Zdania wielokrotnie złożone Zdania wielokrotnie złożone – składają się z co najmniej trzech zdań składowych, które mogą być w stosunku do siebie złożone współrzędnie, lub podrzędnie, lub i współrzędnie, i podrzędnie, np. (1) Lubię filmy, (2) ale wolę czytać powieści Jane Austin, (3) dlatego teraz wybieram się do biblioteki. 1 2 3 Zdanie 1 – zdanie główne; Zdania 1 i 2 – złożone współrzędnie przeciwstawne; Zdania 2 i 3 –
Zdanie złożone podrzędnie Zdanie złożone zawiera co najmniej dwa orzeczenia. W zdaniu złożonym podrzędnie jedno ze zdań składowych określa drugie, czyli jest wobec niego podrzędne. Zdanie nadrzędne (określane) jest ważniejsze. Zdanie podrzędne określa zdanie nadrzędne. W zdaniu złożonym podrzędnie wyróżniamy zdanie nadrzędne (to, do którego stawiamy pytanie) zdanie podrzędne (to, które jest odpowiedzią na pytanie) (1) Podoba mi się sukienka, (jaka?) . (2) którą masz na sobie. zdanie
Zdanie złożone współrzędnie W zdaniu złożonym współrzędnie żadne ze zdań składowych nie określa drugiego, a zdania te wzajemnie się uzupełniają. W zależności od tego, w jakim stosunku wobec siebie pozostają treści zdań współrzędnych, rozróżniamy cztery typy zdań złożonych współrzędnie. Typy zdań złożonych współrzędnie 1. łączne Wypowiedzenie złożone współrzędnie łączne rozpoznajemy: po tym samym wykonawcy czynności – Majka odrobi lekcje i pójdzie do koleżanki. – Michał jest zdolny i uczy się dobrze. lub
Zdanie złożone Zdaniem złożonym nazywamy zdanie, które ma więcej niż jedno orzeczenie. Podział zdań złożonych Zdania złożone współrzędnie W zdaniu złożonym współrzędnie żadne ze zdań składowych nie określa drugiego (nie ma tu zdania określanego i określającego, o żadne z nich nie możemy zapytać), ale jedno uzupełnia drugie. łączne Spójniki i, oraz, a, ani – Marek rysuje i śpiewa. – Podczas wycieczki zwiedziliśmy muzeum oraz obejrzeliśmy wystawę sztuki nowoczesnej. –
Związek zgody, rządu i przynależności Związek zgody Występuje wówczas, gdy dwa wyrazy są ze sobą zgodne pod względem: przypadka, liczby i rodzaju. (W trakcie odmiany oba wyrazy zmieniają formy – moja mama, mojej mamy, mojej mamie).W zdaniu Tata kupił czerwony samochód. tata kupił – oba wyrazy mają liczbę pojedynczą, są rodzaju męskiego; czerwony samochód – oba wyrazy mają liczbę pojedynczą, rodzaj męski, przypadek – biernik. Związek zgody jest związkiem głównym
Związki wyrazów w zdaniu W każdym zdaniu rozwiniętym albo jego równoważniku poszczególne wyrazy wiążą się ze sobą pod względem formy gramatycznej i znaczenia tworząc tzw. zespoły składniowe. Na przykład: Mój dobry przyjaciel wrócił wczoraj ze szkolnej wycieczki do Zakopanego i do Poronina. Znajdźmy zespoły składniowe: przyjaciel (czyj?) mój, przyjaciel (jaki?) dobry, przyjaciel (co zrobił?) wrócił, wrócił (skąd?) z wycieczki, wycieczki (jakiej?) szkolnej, wycieczki (dokąd?) do Zakopanego i do Poronina
Przydawka Funkcja Przydawka jest tą częścią zdania, która określa rzeczownik. Określa właściwości i cechy osób, przedmiotów, zjawisk, których nazwami są rzeczowniki np. barwę, wielkość, kształt, kolor albo przynależność do kogoś. Kupiłem duże pomidory. (przydawka – duże określa wielkość rzeczownika – pomidorów) Mama założyła dziś czerwoną marynarkę. (przydawka – czerwoną – określa kolor rzeczownika – marynarki) Grzegorz widział ciekawy film. Odwiedził nas brat taty. Za pomocą przydawek można określać: wielkość –
Okolicznik jest częścią zdania. Należy do grupy orzeczenia, a jego zadaniem jest najczęściej określanie czasownika, np. Pojechałem wczoraj. (kiedy? wczoraj – okolicznik wczoraj wskazuje na czas wykonania czynności). Babcia Weroniki pracowała w aptece. (gdzie? – w aptece – okolicznik wskazuje na miejsce wykonywania czynności). Olka spała spokojnie. (jak? – spokojnie – okolicznik wskazuje na sposób wykonania czynności). Okolicznik może określać też przymiotnik, np. bardzo ładny kolor. Jak zapytać o okolicznik?
