Posts From Zbyszek
Rabelais – Garagantua i Pantagruel Jego powieść określana bywa jako „epopeja satyryczna”. Ukazał w niej autor barwne dzieje prostodusznych olbrzymów, Gargantui i jego syna Pantagruela, władców Turenii, oraz ich przyjaciela Panurga. W tym dziele wyśmiał wady współczesnego mu społeczeństwa i wady systemu, np. chciwość kleru, przestarzałe szkolnictwo, fanatyzm religijny (i katolików, i protestantów!), nietolerancję religijną. Była to satyra na feudalne przeżytki. To dzieło jest również parodią romansu francuskiego oraz zabawnym przetworzeniem Odysei Homera – Pantagruel trafia
Wyjaśnij pojęcia karnawalizacji i świata na opak na przykładzie Gargantui i Pantagruela Franciszka Rabelais’go. Co to jest karnawalizacja? Karnawalizacja to termin wprowadzony przez słynnego teoretyka literatury, Michaiła Bachtina. Pojawił się on w pracy poświęconej Dostojewskiemu, jednak pogłębienie tego terminu i jego bogata charakterystyka znalazła się w dziele Twórczość Franciszka Rabelis’go a kultura ludowa średniowiecza i renesansu. Według Bachtina karnawalizacja to główny przejaw ludowej kultury śmiechu, wyrastający ze zwyczajów i tradycji karnawału. Karnawał odgrywał bowiem wielką rolę
Nowele Boccaccia dowodem na renesansową zmianę światopoglądu. Przywołaj wybraną nowelę. Wstęp I Dekameron Boccaccia to dzieło przejściowe – znajdziemy w nim pozostałości średniowiecznych poglądów na życie, człowieka i religię, ale też i sporo zwiastunów nowego, renesansowego światopoglądu. Jest pochwałą człowieka, jego siły życiowej i wielkich możliwości. W tym dziele zawarta jest krytyka wszelkiego dogmatyzmu i doktryn, które hamują swobodny rozwój myśli ludzkiej. Wstęp II Dekameron, w którym ukazane są wszelkie odcienie miłości (także miłość zmysłowa, rubaszna, interesowna…),
Model miłości w utworach Petrarki Wstęp I „Sonety do Laury” to dzieła, które przyniosły Petrarce największą sławę. W 366 utworach – olbrzymia większość z nich to sonety – poeta przedstawił historię swojej miłości do ukochanej Laury, której obraz wyidealizował i uwznioślił. Poeta relacjonował zmienne stany emocjonalne, które towarzyszą miłości – napięcie, smutek, euforia, melancholia, wzburzenie. Taki sposób przedstawiania miłości spotkał się z uznaniem późniejszych twórców. Wielu zaczęło go naśladować, bo w spostrzeżeniach Petrarki, dotyczących natury
Wartości artystyczne Bogurodzicy Wstęp 1. Bogurodzica to utwór, który w czasach, gdy powstał, nie miał tytułu. Wtedy i jeszcze długo potem – nie nadawano wierszom tytułów. Do historii literatury ta krótka pieśń weszła jednak jako Bogurodzica – nawiązywali do niej najwięksi poeci, np. Juliusz Słowacki i Krzysztof Kamil Baczyński. To naprawdę po mistrzowsku – jak na XIII w. – napisany utwór. Wstęp 2. Dużo mówi się o roli Bogurodzicy w życiu narodu
Sceny śmierci w literaturze antyku i średniowiecza. Spróbuj je porównać. Wstęp I W literaturze antyku i średniowiecza znajdziemy wiele scen śmierci. Przyjrzyjmy się bliżej śmierci Hektora, bohatera „Iliady”, oraz śmierci bohaterów „Antygony” i „Króla Edypa” Sofoklesa – samobójstwu córki Edypa, jego żony i matki, Jokasty oraz Hajmona – syna Kreona i narzeczonego Antygony. Z literatury średniowiecza wybrałem fragmenty „Pieśni o Rolandzie”, „Legendy o św. Aleksym” oraz „Dziejów Tristana i Izoldy”. Wstęp II Śmierć w literaturze antyku i średniowiecza była ukazywana
