przykłady): Ideał rycerza – średniowiecze kojarzy się z rycerstwem, kodeksami rycerskimi, normami postępowania. Do najważniejszych utworów propagujących wzór rycerza
Przedstaw Legendę o św. Aleksym jako przykład literatury hagiograficznej. Hagiografia, inaczej żywoty świętych, to bardzo w średniowieczu popularny gatunek literacki opowiadający o życiu świętych, apostołów i męczenników za wiarę. Gatunek ten ukształtował się już w pierwszych wiekach chrześcijaństwa i wtedy też powstał wzór dzieła hagiograficznego. Według tego wzoru tworzono następne żywoty. Podkreślano zawsze w tych opowieściach aspekt heroiczności i niezwykłości postępków bohaterów. Utwory hagiograficzne stworzyły i propagowały średniowieczny wzór świętego – ascety, który stał się ideałem do naśladowania. Idealnym
Motywy maryjne w literaturze polskiej. Omów na wybranych przykładach. Zacznij Charakterystyczny dla polskiego katolicyzmu jest stosunek do Maryi, matki Chrystusa. Niekiedy mówi się, że polska pobożność jest pobożnością maryjną. Od dawien dawna tak było. Polacy oddawali cześć Maryi. Budowali jej rozliczne sanktuaria, czcili w cudownych obrazach. W litanii nazywali ją Królową Polski. Nasza literatura odzwierciedla ten maryjny rys polskiej pobożności. Przechodzisz do sedna wypowiedzi Utwory maryjne to najstarsze nasze zabytki średniowieczne. Bogurodzica i Lament
„Lament świętokrzyski” – dzieło o cierpieniach matki. Inspiracją do napisania tego utworu, zwanego lamentem (wyrażającego ból, rozpacz i żałobę po śmierci kogoś bliskiego) był fragment z Ewangelii św. Jana, w którym opisana jest męka umierającego na krzyżu Jezusa i rozpacz Maryi stojącej pod krzyżem, jak również liczne utwory apokryficzne. Motyw Matki Boskiej Bolesnej został rozpowszechniony już wcześniej dzięki misteriom oraz sławnej pieśni Stabat Mater Dolorosa z XIII wieku. Lament świętokrzyski, zwany inaczej Żalami Matki Boskiej pod
Omów zabytek polskiej prozy średniowiecznej – Kazania świętokrzyskie. Zabytek ten zawiera sześć kazań na uroczystości świętych, z których zachowało się w całości kazanie na dzień św. Katarzyny, a pięć we fragmentach: na dzień św. Mikołaja, św. Michała, Bożego Narodzenia, Trzech Króli i Matki Boskiej Gromnicznej. To utwór dwujęzyczny, w którym polski łączy się organicznie ze wstawkami łacińskimi, najczęściej cytatami z Biblii. W utworze scholastycznemu ładowi pouczeń towarzyszy styl alegoryczny. Artyzm cyklu świętokrzyskiego kształtowała ars dictandi – sztuka
Pieśń o Rolandzie opowiada o epizodzie, który wydarzył się podczas wyprawy Karola Wielkiego do Hiszpanii. Cesarz, przekonany, że jego ostatni przeciwnik, Marsyl, muzułmański król Saragossy, poddał się, wycofuje się w stronę Francji. W wąwozie Ronceval na tylną straż wojsk Karola (czyli oddział dowodzony przez Rolanda) napada ogromna armia Marsyla (który tylko udawał, że przystał na żądania cesarza). Dumny hrabia Roland nie chce zadąć w róg, by przywołać na pomoc króla. Narrator kilkakrotnie podkreśla olbrzymią przewagę
Przedstaw wizję śmierci i danse macabre w Rozmowie mistrza Polikarpa ze Śmiercią. Utwór ten napisany został w XIV wieku na podstawie łacińskiego traktatu pt. Rozmowa o śmierci. Jest to najdłuższy średniowieczny polski wiersz, zaliczany do największych osiągnięć ówczesnej poezji. Treścią poematu jest spotkanie mistrza Polikarpa – uczonego – ze Śmiercią, która przybyła na rozkaz Boga, by odpowiedzieć na jego pytania. Podczas tego spotkania następuje konfrontacja powagi ziemskiego umysłu i nauki z potęgą Śmierci, która dosięgnie każdego.
Które zasady średniowiecznego savoir-vivre’u, przedstawione w wierszu Słoty „O zachowaniu się przy stole”, są nadal aktualne? Spróbuj podać 5 zasad, które powinny obowiązywać uczestników współczesnego przyjęcia. Europejska etyka biesiadna dokładnie określała normy postępowania przy biesiadnym stole. Przed posiłkiem odmawiano modlitwę, dobrym zwyczajem było mycie rąk. Miejsca za stołem zajmowano zgodnie ze swoim stanowiskiem (to przypomina nam Pana Tadeusza), również głos zabierano w odpowiedniej kolejności i otaczano szacunkiem damy. Ale to nie wszystko!