Dopełnienie Dopełnienie jest częścią zdania, która określa orzeczenie. Jego funkcją jest uzupełnianie (dopełnianie) treści określanych wyrazów – najczęściej czasownika, rzadziej przymiotnika lub przysłówka. Kiedy ktoś mówi: Ola i Rafał rozmawiali wczoraj – to właściwie nie wiesz, o czym rozmawiali. Potrzebne jest dopełnienie – ono uzupełni treść. Ola i Rafał rozmawiali wczoraj o wycieczce. (o kim? o czym? – o wycieczce). Przykłady: Byłam z siostrą na basenie. Odwiedziliśmy muzeum w Krakowie.
Podmiot Podmiot jest to nadrzędna część zdania, która nazywa: osoby, rzeczy, zjawiska, pojęcia, stany, cechy, czynności. Podmiot jest wykonawcą czynności. Podmiot nazywa osobę, rzecz, zwierzę czy zjawisko, czyli oznacza to, o czym w zdaniu orzekasz za pomocą orzeczenia. Wczoraj mama ugotowała pyszną zupę. Agnieszka poszła na lodowisko. Wycieczka udała się. Pies Kacpra zaginął. Burza przestraszyła moją siostrę O podmiot najczęściej pytamy: kto? co? Typowym dla podmiotu przypadkiem jest mianownik,
Orzeczenie Jest to czasownik występujący w zdaniu w formie osobowej. Orzeczenie określa czynność lub stan podmiotu. Marzena usnęła o siódmej wieczorem. – orzeczenie mówi o tym, co zrobiła Marzena – usnęła. Magda zapomniała podręcznika. – orzeczenie mówi o tym, co zrobiła Magda – zapomniała. Książka leży na biurku. – (co dzieje się z książką? Książka leży) Uwaga!!! Bez orzeczenia nie ma zdania. Jak zapytać o orzeczenie? Tak samo jak o
Życie społeczne 1. Wymień przynajmniej 4 elementy osobowości. a) ……………………………………………………………………………………………………………………….. b) ……………………………………………………………………………………………………………………….. c) ……………………………………………………………………………………………………………………….. d) ……………………………………………………………………………………………………………………….. 2. Podane niżej potrzeby podziel na biologiczne, psychiczne, społeczne. a) potrzeby biologiczne – ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… b) potrzeby psychiczne – ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… c) potrzeby społeczne – ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. przynależność do grupy, jedzenie, poczucie miłości, oddychanie, sen, uznanie społeczne, poczucie bezpieczeństwa, działanie na rzecz innych, poczucie akceptacji 3. Podaj definicje pojęć: socjalizacja, interakcja, więzi społeczne. a) socjalizacja – ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
TEST Kongres wiedeński. 1. Uzupełnij tabelę 1. Francuski mąż stanu, jeden z głównych twórców ponapoleońskiego ładu w Europie. 2. Miejsce obrad kongresu. 3. Miesiąc, w którym kongres rozpoczął obrady. 4. Jedna z głównych zasad nowego porządku w Europie. 5. Państwo, które objęło przywództwo w Związku Niemieckim. 6. Państwo zawierające umowę międzynarodową. 7. Święte, mające czuwać przestrzeganiem uchwał kongresu. 8. Inna nazwa kongresu.