Wzorzec średniowiecznego króla. Odwołaj się do tekstów kultury z literatury polskiej i powszechnej. Wstęp I Średniowieczna literatura była silnie nasycona wzorcami postępowania – jej głównym zadaniem było kształtowanie właściwych postaw moralnych i wpajanie odpowiednich ideałów. Dlatego o literaturze tego okresu mówi się, że jest to literatura parenetyczna (od „pareneza” – pouczenie). Wstęp II Literatura średniowiecza przytacza liczne przykłady właściwych postaw, typowych dla idealnego władcy, rycerza czy ascety. Jakimi cechami powinien odznaczać się
Święty Aleksy jako wzorzec osobowy – czy może być symbolem wartości cenionych i dziś? Wstęp I Święty Aleksy, bohater „Legendy o świętym Aleksym”, jest wzorem ascety. Legenda ukazuje typowy schemat życia świętego: narodziny, cudowną i beztroską młodość, małżeństwo – któremu „na przeszkodzie” stoi ślub czystości uczyniony przez świętego, ucieczkę z rodzinnego domu, cuda, które działy się wokół niego, umartwianie i poniżanie się, śmierć, a w końcu cuda, które się wydarzyły po śmierci… Pojawia się jednak
Motyw danse macabre w Rozmowie mistrza Polikarpa ze Śmiercią. Wstęp I Danse macabre to niezwykle popularny motyw w literaturze i sztuce średniowiecza, podporządkowany jednemu z najważniejszych haseł epoki: memento mori, czyli pamiętaj o śmierci. W ikonografii często spotykamy się z przedstawieniem tanecznego korowodu prowadzonego przez upersonifikowaną Śmierć. Tanecznicy są przerażeni, pełni obrzydzenia, załamani… Najlepszą i najweselszą tancerką jest bez wątpienia Śmierć. Jeżeli chodzi zaś o literackie realizacje motywu danse macabre, rozkładający się trup płci żeńskiej, paradoksalnie… pełen życia i energii,
Na podstawie wiersza O zachowaniu się przy stole Słoty omów i skomentuj średniowieczne obyczaje. Wstęp I Wydaje nam się często, że w średniowieczu powstawały głównie utwory pisane „ad maiorem Dei gloriam” (ku większej chwale Bożej) – tematy, które królowały, to sceny z życia świętych i Jezusa, dobra śmierć zapewniająca życie wieczne (sztuki dobrego umierania) – czyli twórczość religijna. Autorzy, których celem było umacnianie wiary, pokornie rezygnowali z podpisywania własnych utworów… Nic bardziej mylnego! W Polsce
Portret Matki Boskiej w „Lamencie świętokrzyskim”. Na czym polega niezwykłość tego wizerunku? Wstęp I Wielu badaczy uważa, że „Posłuchajcie, bracia miła…” to jedna z najpiękniejszych pieśni średniowiecznych, jedyna godna stanąć obok „Bogurodzicy”. Spośród innych wyróżnia ją nastrój, liryzm, szczerość i naturalność uczuć i emocji Maryi–Matki. Matka Boska ukazana jest tu w sposób zupełnie zaskakujący i bardzo wzruszający – jako kobieta cierpiąca z powodu niezasłużonej, okrutnej śmierci syna. Nie występuje tu jako królowa niebios i orędowniczka, za której
Porównaj rycerza antycznego z rycerzem średniowiecznym. Wstęp I Wydawać by się mogło, że porównanie rycerza antycznego i średniowiecznego to karkołomne zadanie. A jednak możemy znaleźć cechy, które łączą Rolanda, bohatera średniowiecznej pieśni, z bohaterami eposu Homera: Hektorem i Achillesem. Wstęp II Spróbujmy porównać średniowiecznego rycerza Rolanda z rycerzami antycznymi, takimi jak Hektor i Achilles. Okazuje się, że znajdziemy parę cech, które łączą tych pozornie tak bardzo różnych bohaterów. Możemy porównać tych wojowników, biorąc pod uwagę ich
Jak kochał średniowieczny rycerz? Model miłości w kulturze wieków średnich. Wstęp Miłość była bardzo ważnym elementem wizerunku średniowiecznego rycerza. Dobrze byłoby, gdyby średniowieczny wojownik miał damę swego serca, którą by kochał i czcił, służył jej, bronił czci i honoru wybranki. Tyle konwencji… Średniowieczny rycerz mógł także przeżyć miłość do pięknej i szlachetnej kobiety – najczęściej była to miłość z przeszkodami, z góry skazana na klęskę. A jednak miłość, na którą nie było rady, przed którą nie
