MATURA
Lord Jim to świetna książka do wykorzystania na maturze, bo należy do literatury ambitnej. Możesz przywołać ją przy następujących tematach: • moralność, etyka, wartości • problem wyboru • problem odpowiedzialności, poczucie obowiązku • tragizm bohaterów literackich • motyw winy i odkupienia • wpływ literatury romantycznej na kształtowanie bohatera w późniejszych epokach • literackie obrazy wielkich katastrof • egzotyka w literaturze • motyw podróży • tematyka morska w literaturze • przyjaźń
Quo vadis stanowi znakomitą literaturę do tematów takich, jak: śmierć miłość kreacje bohaterek kobiecych motywy antyczne w literaturze późniejszych wieków sceny okrucieństwa literatura a historia piękno i brzydota rola poety przemiana bohatera Śmierć Przykład sformułowania tematu: Motyw śmierci w wybranych tekstach literackich. Ukaż na wybranych przykładach. Podpowiadamy Quo vadis jest znakomitym przykładem pokazania różnych scen śmierci – śmierci upokarzającej, porażającej tchórzostwem (odejście Nerona), śmierci chwalebnej, męczeńskiej (śmierć świętego Piotra
Nie-Boską komedię można wykorzystać do następujących tematów. Najciekawsze: Duchy i zjawy, na przykład: Rola wizji, snu i proroctwa w literaturze. Jest z czym zestawiać lekturę przy takim temacie. Pięknie współgra z Hamletem i Makbetem Szekspira, z Dziadami Mickiewicza i z Weselem Wyspiańskiego. Zwróć uwagę na funkcję postaci nierealnych – nie musi być taka sama w każdym z dzieł. Może pełnić funkcje symbolu, upostaciowania sił lub marzeń – taką rolę znajdziesz w Makbecie
Kordian to znakomita pozycja, do wykorzystania w tematach prac pisemnych, takich jak: Podróż jako dojrzewanie i poznanie świata. Bardzo obszerny materiał – młodych, dojrzewających bohaterów, dla których podróż stała się szkołą życia jest w literaturze bez liku. Istnieje nawet niemiecki termin stosowany do utworów ukazujących rozwój bohatera – jest to Entwicklung – warto go zastosować. Kordian staje obok: wolterowskiego Kandyda, polskiego Mikołaja Doświadczyńskiego wymyślonego przez Ignacego Krasickiego, obok tytułowych bohaterów
Konrada Wallenroda możesz wykorzystać jako przykład w tematach o: Motywie szpiega, zdrady, dwuznacznych moralnie metod walki i czynów bohaterów. Będzie wówczas najlepszym przykładem – w tym samym utworze jest jeszcze inny przykład podobnego działania – mianowicie czyn Araba w obronie Grenady – tego, który przeniósł zarazę do obozu wroga. Przy takiej prezentacji warto cofnąć się do antyku i przywołać konia trojańskiego – podstęp Odysa, bohatera greckiego. Dylemat nie jest łatwy
Pan Tadeusz to utwór, który możesz wykorzystać przy realizacji następujących tematów: • obraz raju utraconego • motyw arkadii w literaturze • obyczaje i obrzędy • obraz Polski szlacheckiej • obraz życia kresowego w literaturze • motyw polskiego dworu • motyw sztuki kulinarnej w literaturze • natura jako temat literacki • motyw pokory i skruchy • motyw winy i ekspiacji • zbrodniarze i pokutnicy w literaturze • miłość w literaturze • wątki komiczne w literaturze • historia jako temat literacki •
Jakie mogą być tematy? Na podstawie przytoczonego fragmentu (na przykład ważna nauka Sędziego o grzeczności, księga pierwsza) i na podstawie znajomości całego utworu omów obyczajowość szlachty polskiej i rolę obyczaju w dziejach narodu. Porównaj, jak został ukazany obyczaj wspólnego zasiadania do stołu w „Panu Tadeuszu” i w „Ferdydurke” Witolda Gombrowicza. Porównaj dydaktykę dotyczącą stołu zawartą w „Panu Tadeuszu” i w średniowiecznym utworze Słoty „Wierszu o chlebowym stole”. Mickiewiczowskie Soplicowo stało się symbolem i oazą polskości oraz ładu ziemiańskiego. Centrum przestrzeni stanowi dworek