TEST Wielkie odkrycia geograficzne. 1. Połącz pojęcie z jego definicją. A. astrolabium …………………………… B. kompas ………………………………… C. log ……………………………………….. 1. Przyrząd do pomiaru prędkości płynącego statku. 2. Przyrząd do nawigacji według położenia gwiazd. 3. Przyrząd nawigacyjny służący do wyznaczania bieżącego kierunku południka magnetycznego. 2. Zaznacz przyczyny podejmowania wypraw odkrywczych: A. Wybudowanie karaweli przez Portugalczyków. B. Odkrycie w średniowieczu map Ptolemeusza. C. Legendy o bogactwach Ameryki. D. Chęć odkrycia drogi lądowej na
Sprawdź swoją wiedzę historyczną ze średniowiecza TEST cz. 1 Cesarstwo bizantyjskie 1. Zaznacz, które z poniższych zdań jest prawdziwe (P), a które fałszywe (F). TAK NIE a) Bizancjum to nazwa wschodniego Cesarstwa Rzymskiego. b) Nazwa Bizancjum pochodzi od nazwy kolonii greckiej, gdzie cesarz Konstantyn Wielki w 324r. założył Konstantynopol. c) Cesarze konstantynopolitańscy uznali upadek władzy cesarskiej na Zachodzie. d) Dzięki cesarzowi Justynianowi I Wielkiemu w II poł. VI w. Bizancjum
Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem 1. Ile osób wypowiada się w poniższym tekście: Wokulski odgadł, że nie cieszy się łaskami wiernego sługi, który był przy pojedynku. – Pan baron w domu? – spytał. – Pan baron leży chory i nikogo nie przyjmuje, bo teraz jest doktór […]. Bolesław Prus Lalka a) Trzy: narrator, baron, Wokulski. b) Trzy: narrator, Wokulski, sługa. c) Dwie: sługa i Wokulski. d) Cztery: narrator, sługa, Wokulski, baron. Odp. ……………………………………………………………………………………………………………………………………..
Sprawdź swoją wiedzę historyczną z antyku Starożytna Grecja 1. Wymień elementy uzbrojenia wojownika spartańskiego. Odp. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. Zapoznaj się z tekstem źródłowym, a następnie przedstaw etapy życia młodego spartiaty. Zaproponuj tytuły, zapisz podpunkty. Gdy rodziło się dziecko ojciec nie był w prawie chować go, brał je i zanosił na miejsce spotkań, gdzie zasiadali najstarsi spośród członków tej samej fyli. Oni to badali noworodka. Jeśli miał prawidłową budowę i był
TEST Początki ludzkości 1. Zbuduj słownikową definicję pojęcia historia. Uwzględnij przynajmniej dwa różne znaczenia tego wyrazu. A. historia – …………………………………………………………………………………………………………………………………. B. historia – …………………………………………………………………………………………………………………………………. 2. Podziel źródła historyczne na pisane i niepisane: przedmioty codziennego użytku, broń, pamiętniki, listy, przekazy ustne, roczniki, obrazy, mozaiki, kroniki. A. źródła historyczne pisane – ……………………………………………………………………………………………………….. B. źródła historyczne niepisane – …………………………………………………………………………………………………… 3. To, że pierwszy człowiek pojawił się w Afryce A. jest dziełem przypadku. B.
Tytuł utworu TEST Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem 1. Do tytułów dobierz definicje. a) Robinson Crusoe b) Wesele w Atomicach c) Zemsta d) Chłopi A. Utwór o całej klasie społecznej, na pewno opisuje cechy środowiska wsi. B. Tekst, którego istotą jest zdarzenie, intryga. C. Utwór o dziejach postaci. D. Opis obyczaju, wydarzenia jednej nocy. Odp. …………………………………………………………………………………………………………………… 2. Czy tytuł Potop powieści Sienkiewicza uznasz za: a) dokładnie oddający treść powieści, b) metaforycznie nazywający zdarzenia
Rodzaje komizmu TEST Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem 1. Jaki typ komizmu występuje w dowcipie: Przychodzi baba do lekarza. A lekarz – też baba. a) sytuacyjny b) słowny c) charakteru d) wszystkie trzy rodzaje komizmu Odp. ……………………………………………………………………………………………………………………………… 2. Oto aforyzm Stanisława Jerzego Leca: Mamy wszystkiego dosyć – rzekli obywatele. Oznaka dobrobytu. Znajdziesz tu: a) komizm sytuacyjny b) na dwuznacznym rozumieniu słowa „dosyć” c) komizm charakteru d) żaden z nich Wyjaśnij, na czym