Sztuka średniowieczna w poezji współczesnej. Omów dwa przykłady. Wstęp I Sztuka średniowiecza, zwłaszcza strzelisty i mistyczny gotyk, fascynowały współczesnych twórców. Natchnieniem są dla nich bardzo często gotyckie katedry. Przykładów utworów inspirowanych gotykiem znajdziemy sporo – to np. „Katedra w Lozannie” i „Notre-Dame” Juliana Przybosia czy „Gotyk 54” Tadeusza Różewicza. Wstęp II Czego szukają współcześni poeci – często ateizujący – w sztuce średniowiecza? Na czym polega dialog, który toczą z tradycją? Średniowiecze, choć tak bardzo odległe
Ojciec i syn – omów przykłady tych relacji na podstawie wybranych opowieści biblijnych i mitów greckich. Wstęp Relacje między ojcem i synem to bardzo ważny problem – zwłaszcza w Biblii. Ale i w mitologii znajdziemy kilka ważnych opowieści poruszających ten problem – np. o walce Kronosa z dziećmi o władzę czy o Dedalu i Ikarze. Rozwinięcie W mitologii greckiej znajdziemy poruszającą opowieść o walce o władzę rozgrywającej się między ojcem a synem. Zanim jednak do niej dojdziemy, zatrzymajmy się na chwilę przy
Przykłady przyjaźni w mitologii greckiej i w Biblii. Wstęp Przyjaźń to niezwykle ważna wartość w życiu człowieka. Nic więc dziwnego, że jej temat poruszają wybrane mity i „Pismo Święte” – dwa filary kultury europejskiej. Rozwinięcie W Iliadzie Homera znajdziemy wspaniały przykład przyjaźni. Jest to przyjaźń między dwoma młodymi rycerzami – Achillesem i Patroklosem. Gdy Achilles, największy grecki wojownik, wszedł w konflikt z dowódcą wojsk, Agamemnonem, odmówił dalszej walki. I wtedy szczęście odwróciło się
Scharakteryzuj Hioba na podstawie znanych Ci fragmentów Księgi Hioba. Wstęp Hioba poznajemy na podstawie tego, co mówi o sobie on sam, co mówią o nim Bóg i szatan oraz co mówią na jego temat jego przyjaciele i żona. Wszyscy patrzą na bohatera nieco inaczej i trzeba wziąć pod uwagę wszystkie głosy. Hiob jest symbolem niewinnie cierpiącego człowieka, który zmaga się z przeciwnościami losu i klęskami spadającymi nań zupełnie niezasłużenie z godnością i pokorą wobec Boga. Zyskuje przez to pewien
Przypowieść o synu marnotrawnym. Omów archetypy, które pojawiają się w tej przypowieści biblijnej. Wstęp Archetyp to wzór postawy człowieka, sposobu jego postępowania. Archetyp jest stały i niezmienny, zakorzeniony w świadomości ludzkiej. Pewne wzorce postaw pojawiają się już w najstarszych tekstach kultury – np. w mitach greckich czy w „Biblii”. Prawzory, zawarte w tych tekstach, znajdują kontynuację w późniejszych dziełach – także współczesnych. Archetypy udowadniają nam, że natura ludzka mimo upływu wieków niewiele się zmieniła. Przykłady postaw archetypicznych
Udowodnij, że Biblia jest uniwersalną księgą naszej kultury. Wstęp 1 Przymuszonym uwagą, nie dalszy niż wczoraj Wyda się tamten czas, choć twarze cezarów Inne dziś na monetach. Czesław Miłosz, Lektury Czy może być lepszy wstęp do rozważań o nieśmiertelności Biblii niż te słowa? Znakomity wiersz daje poczucie łączności z ludźmi sprzed dwudziestu wieków, bo „lęk i pragnienie te same, oliwa i wino / I chleb znaczą to samo”. Wstęp 2 Wielu ludzi zapytanych o to, jaką
Król Edyp – winny czy niewinny? Oceń tytułowego bohatera tragedii Sofoklesa. Wstęp I Edyp jest bardzo ważną postacią w historii kultury. Świadczy o tym chociażby fakt, że od jego imienia ukuto termin „kompleks Edypa”. Sofokles, zainspirowany mitem o Labdakidach, nieszczęśliwym rodzie królewskim z Teb, uczynił go bohaterem dwóch sztuk: „Król Edyp” i „Edyp w Kolonie”. Wstęp II Edyp jest postacią ukształtowaną tak, jak zalecał Arystoteles w „Poetyce”. Bohaterowie tragedii i ich dramatyczne losy mieli wzbudzać litość i trwogę. I rzeczywiście,