Faust znakomitą literaturą do tematów o: Szatanie i konszachtach z siłami nieczystymi. Taką prezentację wzbogacić może porównanie różnych ujęć diabła w kulturze – uwaga – nie tylko w dziełach literackich, również w podaniach i legendach ludowych. Są to portrety odmienne – rogaty diablik, zawiązujący krowom ogony i inteligentny profesor z Wittenbergi. Tu można sięgnąć do opracowań lub zbiorów ludowych legend (np. Strachy na smugu). Dobrym punktem wyjścia byłby opis biblijny, a
Cierpienia młodego Wertera stanowią znakomitą literaturę do tematów, takich jak: • młodość • miłość • zawód miłosny • ból istnienia, depresja, melancholia • poczucie bezsensu życia • konflikt jednostka – społeczeństwo • samobójstwo • samotność • nieszczęśliwi kochankowie • indywidualizm Młodość Przykład sformułowania tematu Różne ujęcia tematu młodości w literaturze. Podpowiadamy Zestaw Cierpienia młodego Wertera z utworem tylko częściowo do niego podobnym, w którym młodość także jest okresem wyborów
Pamiętniki Paska przydadzą się przy opracowaniu wielu tematów maturalnych. Najważniejsze z nich to: • sarmatyzm • kultura, obyczaje • Polska i Polacy • spory, kłótnie, waśnie • literatura batalistyczna • motywy historyczne • pamiętnikarstwo • autobiografizm • cechy języka staropolskiego Pamiętnikarstwo Przykład tematu Pamiętnik literacki jako zapis doświadczeń osobistych i źródło wiedzy o epoce. Przedstaw na wybranych przykładach. Podpowiadamy Materiał rzeczowy do tego tematu jest niezwykle bogaty. Wybierz trzy,
Z jakimi tematami można powiązać Świętoszka? moralność rodzina mieszczaństwo religijność, dewocja obłuda, dwulicowość naiwność humor komedia klasycystyczna Rodzina Przykład tematu: Przedstaw obraz rodziny mieszczańskiej, odwołując się do wybranych tekstów dramaturgicznych. Podpowiadamy Zestaw ze sobą trzy, cztery teksty z różnych epok, będziesz mógł w ten sposób porównać zmiany, jakie zaszły w światopoglądzie, mentalności, stylu życia, wyznawanych wartościach itp. na przestrzeni czasu. Wykorzystaj na przykład Świętoszka Moliera, Moralność pani Dulskiej Gabrieli
Obrona Sokratesa to przydatny tekst do następujących tematów: Jednostka i społeczeństwo Autorytet Literackie wizerunki nauczycieli Moralność, etyka Biografia wybitnej jednostki jako materiał literacki Wierność ideałom Wartości życia Człowiek wobec śmierci Gatunki literatury publicystycznej Literackie portrety wielkich mówców Problem poznania Koncepcje szczęścia Ironia, żart, szyderstwo Wskazówki i komentarze Jednostka i społeczeństwo Przykład tematu: Odwołując się do wybranych przykładów literackich, przedstaw konflikt między wybitną jednostką a społeczeństwem. Dokonaj analizy porównawczej. Podpowiadamy
Śmiało można wykorzystać opowiadania Malewskiej do tematów, takich jak: Władza i władcy. Sylwetki królów polskich, europejskich, dylematy władzy. Możesz zestawić z wzorcem parenetycznym ustalonym w średniowieczu, z dylematem Kreona, z wierszami poetów współczesnych jak Egzamin Lipskiej, Do polityka Miłosza. W zbiorze Malewskiej masz aż trzech królów: Henryka VIII, Zygmunta Augusta, Jana Kazimierza! • Czy władca ma prawo do miłości? Dylemat Zygmunta Augusta bardzo sugestywnie nakreślony przez Malewską! Ale przecież dotyczy