Jakie znasz arcydzieła średniowiecznej literatury powszechnej? To na przykład Złota legenda Jakuba de Voragine (czytaj: worażin) – zbiór żywotów świętych, spisany ok. 1266 roku. Przekładano owe żywoty na wiele języków (na polski – Leopold Staff, również tłumacz Kwiatków św. Franciszka). Złota legenda była dziełem bardzo popularnym, jest dowodem na rolę hagiografii w literaturze średniowiecza. Następne dzieło dotyczące dziejów świętych, także bardzo popularne, napisze w renesansie Piotr Skarga (Żywoty świętych). Opowieści kanterberyjskie Geoffreya Chaucera
Przedstaw Bogurodzicę jako arcydzieło polskiej poezji średniowiecznej. Bogurodzica arcydzieło polskiej poezji średniowiecznej Bogurodzica jest najbardziej znaną pieśnią polskiego średniowiecza napisaną w języku ojczystym. Jej najstarsza, „zabytkowa”, część, przypisywana początkowo św. Wojciechowi, obejmuje dwie pierwsze strofy. Teraz wiemy, że już w XIII wieku była znana i śpiewana. Treścią Bogurodzicy, uznawanej za najstarszy hymn polski, jest prośba do Maryi o wstawiennictwo u Syna oraz wyjednanie i zesłanie obfitych łask. Zgodnie z teologią katolicką to Maryja pośredniczy pomiędzy Bogiem a ludźmi.
„Boska komedia” jako dzieło przełomu średniowiecza i renesansu. Boska komedia powstała w 1307 roku, a więc w epoce późnego średniowiecza. Swym charakterem, poetyką i poruszanymi tematami wykracza jednak poza swe czasy. O Boskiej komedii mówimy, że jest to utwór prekursorski, zapowiadający nowy sposób postrzegania świata. Jednak dzieło Dantego tkwi ciągle mocno w realiach średniowiecza. Możemy w nim znaleźć zarówno elementy filozofii i religijności średniowiecznej, jak i cechy utworów renesansowych. I tak za najważniejsze cechy średniowieczne utworu uważa się jego alegoryczność
Zaprezentuj obraz konfliktu między dwoma stanami na przykładzie Satyry na leniwych chłopów. Satyra na leniwych chłopów została zapisana w XV wieku. Należy do nurtu poezji świeckiej, przedstawiającej obraz konfliktu między ludźmi należącymi do różnych stanów społecznych w feudalnym świecie. Pisana, oczywiście, z punktu widzenia pana na włościach ukazuje chłopów w bardzo niekorzystnym świetle. W średniowieczu wieśniacy zmuszeni byli do pracy na rzecz pana (początkowo jeden dzień w tygodniu, później wymagania wobec nich zaczęły się zwiększać), przez
Bohaterowie średniowiecznej literatury. Omów na podstawie znanych Ci lektur. Jaki jest świat bohaterów literatury średniowiecznej? Przekształcając temat na pytanie, ułatwiasz sobie zadanie – praca powinna być próbą odpowiedzi na nie. Najlepszą formą wypowiedzi będzie rozprawka, dla ambitnych – esej. Uwzględnij nie tylko literaturę polską, ale i obcą – wówczas otrzymasz bardziej różnorodny materiał. Wydaje Ci się, że średniowiecze to smutna i nijaka epoka? Przypomnij sobie radosnego św. Franciszka oraz bohatera Wielkiego testamentu
Analiza i interpretacja Lamentu świętokrzyskiego Wiersze średniowieczne podlegają takim samym regułom analizy i interpretacji jak inne utwory liryczne. Musisz więc określić sytuację liryczną, podmiot liryczny i adresata, gatunek (zajrzyj do odpowiedniej ramki) oraz środki stylistyczne wykorzystane w utworze. Wiersz pochodzi z XV wieku i najprawdopodobniej stanowi fragment większej całości (być może misterium). Zgodnie z nadanym przez badaczy tytułem, wiersz jest lamentem, przedstawia więc obraz rozpaczy i skargi matki cierpiącej po stracie syna. Inny funkcjonujący w tradycji tytułu –
Charakterystyka rycerza średniowiecznego Starofrancuska poezja narracyjna z XI wieku utrwala w cyklu chansons de geste (czyli pieśniach o czynach rycerzy) wizerunek bohatera idealnego. Najlepszym przykładem będzie tu hrabia Roland, bohater Pieśni o Rolandzie. Siostrzeniec i wasal Karola Wielkiego jest przedstawiony jako obrońca króla, ojczyzny i wiary, wzór męstwa i honoru. Charakteryzują go ponadto: prostota, szczerość, duma ze służby panu lennemu, pycha, pogarda dla wroga, zuchwałość granicząca z brakiem rozwagi, przepych w sposobie ubierania się, pogarda