Wyznania świętego Augustyna to materiał idealny do tematów o: • Bogu • poszukiwaniu • winie i grzechu • dzieciństwie • matce • przemianie bohatera • motywach autobiograficznych • postaciach świętych Wskazówki i komentarz Motyw poszukiwania Przykład sformułowania tematu Postacie poszukiwaczy w tekstach kultury. Ukaż na wybranych przykładach. Podpowiadamy Pojawiliby się tu poszukiwacze skarbów i bogactwa, z baśni i np. z filmu Chaplina Gorączka złota. Poszukiwacze przygód, np. Don Kichot. Wreszcie poszukiwacze: – szczęścia (Faust, Wokulski), –
Pieśń o Rolandzie jest znakomitą literaturą do tematu o: Rycerzach wszech czasów. Do takiego tematu jest oczywiście lekturą podstawową i obowiązkową. Ideał średniowiecznego rycerza – Roland może zostać zestawiony z typem antycznym (Achilles, Hektor), ze średniowiecznymi – Tristanem, Lancelotem, Zawiszą Czarnym, z późniejszymi – Don Kichotem, trzema muszkieterami, Sienkiewiczowskimi: Skrzetuskim, Wołodyjowskim. Ciekawe zestawienie dające pole do dyskusji to zestawienie z Konradem Wallenrodem – rycerzem, który złamał kodeks w imię miłości ojczyzny, i Emrodem z Rękawiczki Schillera –
Odyseja może być przywołana przy tematach o: motywie wędrówki i powrotu w literaturze (zestaw z powieścią drogi – dość rozpowszechnioną w XVIII wieku, z podróżnikami romantycznymi, z powieścią awangardową, jak Sklepy cynamonowe Brunona Schulza albo z Buszującym w zbożu Jerome Salinpera) buncie człowieka przeciw bogom, przeznaczeniu, żywiołom (zestaw z mitem prometejskim, dziejami Edypa, bohaterem romantycznym) morzu i wędrówkach morskich w literaturze (zestaw z marinistyczną prozą Josepha Conrada) obrazach małżeństwa i
Iliada stanowi znakomitą literaturę podmiotu do prezentacji wokół tematów: • wojny w literaturze (wojna jako temat literatury) • rycerstwa, typu rycerzy (Achilles, Hektor, Odys) • literackich scen pojedynków (Achilles kontra Hektor) • literackich spotkań wrogów (rozmowa Achillesa z Priamem) • literackich scen rozstań (rozstanie Hektora z Andromacha) • literackich portretów ojców (Priam, Hektor) • toposu przyjaźni w literaturze (Achiles i Patroklos) • mitologii jako tematu literackiego • relacji ludzie –
Król Edyp idealny do tematów: różne koncepcje tragizmu w literaturze różne koncepcje życia ludzkiego w literaturze bohaterowie nieszczęśliwi matka – różne ujęcia literackie absurd istnienia zbrodnie i przewinienia tematem literatury cierpienie tematem dzieł literackich władcy i ich dylematy w literaturze fatum, przeznaczenie – ich rola w życiu ludzkim portrety ojców . Wskazówki i komentarze 1. Tragizm Przykład sformułowania tematu: Różne koncepcje tragizmu w literaturze. Przedstaw na wybranych przykładach. Podpowiadamy Tragizm Edypa, wynikający z Fatum, zestaw na
„Żart broń jest często zdradna i szkodliwa. Ale też czasem i jej trzeba zażyć” (Ignacy Krasicki). Śmiech, żart, kpina, groteska jako sposób wzbudzania refleksji na temat sensu życia. Zaprezentuj wybrane utwory, które, według Ciebie, w mistrzowski sposób realizują tę tezę. Przykładowy wstęp W potocznym rozumieniu żart uważany jest za formę zabawy, element towarzyskich kontaktów między ludźmi, których cechuje poczucie humoru. Żartujemy, bo chcemy się śmiać. Śmiejemy się, by uciec od spraw poważnych i trudnych.
Wesele w Chłopach Władysława Stanisława Reymonta Czas akcji – jedna doba (od świtu do kolejnego świtu), ostatnie dni jesieni. Miejsce akcji – wieś Lipce (mieszkanie panny młodej, droga do kościoła, izba weselna). Narrator Najczęściej narrator ujawnia się w 3. osobie – opowiada zdarzenia, jakby wszystko widział, wiedział, doskonale znał. Ale parę razy identyfikuje się z mieszkańcami Lipiec – jest jednym z gości na weselu, bierze udział w zdarzeniach. Wtedy wypowiada się w 1. osobie liczby mnogiej
